Hollands Weekblad. Jaargang 1

Meningen van lezers

De Gaulle en onze pers

Uit het artikel van Van Galen Last ‘De Gaulle en onze pers’ zou een vreemdeling in ons land begrijpen, dat de franse oppositiepers hier best-seller is en dat het hollandse publiek doorvoed is met Bourdet en Servan-Schreiber. Hij geeft ons dienovereenkomstig een fors tegenrecept. In werkelijkheid schijnen hier de oplagen van France Observateur en L'Express moeilijk te onderschatten en lijkt de vrees voor het aantal verguizers van de Gaulle voortgekomen uit een neuzentellen in zeer bescheiden kring. Gezien deze stand van zaken geeft tegenover een huiveringwekkend hachelijk experiment als de Ve Republiek de reserve van een deel der nederlandse pers beter pas dan de vroegtijdige lof van v. G.L.

Kalme en verstandige lieden zijn bij het beoordelen van nieuwe mensen - volgens v. G.L. - zelden in staat algemeen aanvaarde voorstellingen los te laten. Tegelijk noemt hij de hoofdredactie van l'Express vanwege datzelfde onvermogen schreeuwerig. Meer dan de kwestie of de critici van de Gaulle nu schreeuwerig of kalm zijn, klemt de vraag of de grijze generaal werkelijk een van die nieuwe mensen is.

V.G.L. acht de Gaulle hierom nieuw, omdat hij verre van alle bezwaren van de doorsnee-dictator in zich verenigt. Wat hem bijvoorbeeld ten opzichte van een Nasser in een enkel opzicht al direct in het nadeel brengt is het aan de macht komen zonder zelfs een schijn van een program. Maar laten we zien, hoe aan de hand van het Algerijnse vraagstuk de Gaulle's nieuwheid nader wordt aanschouwelijk gemaakt.

V.G.L. kan zich de bezwaren tegen de manier, waarop Jeanne d'Arc II de macht aan zich trok, voorstellen, maar het gaat hem te ver, wanneer kroniekschrijvers daaraan van de aanvang af een zeker gebrek aan vertrouwen in het komende optreden ontlenen. Achterdocht zou misplaatst zijn, want de Gaulle's vooruitziende gedachten over en visionnaire aanpak van koloniale problemen waren alom bekend. Deze stellingen moeten het helaas zonder adstructie doen. Ondenkbaar is, dat de schrijver hier zinspeelt op het bombardement van Damascus of op de arrestatie van de Istliqlalleiders onder verklaring dat ‘Marokko onlosmakelijk is verbonden met Frankrijk’. Klampt v. G.L. zich hier vast aan de daags na genoemde arrestatie te Brazzaville gehouden rede, waarin de generaal waarschuwde, dat’.. het aan de franse natie is, en enkel aan haar, om op het geëigende moment over te gaan tot ‘réformes impériales de structure’, waartoe zij in haar soevereiniteit zal besluiten’? Een overigens manke vergelijking wijst uit, dat deze verklaring veel minder ver gaat dan de 7-december belofte aan Indië van onze regering jaren tevoren.

V.G.L. vervolgt, dat alle critici van de machtsovername zich de ogen moesten uitwrijven na het eerste optreden van de nieuwe president. Maar waardoor zouden zij in verrukking zijn geraakt? Stellig niet door de zuivering in Gaullistische zin van de R.T.F.; noch door de nieuwe constitutie; evenmin door het ontslag van kolonel Bigeard, die te verstaan had gegeven, dat hij weinig met dictaturen op-

[p. 7]

had; nog minder door de manier, waarop bij het referendum 97% Algerijnse ja-stemmers werd verworven of door de lancering en eindeloze herhaling van het aanbod van de vrede der dapperen; zeker ook niet door de verkiezingen in Algerije zonder één nationalistische candidaat. Hiertegenover zijn naderhand andere feiten komen te staan, zoals het terugroepen van Salan en het grootkruis voor Mauriac, maar te zeggen, dat de Gaulle van meet af aan een tegenwicht heeft kunnen zijn tegen de ultra's betekent een onderschatting van het geheugen van de krantelezer. Deze feiten ontnamen bepaald nog niet alle grond aan de oorspronkelijke bewering van France Observateur, dat de Gaulle niet in staat zou zijn tegen zijn behoudzuchtige wegbereiders op te tornen.

Dat de hoofdredacties van l'Express en F.O. een Verelendungsleer zouden aanhangen, lijkt eveneens een te eenvoudige samenvatting. Welke lezers wil Servan-Schreiber dan in het nummer van 8 oktober van zijn blad voor het lapje houden, waar hij schrijft: ‘Als de Gaulle wil vechten voor beëindiging van de oorlog, zouden wij in dit opzicht evenzeer Gaullisten zijn als negentien jaar geleden’. In dezelfde aflevering erkent Mauriac zich vergist te hebben, toen hij dacht, dat de gauche liever oorlog wilde dan een vrede dank zij de Gaulle.

Degene, die werkeloos op de Zusammenbruch heeft gewacht is in feite de Gaulle zelf. Na vele jaren zwijgend tijdgenoot van de Algerijnse oorlog te zijn geweest - ofschoon al in '54 door Mendès-France de regering te hulp geroepen - kwam hij eerst in actie toen (volgens de toenmalige minister van binnenlandse zaken Moch) de inlichtingendienst in Colombey een rapport bezorgde, waarin voor de komende nacht een invasie van paras in de metropool werd voorspeld, en dit terwijl de voorafgaande avond de generaal nog een aanbod van Pflimlin, langs de normale weg de regering op zich te nemen, had van de hand gewezen.

Is het iemand kwalijk te nemen, dat hij de komst van een man, die herhaaldelijk de legale weg om te helpen aan een oplossing van het Algerijnse conflict versmaadde, met reserve gadesloeg? Dat hij ook nu nog althans rekening houdt met de mogelijkheid, dat de Gaulle's voorstellen van 16 september enkel een verlengstuk zijn van de paix des braves, waarvan de verwerping door de F.L.N. Parijs verleden jaar zo pijnlijk verraste? Dat hij wil weten of de beloofde vrije verkiezingen in Algerije ditmaal wel zullen zijn gewaarborgd? Dat hij benieuwd is of de voortdurende introductie van nieuwe woorden alleen bedoeld is om opstandelingen en U.N.O.-leden te verdelen? Dat hij eerst wil zien of de Gaulle misschien alleen een veer heeft gelaten, omdat een deel der franse pers Kabylië wel is waar niet als een Dien Bien Phu heeft voorgesteld, maar toch een stevige domper heeft gezet op de ‘laatste kwartier’ stemming? Dat hij zonder Delphische inkleding wil horen, of de Gaulle bereid is een Maghrebijnse federatie te steunen, welker wenselijkheid Mendès-France al zo lang geleden beleed?

De gedragslijn, die v. G.L. de franse oppositie aanprijst is: eerst de Gaulle steunen in Algerije en daarna Debré's constitutie zien om te buigen in demokratischer richting. Een dergelijk urgentieprogram miskent de onverbrekelijke band tussen beide punten, houdt geen rekening met tal van uitlatingen van afrikaanse zijde zoals die van Ferhat Abbas in een interview van mei '58 naar aanleiding van de Gaulle's terugkomst: ‘Als Frankrijk Frankrijk wil blijven, dat wil zeggen een voorbeeld van democratie, een symbool voor alle landen die de vrijheid beminnen, is het tijd, dat de fransen zichzelf hervinden’.

Leiden

S. Rozemond Jr.