Hollands Weekblad. Jaargang 1

Korte commentaren

Paradox I

Het is merkwaardig, dat de twee protestants-christelijke partijen, de antirevolutionairen en de christelijk-historischen, die steeds maar achteruitgaan bij de verkiezingen, de ‘ruggegraat’ vormen van het kabinet-De Quay. Zij beheren vrijwel alleen de sociaal-economische sector met de ministers de Pous en Zijlstra en de staatssecretaris Roolvink.

En bij de debatten van de vorige week over het sociaal-economische beleid, waarmee de regering staat of valt, waren zij het die de verdediging voerden. Niet de heer van Rooij, de KVP'er die minister van sociale zaken is geworden toen de KVP helemaal niemand anders meer had.

Ik herinner mij, dat prof. Romme in de verkiezingstijd dreigend verklaarde dat de KVP meer invloed in de sociaal-economische sector wenste dan in het vorige kabinet. ‘Maar tussen droom en daad staan praktische bezwaren’, dichtte Willem Elsschot. Er waren haast geen KVP'ers te vinden die verantwoordelijkheid wilden dragen en de zware last kwam op de schouders der welwillende protestants-christelijken te liggen. Als er ooit klappen komen te vallen krijgen zij de hardste, terwijl de KVP ongemerkt via een achterdeurtje verdwijnt. Misschien verliezen de a.r. en c.h. dan beide weer een zeteltje en kan prof. Romme weer een grotere invloed in het sociaal-economische beleid opeisen. Enzovoort, enzovoort...

A.F.L.

Paradox II

Het meest heeft mij bij de debatten in de Kamer verbaasd, dat de gloednieuwe staatssecretaris Roolvink, kersvers opgedoken uit de christelijke vakbeweging, zich als een leeuw stortte op een wijziging van het arbeidsovereenkomstenrecht.

Hij vond het plotseling wenselijk, dat de

[p. 8]

openbrekingsclausule uit de c.a.o.'s zou verdwijnen op gronden die met dat overeenkomstenrecht geen tittel of jota hadden uit te staan.

Dat moest hij trouwens een dag later erkennen, maar hij had iets nieuws bedacht. Het college van rijksbemiddelaars zou immers een c.a.o., ontstaan na gebruikmaking van de openbrekingsclausule, op bijv. economische gronden kunnen afkeuren. Niet alleen de oppositie, ook een groot deel van de regeringsverwanten vond het een bedenkelijke redenering van deze volijverige dienaar van de Kroon, die twee maanden geleden tegen zo een aantasting van de collectieve arbeidsovereenkomst vermoedelijk fervent zou hebben geprotesteerd.

Vanwaar deze ijver, deze fanatieke aanval op iets dat zijn oude vrienden na veel moeite hebben verworven? Het is de macht, die zelfs een vakbondsbestuurder in korte tijd tot een paradoxaal wezen kan transformeren. Ofschoon ik zeker weet dat dit laatste nooit de bedoeling van de heer Roolvink is geweest.

A.F.L.

Slip of the tongue

Verleden week donderdag, tijdens het debat in de Tweede Kamer over het sociaal-economische beleid, zei premier De Quay, doelende op minister Zijlstra, die zojuist een voortreffelijke speech had uitgesproken: ‘De minister van buitenlandse zaken...’

Wat bracht de premier er toe, zijn minister van financiën met diens ambtgenoot van het Plein te verwarren? Waren zijn gedachten op dat ogenblik in Genève? Of wenste hij de briljante minister aan zijn zijde alleen maar buiten 's lands zaken?

Neen, premier De Quay was op dat moment zelf minister van buitenlandse zaken a.i. en moest dus iedere dag in die hoedanigheid stukken tekenen.

De ‘minister van buitenlandse zaken’ van de verspreking was volgens deze theorie dus de minister-president zelf.

Maar waarom voelde de premier dan de behoefte juist op dat ogenblik zichzelf met minister Zijlstra te verwarren? Was het omdat het titulaire hoofd van het kabinet, zo kort nadat minister Zijlstra zijn meesterschap als econoom én als politicus opnieuw ten toon gespreid had, de wens niet onderdrukken kon dat hij, premier De Quay, het zwaartepunt van het kabinet zou verpersoonlijken, en niet de minister van financiën?

T.J.

Moet het nu werkelijk?

