Hollands Weekblad. Jaargang 1

[p. 1]

Hollands weekblad tijdschrift voor litteratuur en politiek eerste jaargang · nummer 18 · 16 september 1959

Een nieuwe herfst

Et kan nog van alles gebeuren, zeiden zij tegen hem, toen hij uit het ziekenhuis wegging. Het was een zin die hem de eerste minuten een doodvonnis leek. Hij had gedacht gezond en vrij te zijn. De laatste dagen in bed had hij zich geamuseerd met het maken van flauwe grapjes en versjes op het woord schonelei. Hij stelde zich veel voor van mensen zien en dingen doen, van roken, drinken en lopen. Maar op het moment dat de voorpret zou omslaan in werkelijkheid hadden de doktoren met hun sombere uitspraak al zijn plezier bedorven.

Hij liep door de warme septemberlucht en hij dacht aan alles wat er met zijn lichaam binnenkort weer zou kunnen misgaan. Hij vroeg zich af of hij niet vlugger kortademig werd dan normaal was voor een toch vrijwel herstelde, wat de lichte pijn in zijn nek zou kunnen betekenen, of zijn hoofdpijn niet het begin was van een oude kwaal. Hij vond zichzelf een wrak; hij vond het verontrustend dat hij dat vond; en hij vond het ergerlijk dat hij zo voortdurend - net als iedere

patiënt, zag hij in - met zijn gedachten om zijn eigen gezondheid bleef cirkelen.

Iets anders dus, nam hij zich voor. Hij probeerde zijn aandacht te richten op de voornaamste krantenberichten van die dag. De toestand in Laos was weer rustig. De gesprekken tussen Eisenhower en Chroesjtsjof waren nog niet begonnen. Hij herinnerde zich een kop: ‘Gespannen maar geen hooggespannen verwachtingen’. Het lukte hem niet zich erbij betrokken te voelen. Hemingway had de Russische uitnodiging om met Eisenhower mee te komen, afgeslagen omdat hij het te druk had, en daarbij gezegd dat hij pas naar Rusland zou gaan wanneer daar betere stierengevechten te zien waren dan in Spanje. Het deed hem even genoegen, dit onhebbelijke antwoord op de hooggestemde schijnheilige poging om schrijvers als kanonnen te hanteren. Volhouden, dacht hij, toen hij zorgen voelde opkomen over zweetdruppels op zijn voorhoofd die niet pasten bij zijn kalme wandelpas. Prinses Beatrix is haar eerste officiële

[p. 2]

bezoek aan een ander land goed begonnen. Hij herinnderde zich de foto van de tickertape parade in New York, en dat gaf hem hetzelfde tevreden gevoel als wanneer Nederland een Olympische medaille wint. Opening van de Staten-Generaal. Over het regeringsprogramma valt nog weinig te zeggen. Opening van het toneelseizoen, van de scholen, van de universiteiten. Alle amateurverenigingen beginnen met hun repetities voor de november- en de kerstopvoeringen.

Het hielp niets. Hij kwam twee agenten tegen, en hij hoorde de een bezorgd tegen de ander zeggen: ‘Er kan nog van alles gebeuren’. Dat hielp wel. Hij zag ineens licht in de dreigende formule. Triviaal licht, maar dat kon hem niets meer schelen. Hij trapte tegen een steen en hij begon te proberen op welke wijs ‘er kan nog van alles gebeuren’ het beste paste. Het lukte niet erg, maar ook dat gaf niet. Opgewekt bedacht hij dat ieder mens doodgaat, en dat ieder seizoen afloopt. Het gaat erom wat er in de tussentijd gebeurt, zei hij tegen zichzelf, om de mensen en de dingen die ik zie, om de ideeën die ik krijg, om de ondervindingen die ik opdoe. Tussentijd, dat is het woord. Hij zong het los van zijn magere gewone betekenis, en vulde het met wat beters.

Hij citeerde hardop wat hij zelf een maand voordat hij naar het ziekenhuis ging geschreven had: ‘De politieke actualiteit biedt op het ogenblik geen ruimte voor collectieve of individuele opwinding’. Het klonk als een stukje troonrede. Hemingway's stierengevechten schoten hem te binnen. Hij naderde zijn huis, fluitend.

K.L.P.