Hollands Weekblad. Jaargang 1

Korte commentaren

Miljonairs

Een oorlog in Laos, een Spaans schrijverscongres, men leest de berichten in de krant zonder fronsen of grijnzen. Maar dan komen de nieuwste cijfers over de vermogens in Nederland. Het is natuurlijk jammer dat er geen namen bij staan maar de droge cijfers verschaffen ons ook al veel genot en wrok. Zijn er alweer nieuwe miljonairs bijgekomen? Het gesprek kan de hele avond vullen. Dan kunnen de weekbladen niet achterblijven. In de Haagse Post maakt Mr. M.F. van Leeuwen ons duidelijk dat de toeneming maar gezichtsbedrog is. Door te vergelijken met 1939 en een speciale geldontwaardingscoefficiënt in te voeren rekent hij ons voor dat het aantal miljonairs niet gestegen is. In Vrij Nederland daarentegen bewijst Otto Montagne dat dit wel het geval is. Hij vergelijkt met 1951: in vijf jaar steeg het miljonairsaandeel in het totale Nederlandse vermogen van 8,5 tot 14 percent. Er is met dezelfde cijfers dus nog wel tot verschillende conclusies te komen. Wie ook gelijk heeft (ongetwijfeld Montagne omdat percentages niet door de jaren aangetast worden) de beide heren zijn het kennelijk eens over één feit: Een toeneming van het aantal zeer rijken is af te keuren. Montagne zegt dit expliciet, Van Leeuwen impliciet door zijn slinkse berekening.

B.C.

Vliegerslonen

Het met ontzag of afgunst omhoog kijken hoeft niet alleen op onze 2243 miljonairs beoefend te worden. Daarboven vormen ook de KLM-piloten een geschikt doelwit. Ook hierover gaan de twee weekbladen ons voorlichten. Het socialistische blad geeft bij weke monde van de steeds onuitstaanbaar wordende Bibeb een romantisch verhaaltje over leven en werken van een koene stuurknuppelheld. Het kapitalistische blad daarentegen verschaft een exact beeld van de salarissen, die ons werkelijk bijna luchtziek maken. Waarom moet er f 40.000 per jaar verdiend worden? De argumenten zijn drieërlei:

1.	De keuring is zo zwaar. De topsalarissen worden dus alleen op de goede ogen uitbetaald. Laten de vliegers liever dankbaar zijn dat een snelle keuring mogelijk is en dat zij niet, zoals overal elders, een selectie van twintig of dertig jaar moeten doormaken voor de inkomens hun hoogte bereiken.
2.	De verantwoordelijkheid voor de passagiers weegt zwaar. Wat moet een treinmachinist dan wel niet verdienen. Waarom krijgt een autobusbestuurder, die het zonder automatische chauffeur moet doen, maar een tiende van wat een piloot ontvangt, terwijl hij voor evenveel passagiers de verantwoordelijkheid draagt? Wil men werkelijk suggereren dat als de nieuwe verhoging van 20 percent niet doorgaat, het aantal ongelukken met 20 percent stijgt?
3.	De hoogte van de buitenlandse salarissen. Nu komen we dichter bij de waarheid: de KLM-piloten gebruiken hun betrekkelijke zeldzaamheid en hun absolute onmisbaarheid om hun honoraria zo hoog mogelijk op te schroeven.

B.C.

[p. 9]

De jets

De wereld van nu wordt kleiner en kleiner. De mens van heden heeft steeds meer haast. Wat doen we vandaag de dag met onze door rennen bespaarde tijd? Als een stukje met een van deze drie volzinnen aanvangt haast ik me altijd tijd te besparen door niet verder te lezen. Daar is dan weer de zoveelste reïncarnatie aan het woord van de man die de trekschuit zo vlug vond gaan, het nut van de locomotief niet inzag, en vliegtuigen een duivelse uitvinding acht.

In dat gezelschap bevind ik mij wanneer ik verklaar niet in te zien waarom onze verkeerstoestellen opeens allemaal door uiterst kostbare jets vervangen moeten worden. Ik kan hierin niets anders dan een door geraffineerde reclame geïnspireerde modegril zien. De KLM kan men niets verwijten, ze moet wel mee, nu is gebleken dat de Amerikaanse maatschappij die als eerste straalverkeersvliegtuigen ging gebruiken de grootste omzetstijging boekte.

De veiligheid wordt niet verhoogd. De tijdwinst is op korte afstanden (en daar zullen ze in de toekomst ook gebruikt worden) miniem. De aanschafkosten liggen veel hoger. Men zou dit geld beter kunnen benutten als men niet de vliegreis bekortte, maar de reis naar het vliegveld, die meestal nog op praehistorische wijze gemaakt wordt.

Dat de passagiers het slikken komt doordat de prijzen niet hoger worden. Maar dat is maar schijn: de prijzen zouden immers wel eens wat lager kunnen worden. Alleen daardoor kan het vliegen tot massaverkeersmiddel gemaakt worden, niet door de schittering van technische snufjes.

B.C.

Termieten en soldaten

Tegenover de beklemmende onrust die het onbekende de mens kan bezorgen, heeft hij in de taal een buigzaam verweermiddel dat hem op zeer verschillende manieren ten dienste staat. Het kan hem voeren tot begrip, tenminste tot een benadering daarvan, het kan hem ook woorden in de mond leggen die hij uitspreekt als een bezweringsformule over het voorwerp van zijn onbehagen. Dat niet alleen dichters dit waarderen heeft de Nederlandse krantenlezer de afgelopen week kunnen ervaren. Zonder bronvermelding verscheen namelijk in verscheidene dagbladen een nogal onsamenhangend artikeltje over het nozemprobleem, (overigens zonder enige nieuwswaarde), waarin vage termen over de ernst van de toestand, suggestief versterkt door een plastische anekdote over spelletjes met sigaretten in Londen en ‘auto-engelen’ in Zweden de burger dan wel geen begrip gaven, maar tenminste de wetenschap dat het weer ‘die nozems’ waren. Welke nozems, is men geneigd te vragen. En welk nozemprobleem wordt steeds ernstiger? Een dergelijke voorlichting in Schablonen sluit bij voorbaat ieder sociaal of criminologisch onderzoek naar een antwoord op die vragen uit, en brengt burgers en autoriteiten slechts tot een voorbarige alarmstemming.

