Hollands Weekblad. Jaargang 1

[p. 15]

Een sollicitatie
door A.L. Schneiders

Het was nog een hele reis, naar de stad waar de sollicitatie moest plaats vinden. In het begin leek mij dat alleen maar een voordeel, maar naarmate de trein vorderde bleek dit verkeerd gezien. Meer en meer liep de tijd alweer voor de sterkste kant aan het werk, die van de werkgever, want iedere minuut bracht een nederiger sollicitant naar de onderneming aan het eind van de rit. Wat ik mij in vrijer uren ook allemaal mocht beloven, zonder werkgever kon ik niet. Sommigen weten werk in eigen bodem te vinden of anders wel uit eigen of andermans duim te zuigen, mij moet het worden verstrekt. Mijn hoge toon zou straks niet meer waard zijn dan elke andere hobby. Het was beter er zelfs maar niet over te praten; wat dat betreft is de jongen uit het bandje of de liefhebber van de duivensport er beter aan toe. Iedereen vindt het aardig als hij wat vertelt, over zijn saxofoon of hoever de vogels afgelopen zondag wel heen en weer zijn gevlogen. Nu had ik wel met iemand willen praten als het moest wel met een vertegenwoordiger; zonder wat oefening vooraf zou mijn stem er straks ineens wat raar uit kunnen komen, juist als het er zo om ging.

De eerste geweldige fabrieksgebouwen schoven voorbij onze trein, die al vaart was gaan minderen. Een wereldconcern zonder rook, zonder mensen naar het scheen. Alles sterkstroom misschien. Volgens de gegevens was op dit ogenblik zoveel als de gehele bevolking van een flinke stad achter die blinde grijze muren werkzaam maar men zag ze niet, hoorde ze niet. Ja, toch wel. Twee van hen schenen als door een wonder naar buiten gesijpeld, tezamen met een kleine lorry, waar ze zich aan vastklampten, er om beurten op springend, alsof het een reddingswerktuig was. Ik vroeg mij af hoe andere sollicitanten zich zouden voelen als zij hier langs trokken. Zouden zij er werkelijk zin in hebben daar naar binnen te gaan, zich voor het eerst achter een nog ongezien bureau te zetten, één in een zee van schrijftafels, om daar hun leven lang te proberen door alle papieren heen een slipje van het concern tussen de vingers te krijgen? Ja, mijnheer, de zeer goeden wel, zij die willen slagen. Hun memoires wijzen uit dat de vingers altijd al jeukten.

Maar eenmaal binnen slonk het concern tot menselijker proporties; de portier moest zo lang naar het nummer zoeken als op een departement en de lift kwam ook niet zo vlug als men zou denken. Nieuwe geruststelling, het portret van de stichter dat boven het bankje van het toestel hing. Een strenge, maar vaderlijke blik; de verhalen die ik wel eens over hem had gehoord konden niet waar zijn. Die dag zou hij mij nog vele malen geruststellen, in alle liften en sommige lokalen, een soort Tito van half negen tot half zes. Moeten wij ze toch niet dankbaar zijn, de verlichte despoten?

Toen ik professor Wissekerk's kamer binnen werd geleid, stond hij rumoerig te telefoneren. Hij loopt moeilijk en heeft daarom altijd een stok bij zich met een ivoren knop. Hij was nog een oudgediende, had de stichter goed gekend. Dat was de tijd van gewaagde coupes, bliksemsnelle reizen. ‘Ha, met de Orientexpress naar Boedapest en de concurrent op dezelfde trein. Maar een reuzecontract werd het,’ bulderde hij, voldaan zijn kolossale, pluizige jongenshoofd knikkend. Ja, ik zag het al voor mij. Wissekerk als de bliksem de trein uit en het perron op, een tussenstation. Gauw nog een telefoongesprek met Boedapest. De concurrent ook uit de trein, de telefoon natuurlijk geblokkeerd door Wissekerk. Maar het volgende station is de concurrent het eerst. De stichter probeert een andere telefoon, helemaal aan het eind van het perron. Trein rijdt ineens weg, de stichter rennen wat hij kan. Wissekerk hangt uit de trein en joeps, kan nog net de grote man naar binnen hijsen. Alleen de hoed is verloren gegaan, nou ja, in Boedapest kopen wij gauw nog even een nieuwe.

‘Laat je niet kisten door die psychologen, hoor’, roept Wissekerk mij nog over de gang na. ‘Allemaal flauwe kul en vraag vooral ook een flink salaris.’ Een maand later hoorde ik dat hij zijn mooie werkkamer aan een van de jongere directeuren had moeten afstaan. Hij had de stichter al te lang overleefd.

De personeelschef leek wel een soort kolonel met hoge bloeddruk. Het zou ook wel kunnen, men kiest soms oud-commandanten voor die functie, omdat zij zo'n kijk op mensen hebben. Ik zat tegenover hem mijn leven te vertellen, scholen, militaire dienst, getrouwd, kinderen, drie jaar bij een organisatie, vijf jaar bij een andere. Het ging niet erg goed. Was mijn leven werkelijk zo schraal geweest als het nu klonk? Ik begreep dat ik er iets aan moest doen, ging dus rechter in mijn stoel zitten en ging over op opge-

[p. 16]

wekter toon. Daar schrokken wij allebei een beetje van; inderdaad was ik iets te ver doorgeschoten, met een effect alsof een microfoon ineens te hard werd ingeschakeld. Maar het hielp toch wel de sfeer wat te dooien. De kolonel vertelde over het bedrijf. Voor ieder lagen er mooie kansen zich te ontplooien, maar alleen als men zich met volle inzet van de gehele persoonlijkheid aan de Maatschappij wilde geven. Men moest niet in de eerste plaats aan zijn eigen belangetjes denken; eerst bewijzen wat men voor het concern waard was. Dan kwam de rest vanzelf. Misschien was dat geen onredelijke eis van zijn kant; als hij nu maar niet had gekeken alsof dat de enige, werkelijke kant was, alsof al het andere een beetje rook.

