Korte commentaren
Oder-Neisse
Duitsland heeft de oorlog verloren.
Dat was de verrassende gedachte die bij me opkwam op de terugreis uit Duitsland, waar ik met een aantal mensen had kunnen spreken over de kwestie van de Duits-Poolse grens.
Alle ministeries uit Bonn hebben vertegenwoordigingen in West-Berlijn. Aan het hoofd van Vluchtelingenzaken staat daar een competent uitziend man, afkomstig uit Stettin. Zijn rust verlaat hem echter geheel wanneer hem de vraag gesteld wordt waarom men de Oost-zone toch aldoor Mitteldeutschland noemt. Zijn zelfbeheersing is verdwenen, er komen onsympathieke klanken in zijn stem. Laat men het toch goed begrijpen; hij heeft altijd in Stettin gewoond en als we nu even afzien van alle politiek is het toch menselijk te begrijpen dat hij graag weer naar zijn geboortehuis terug zou willen. (Het is evenwel de vraag of de inwoners van Szczecin hem graag zien terugkeren).
Wanneer hij wat is bedaard worden de politieke aspecten besproken. Hij verzekert ons dat Duitsland nooit de gewelddadige oplossing voor het probleem van de oostelijke grenzen zal kiezen (dat heeft Polen al vaker gehoord) maar een erkenning van de huidige grens is om binnenlands-politieke redenen ongewenst; het zou de vluchtelingenorganisaties in een martelaarspositie brengen en meer aanhang bezorgen (het lijkt echter waarschijnlijker dat door het niet-erkennen van de Oder-Neissegrens de vluchtelingenorganisaties steeds overmoediger worden). Bovendien, ook al ligt de huidige politieke constellatie zo dat een erkenning voor de hand ligt, we kunnen deze troef niet zomaar weggooien. Misschien hebben de Russen er wel wat voor over. Stelt u zich eens voor dat we de hereniging van Duitsland konden kopen voor een erkenning van de Oder-Neissegrens. De weerlegging van deze redenering is te omvangrijk om tussen haakjes te zetten. Waarom betekent de erkenning zo'n grote troef als wordt toegegeven dat er niets anders op zit? Wat voor belang heeft Rusland bij een erkenning, die alleen maar de band met Polen kan verminderen? Waarom zou het een hereniging toestaan nu Oost-Duitsland allang de Oder-Neissegrens eeuwig heeft verklaard?
De argumenten om niet tot erkenning over te gaan, zijn dus niet geldig. Het argument om het wel te doen blijft bestaan: het kost niets en het kan de Polen en eventueel de Tsjechen ertoe brengen de afschrikpropaganda tegen de ‘revanchistische’ Adenauer niet langer te geloven.
In wereld-politiek verband is al deze argumentatie echter vrij steriel want Duitsland heeft de oorlog verloren en de Oder-Neissegrens is er. Het enige gevaar is van binnenlandse aard: als de extreem-natiolistische tendenzen in de Bondsrepubliek niet tijdig onderdrukt worden, en er daar weer onsmakelijke geluiden te horen zijn.
B.C.