Nieuws was alleen dat de Osservatore Romano op deze weg al een stap verder is door te spreken van een ‘Invasie van menselijke termieten die de sociale structuur ondermijnt’ en zelfs de ineenstorting van deze structuur ten gevolge kan hebben. In de geschiedenis van het strafrecht is dit een bekend procédé: in Rome wierp men de veroordeelden in wolfshuid van de rotsen, en in de V.S. werden negers gelyncht, beplakt met veren. Aan de vele peccavi's die ook van r.k. zijde te horen waren naar aanleiding van Carné's film Les Tricheurs, kan nu ook een einde komen: termieten zijn geen rechtsgenoten; men berecht ze niet, maar men bestrijdt ze.

Wetenschap noch rechtspraak zijn met een dergelijke berichtgeving gediend - maar gelukkig bezitten we nog een kolonel die weet dat we van iedere nozem tenminste een goed soldaat kunnen maken.

J.J.D.R.

L'anti-France in Brazilië

André Malraux heeft in Rio de Janeiro een persconferentie gehouden die twee middagen duurde. De Braziliaanse journalisten, met een correspondent van het F.L.N.-orgaan El Moujahid in hun midden, waren duidelijk van plan de vloer met hem aan te vegen, schrijft een verslaggever van Le Monde, maar na die twee dagen duidden de lovende commentaren in de Braziliaanse pers er op dat hij een mooie overwinning had behaald. Dat kan ons koud laten; wel opmerkelijk zijn sommige dingen die hij heeft gezegd.

Of het leger in Algiers niet zijn eigen gang zou gaan, zo nodig tegen de Gaulle in? Antwoord: - Massu zou het niet durven om tegen de Gaulle in opstand te komen.

Of de man die destijds de zijde van de Annamieten en Chinezen koos tegen het Franse en Engelse kolonialisme ook zou hebben gedaan wat hij nu deed? Hierop volgde een gesproken essay over zijn eigen werk met als conclusie: - En ce moment je ne fais

[p. 10]

rien que je n'aurais fait il y a vingt ans en Chine ou en Espagne, waarop hij er aan toevoegde dat hij zich nog altijd niet voor politiek interesseerde; dit laatste ‘en scandant les mots’, volgens Le Monde.

Over het in beslag nemen van kranten en weekbladen. Malraux, zonder te verhullen wat hij over zulke aantastingen van de persvrijheid dacht: - Maar wie heeft de Gaulle tenslotte gesupprimeerd, de comités du salut public in Algiers of L'Express en France-Observateur?

De martelingen werden ter sprake gebracht, waarvan Malraux ruim een jaar geleden had gezegd dat zij niet meer voorkwamen, en een Braziliaan citeerde Sartre's voorwoord bij Henri Allegg's La Question. Malraux: - Moi, j'ai été devant La Gestapo. Pas Sartre. Pendant ce temps il faisait jouer à Paris ses propres pièces visées par la censure allemande. J'ai été ministre de l'information, et pendant quatre mois, il n'y a pas eu de torture. Elle a réapparu depuis, c'est parfaitement vrai.

Hij bleef de dingen bij hun naam noemen terwijl hij het over de Algerijnse kwestie had; hij hing een allerminst rooskleurig beeld op van de situatie in Frankrijk op het ogenblik, maar zijn vertrouwen in de Gaulle was ongeschokt; geen enkele pijnlijke vraag werd hem bespaard, de affaire-La Gangrène bijvoorbeeld. Malraux: - Quand le problème de la Gangrène est arrivé devant le conseil des ministres je pensais à la prière de Péguy: ‘Mère, voici les fils qui se sont tant



battus, ne les juge pas sur leur seule misère...’

Het laat zich gemakkelijk voorstellen hoe Massu zich bij het lezen van zijn ochtendblad in zijn koffie zal hebben verslikt, maar het is moeilijker te raden wat er in Debré moet zijn omgegaan. Men kent het standpunt van Debré inzake de Gangrène-affaire: het is alles een infame leugen, en zij die het over martelingen hebben, spreken met de stem van ‘l'anti-France’. En dan te bedenken dat Malraux door Debré's regering op goodwill-reis naar Zuid-Amerika is gezonden in verband met de behandeling van de Algerijnse kwestie binnenkort in de V.N. (‘ik zal bij geen enkele Zuid-Amerikaan om een stem bedelen, ik wil alleen mijn standpunt uiteenzetten.’)

Neen, het Franse kabinet is nog lang niet het ideale troepje waarvoor De Telegraaf het houdt: Debré, Soustelle, Frey en de minister van binnenlandse zaken, dat gaat nog, maar zij zijn met hun vieren en met hun vechten-in-Algiers-tot-het-einde-waan maar een armzalige minderheid gebleken tijdens de laatste kabinetszitting. Maar wat zou De Telegraaf moeten beginnen bijvoorbeeld met een hopeloze intellectueel en Tocqueville-kenner als Louis Joxe die, naar in Frankrijk wordt gezegd, in politieke kwesties dichter bij de Gaulle staat dan enig ander lid van de regering? En dan, Malraux is dus nog lang geen Gans.

H. van G.L.