Hollands Weekblad. Jaargang 1

Onder diplomaten
door A.L. Schneiders

Het eerste bezoek aan een diplomatencocktail is voor de amateur dikwijls een uiterst onbevredigende bezigheid. Hij heeft een diepe minachting voor de hem omringende routiniers, die voor de carrière en het daaraan verbonden landsbelang het eigen humeur hebben weggepoetst alsof het een vlekje op de mouw was. Niet minder ergert hij zich aan zichzelf als hij ziet dat zijn trots, de zorgvuldig geoefende tong, ineens zwijgt als een augurk, zodat hij hier niet belangwekkender is dan een boer. Daardoor ergert hij zich des te meer aan het gezelschap, dat te stom is om te zien dat hij alleen zwijgt omdat hij te intelligent is om..., en zo schuift hij woedend naar de bitterballentafel. Daar is hij tenminste in de rug gedekt en kan hij nog met iets bezig zijn. Al is het

[p. 6]

maar met eten, het is beter dan als een groot stil obstakel door de praters in rug en zij te worden gestompt. Waar hebben ze het in godsnaam allemaal over. Niemand praat niet; er is blijkbaar nog een substantie, die iedereen kent behalve hijzelf. Zij schijnen zich erin thuis te voelen als vogels in hun volière, karpers in de vijver. Twee nieuwe combinaties staan nog niet tegenover elkaar of zij gaan zoemen, knikken, elkaar diep in de ogen kijken, lachen of de wijswinger op elkanders borst richten. Geeft misschien de wetenschap de hele natie achter zich te hebben al dat poids? Gaan er in ons land toch nog zulke belangrijke diplomatieke kwesties om? Wie weet. Alles is mogelijk sinds ik heb gehoord dat de ambtenaren van het Zwitserse ministerie van buitenlandse zaken zich iedere ochtend reeds om half acht over de neutraliteit van hun land moeten buigen om eerst tegen zes uur de dossiers te kunnen sluiten.

Maar als men, door uiterste wanhoop gedreven, tenslotte doorbijt, went het gauw. Je zegt maar wat, hoe algemener hoe beter, als het maar met voldoende nadruk is of echt guitig wanneer het vrolijk moet zijn. Dan merkt men dat de ander, vooral wanneer hij al wat ouder is en een comfortabele rang heeft bereikt, eigenlijk ook liever thius een boek was gaan lezen. Daarbij komt natuurlijk het drankgebruik en voordat men het weet zoemt men mee, warm verwonderd over het feit nu ook opgenomen te zijn in het wereldgebeuren.

Bij mij trad die warmteontwikkeling vooral bij mijn eerste volksdemocratische recepties op. Zijn wij in de grond niet allemaal hetzelfde? Kijk nu eens naar de Rus, Chorochordin. Zijn vrolijke, brede sproetengezicht één en al knipoog, komt hij naar mij toe en biedt mij een worstje op een stokje aan.

‘Ha, zai zain lekkerrr’, zegt hij.

Werkelijk, toen het mij voor de eerste maal overkwam had ik wel kunnen juichen. Zouden wij elkaar nu straks met bajonetten moeten prikken en openscheuren, laten smelten in de hitte van krankzinnig sterke bommen? Ondenkbaar, uitgesloten; het gevaar is geweken.

‘Yes, wonderful. I am rather hungry’, antwoordde ik eenvoudig, maar met een gevoel of ik nog nooit zo iets belangrijks had verklaard.

‘Nai, nai’, lachte de Sovjet-diplomaat. ‘Spraikt U maar Nederlands. Ik moet leren. Wai moeten ons begrijpen’.

Dat had ik al meer gehoord en al mijn argwaan kwam weer overeind. Maar vanavond wou ik wel eens zonder. Wat drommel, is het nu werkelijk nodig aldoor maar als een gans in de pas te lopen? Is het dan niet een veeg teken, dat men dadelijk, en zo gehoorzaam, de veren opzet wanneer iemand van over de schutting alleen maar roept dat wij elkaar beter moeten leren begrijpen?

Ik knikte hem hartelijk toe en antwoordde uit de grond van mijn hart dat ik het helemaal met hem eens was.

Maar het daarop volgende gesprek bracht al malaise. Voor de deur was de Zim van één van zijn meesters voorgegleden en ik was zo dom geweest op te merken dat ik het een mooie auto vond.

‘Ja, ja, hij is erg goed. Hij loopt wel 170 per uur en dan was het nog een type van vorig jaar. Ze maken er nù één...!’

Wat moest ik nu. Zeggen dat ik Amerikaanse toch lekker beter vond, of ineens een listige wending aan het gesprek geven door verband te leggen tussen Zims en vrije verkiezingen? Het is al zo moeilijk een kapitalistische automobielverkoper te stuiten en dan zo'n oprecht enthousiaste en geheel onbaatzuchtige. Ik moest ineens denken aan een Duits vriendje, lang voor de oorlog, op een reisje langs de Rijn. Het was tot een breuk gekomen over auto's. Horch was veel en veel beter dan de Renault van mijn vader. Nu was het dan een Zim. Voordat ik het wist hadden wij onze kaartjes gewisseld; hij zou mij wel eens wat materiaal over de Russische automobielindustrie sturen.