Zojuist heeft mejuffrouw Klompé aan de Staten-Generaal een rapport aangeboden, getiteld: ‘De woonwagenbevolking van ons land sociologisch bezien’. Het is uitgebracht door het katholiek sociaal kerkelijk instituut en een aantal minder duidelijke instanties, aangeduid als provinciale opbouworganen. Terecht, zou men bijna zeggen, had het eerstgenoemde instituut de leiding van het onderzoek.

Zelfs gestoken in het grijze confectiewoordenpakje dat de geassocieerde sociologen hen voor de gelegenheid hebben aangepraat, blijven zij een aardig, eigenzinnig volkje vormen, de woonwagenbewoners. Over het tot stand komen van het huwelijk hebben ‘de desbetreffende personen’ hun eigen opvattingen, die sterk afwijken van die van de gevestigde samenleving. Nader aangeduid worden die niet in de samenvatting, maar ik twijfel er niet aan dat ze vrolijker zijn dan de onze. Bovendien blijken ze praktischer. ‘Van echtscheiding is slechts bij uitzondering sprake’, wordt geconstateerd. ‘Voor de kinderen is men in het algemeen zeer goed’, gaat het rapport verder en ‘het godsdienstig leven ordent de groep zelf op grond van eigen normen en waarden’.

Zo worden nog een aantal aardige trekjes opgesomd, die, zo al niet aantrekkelijker dan de onze, dan toch in het geheel niet verderfelijk zijn, zelfs niet uit het oogpunt van de tot oordelen geroepen sociologen. De voornaamste grief schijnt nog te zijn ‘dat de groep door de gevestigde samenleving als een hinder wordt gezien’, maar dat lijkt niet erg belangrijk zolang vrijwel alles wat zich aan de groep van haar eigen levensslaap onttrekt door de burgerij als hinder wordt ondervonden: profeten, rijkaards, vroege hengelaars en kunstenaars. Vragen wij ons trouwens niet af welk een hinder de woonwagenbewoners van óns ondervinden, genoeg blijkbaar om liever op reis te blijven.

Het kan niet anders: het rapport eindigt met aanbevelingen. ‘De overheid moet een beleid ten aanzien van de groep voeren’. Maar het moet gezegd worden dat zij het met kalme christelijke ijver willen aanpakken, dat gladstrijken van het slordige verschijnsel. De onderste laag van woonwagenbewoners willen zij meer ‘geestelijke en stoffelijke verworvenheden van de Nederlandse samenleving’ doen geworden en in ieder geval moeten wij ze in staat stellen netter te kamperen, geëigende woonwagenkampen dus. Kon het hier maar bij blij-

[p. 9]

ven, maar neen: ‘Wil er van enige vorm van gesystematiseerd overheidsbeleid sprake zijn, dan mag wel een eerste vereiste worden genoemd dat spoedig een volledige registratie wordt doorgevoerd’ en vooral moet ‘de stimulering om naar de gevestigde samenleving over te gaan blijven bestaan’.

Zelfs bij die registratie zou men zich nog kunnen neerleggen, het is nu eenmaal onze enige duidelijke drift, maar is het nu werkelijk ook nodig ze te bekeren tot ons leven in vierkante blokjes? Het zijn er nog maar twintigduizend, de laatsten die ons de illusie kunnen geven dat het anders kan. Maar ik begrijp, mejuffrouw Klompé, dat het de ambtenaren van uw departement moeilijk zal vallen ze niet te regelen. Daarom wil ik u een voorstel doen. In een radiocauserie vanwege het departement van landbouw heb ik het beschermen van hazen, konijnen en herten horen verdedigen als het in stand houden van ‘onze landschapsstoffering’. Welnu, zou het niet mogelijk zijn ook onze woonwagenbewoners onder die rubriek, resp. afdeling, te registreren? Voor alle partijen zou het, geloof ik, een mooie oplossing zijn. U, mejuffrouw Klompé, zou het genoegen mogen smaken echt een stuk beleid te hebben gevoerd, namelijk ze in een geheel verantwoorde functie te hebben ingepast. De woonwagenbewoners zal het vermoedelijk niet in het minst deren onder welke rubriek zij zijn ingepast en bovendien vraag ik mij af of het strikt noodzakelijk is hen de maatregel te doen weten. Blijft nog het gevoel van hinder dat de gevestigde samenleving schijnt te ondervinden, maar is die dan al zo dicht bij de heiligverklaring dat zij in het geheel niet meer mag worden gestoord?

A.L.S.