‘De rest’, ik vroeg mij af wat dat was en hoe duur. Maar wat drommel, had ik er niet mijn hele leven voor om dat uit te rekenen? De chef wachtte op antwoord. Ik antwoordde met een krachtig ‘Ja, inderdaad. Ik begrijp dat’. Het was tot zijn tevredenheid, leek het. Toen wij opstonden informeerde hij op vriendelijke toon of ik nog hobby's had. Gelukkig kon ik daar goed op antwoorden: wandelen, zeilen en tennis.

Toen was het tijd voor de medische keuring, die zou plaats vinden in een gebouw buiten het eigenlijke ondernemingscomplex. Ik mocht daar tenminste op eigen gelegenheid heen, maar helemaal alleen toch weer niet, want ik hield een dikke gele enveloppe ‘Vertrouwelijk’ in de hand, die dadelijk na aankomst in het medische gebouw moest worden afgegeven. Het was een mooi gebouw, nieuw en imponerend. Men wordt er vlot en zeker niet onaangenaam behandeld, maar toch beleefde ik hier niet een van mijn gelukkigste uren. Het was alsof de hele omgeving erop uit was mij in het ongelijk te stellen. De voeten lieten een vochtig spoor achter op de nieuwe kurkdroge plasticvloer, mijn hele lijf was tussen de strakke metalen meubelen en apparaten een bijzonder onbeholpen en ontsierend element, mijn urine die ik in een maatglas moest laten lopen had de kleur van verschraald bier. Zonder commentaar nam de zuster het mij af. Eigenlijk benijdde ik nu wel de aspirant-arbeiders en liftjongens, die tegelijk met mij werden gekeurd. Ik hoorde ze in de kleedkamers met elkaar giechelen, stoeien of onderdrukt mopperen. Geen enkele moeilijkheid van plaatsbepaling voor hen. De andere kant, dat is het loonzakje, werktijden en verder geen boodschap.

Er volgde nog een psychologische test, aan het eind waarvan ik vliegensvlug van drie zijden werd gefotografeerd, misschien om er helemaal zeker van te zijn dat er toch nog niet iemand anders binnen was geweest. Daarna moest ik weer naar de personeelschef. Ik had toen al heel wat kilometers in verschillende gebouwen afgelegd, horizontaal en verticaal, alleen met het portret van de stichter of anders met steeds nieuwe employé's uit de verschillende afdelingen. Nog steeds wist ik niet of, en zo ja, voor welke positie precies, ik zou worden aangenomen. Ik vroeg mij af hoe buiten het weer zou zijn, voor de middag was regen voorspeld.

‘U kunt in principe bij ons in dienst komen’, zei de personeelschef, toen hij uit zijn papieren opkeek. ‘Wij achten de meest geschikte plaats voor U die van assistent van dr Salomon, onze medewerker voor periphere gebieden’. ‘Eh, tenminste, als het gesprek dat U nog met hem zult hebben, ook bevredigend verloopt’, voegde hij eraan toe of dat nog maar een formaliteit was. De mededeling van de chef had een gevoel van warme eerbied bij mij teweeggebracht voor het concern, dat mij wilde aanvaarden en ik voelde mij nogal schuldig voor wat mij vandaag allemaal door het hoofd was gegaan. Maar aan de andere kant was het weer zeer verheugend dat men het er toch maar niet uit had kunnen halen, hoe men ook testte of foto's flitste. Maar ik wist nog steeds niet wat dat precies was, die periphere gebieden. Het bleek dat de personeelschef er ook moeite mee had; wat verlegen antwoordde hij dat dr Salomon mij het het beste kon vertellen.

In letterlijke zin deed de afdeling in ieder geval zijn naam eer aan; ‘periphere gebieden’ zat helemaal bovenin, achteraan in het verst afgelegen gebouw. Daar in een grote, tamelijk donkere kamer zat dr Salomon bij lamplicht te lezen. Tegenover hem stond het: een zeer groot bureau, leeg en glad van oppervlak, gedeeltelijk verlicht door een halve cirkel van dr Salomon's leeslamp.

In mijn herinnering staat het nog steeds zo te wachten, al zal het wel dadelijk door een ander, dankbaarder sollicitant zijn bezet. Niet dat het gesprek met dr Salomon niet aangenaam genoeg was of de periphere gebieden te klein. Alles viel er onder, àlles van Den Haag tot Timbuktu kon op een gegeven moment van belang worden. Hoe dan ook, op de terugreis wist ik eigenlijk al dat ik zou laten afweten, of misschien toch al op de heenreis? Met een mengeling van spijt en schaamte dacht ik aan de slordige produkten van lichaam en geest die ik er zo ondoordacht had gedeponeerd en achtergelaten. Maar dat is natuurlijk dwaasheid; zulke kleine sporen heeft het concern binnen het kwartier verwerkt.