Blijkbaar was het gesprek uit zijn oogpunt een succes geweest, of misschien was het toeval, in ieder geval stond er een minuut later een aardige Chinees naast mij, een heel vlug mannetje dat voortdurend lachte. Veel conversatie scheen hij niet te hebben, maar dat deerde hem in het geheel niet. Uitnodigend bleef hij mij maar toelachen, het jongensachtige hoofdje slim schuin op het mijne gericht. Ik begrijp nu dat het een heel effectieve wijze van benadering is. Het is een innemende manier van kijken en bovendien legt de lacher de bewijslast op de ander; ik moest wel openen.

Ik ging dus maar wat vragen, hoe hij het in Holland vond, waar zijn vorige post was geweest.

Het bleek dat hij uit Zwitserland kwam. In antwoordde dat hij zeker wel punten van overeenstemming had gevonden tussen de burgerij van dat land en de onze. Omdat wij Frans spraken, gebruikte ik het woord bourgeoisie en dat gaf weer even het opwindende gevoel een klein beetje met vuur te spelen. Maar voor opwinding moeten wij bij oosterlingen niet zijn. Die laten zij aan ons over, terecht, want wie opwinding zoekt is de zwakkere.

[p. 7]

‘Ha, ha’, lachte hij. Misschien wel. Maar Zwitserland is heel hoog en Nederland juist heel laag’.

Wij lachten daar nog flink over na en toen was het mijn beurt weer iets te zeggen. Maar wat. Tenslotte zei ik het enige wat zich wilde aandienen. ‘Ik heb veel Chinezen ontmoet. In Indonesië. Erg aardige mensen, erg eerlijk’.

Ik merkte dat ik een beetje was gaan roepen, als tegen een doveman. Het klonk allemaal wel belachelijk koloniaal, maar dat geneerde mij niet eens. Blijkbaar zat het er bij mij toch ook in en het was hem gelukt het eruit te halen.

‘Ja, ja’, antwoordde de heer Woe. ‘Er zijn veel Chinezen in Indonesia’. Toen, met een extra-lachje: ‘Bent U daar voor zaken geweest?’

‘Neen, als soldaat. Dans l'armée néerlandaise’.

Meestal voel ik het als mijn plicht mijn militaire werkzaamheid daar wat treurig te gedenken, maar nu had ik daar niet de minste lust toe. Ik was eigenlijk wel tevreden, zonder aarzelen had ik toch maar voor het eigen hok gekozen, en hoe. Het had mooi en trots geklonken, L'armée néerlandaise. Of misschien toch een beetje overdreven.

‘Een mooie tijd’, voegde ik eraan toe. ‘Veel gereisd en ook veel gezien’. De heer Woe lachte instemmend, knikte kort daarop ten afscheid en liet mij alleen achter.

Tenslotte kwam er nog een Tsjech, een soort vierde secretaris, jong, sterk en glad als een beroepstennisser. Zijn charme was zo vals, dat het werkelijk onmogelijk was zelfs nog een schijn van vriendelijkheid op te houden. Wij hadden een korte, zeer flauwe conversatie, net voldoende om niet allebei voor gek te staan. Even later kwam Chorochordin weer voorbij. Ik dacht dat hij mij wat verwijtend aankeek, maar dat zal wel verbeelding zijn geweest. Toch voelde ik mij een beetje schuldig, al wist ik niet waarom. Maar goed dat zij niet intelligenter zijn; wat zouden wij nog om de zieltjes moeten vechten.

Brengen die oostelijke cocktails voor de beginners dus nog wel eens verrassingen, op den duur heeft men, nog meer dan bij de anderen, het gevoel de conversatie uit plastic zakjes te nuttigen en rond te delen. Maar de sympathiserenden, die trouwe gasten, blijven mij bezig houden. Ik weet nooit goed of ik ze moet benijden dan wel beklagen. Eerder benijden, denk ik wel eens. Het moet mooi zijn zo vrij als een vogel alle kanten op te kunnen denken, langs derde, vierde of weet ik hoeveel wegen naar de verten van het oosten te mogen reizen; in de geest en de handigen zelfs in vliegmachine of sneltrein. Praag, Charkov, Moskou, Peking. Dan nog het voorrecht lid van een kleine Gideonsbende te zijn, samen pal te mogen staan tegen de miskenning, de domme spot van de kudde die, geleid door de Amerikaanse oorlogsophitsers, blind zijn ondergang tegemoet rent.

Maar het gros maakt in de praktijk eerder de indruk van een vrij treurig troepje. Omdat zij geen echte communisten zijn en bovendien meestal erg fatsoenlijk, zijn zij voornamelijk aangewezen op de banden met Polen en Joegoslavië. Hoe bitter moet het wel zijn, dat de officiële vertegenwoordigers van die mogendheden tegenwoordig liever door meer erkende kanalen willen werken; dat is deftiger, geeft dus meer prestige en waarschijnlijk ook veel betere resultaten. Zo peuzelen onze idealistische vrienden vaak een beetje verloren aan hun kaasjes met ananas. Nu en dan banen zij zich een weg naar ‘hun’ ambassadeur, maar, zoals gezegd, die heeft het de laatste tijd ook al zo druk met zijn officiëlere relaties. Meestal zijn zij vrij gauw weer terug bij hun vrienden, maar dat is niet helemaal waarvoor zij zijn gekomen.