Hollands Weekblad. Jaargang 1

[p. 2]

Ulleh, Lulah, Kakabuh
Ontmoeting met Amerikaanse dichteres
door A.L. Schneiders

Vol spanning zat ik te wachten in de hall van haar hotel. Wind de Kirsch was de naam en niemand had mij kunnen vertellen of het een schuilnaam was of een echte. Wel stond vast dat zij dichteres was, uit de Verenigde Staten en overgekomen om studie te maken van het culturele leven in enige Europese landen, waaronder het onze. Zij zou daarover artikelen schrijven in een groot cultureel weekblad, het was dus zaak haar goed te ontvangen; voor de goodwill. De enige verdere informatie die over de telefoon tot mij was doorgedrongen, zij het met moeite, was de naam van haar bundel: Ulleh, Lulah, Kakabuh. ‘Of ik haar een paar dagen op sleeptouw wou nemen’.

Met die wonderlijke klanken als vreemde sappen op mijn tong, sloeg ik de hotelgasten gade, die in en uit de liften stapten. Het was niet moeilijk ze te selecteren, want langzamerhand had ik een duidelijke voorstelling van haar gekregen; heel groot, een bos grijzend haar, een niet te stuiten stroom sympathieke wartaal en dikke blauwe rookwolken door een sigarettenpijpje.

Na tien minuten kwam een vrouw van de verwachte afmetingen uit de lift, al zat zij minder los in elkaar dan ik had gedacht. Zij keek zoekend in het rond en daar ging ik dus.

‘Are you perhaps miss Wind de Kirsch?’

‘I beg your pardon. What is the name?’

‘Wind de Kirsch’, antwoordde ik, tegen wil en dank verontschuldigend.

Zij lachte aardig en zei: ‘No, no, I am sorry. I am only mrs Hirsch’. Jammer, met haar had ik best willen optrekken. Het was er trouwens niet eens ver naast. Ik wachtte en wachtte en begon ongeduldig te worden. Wat deed ze nu al die tijd. Zich mooier en mooier maken?

Toen ging de liftdeur open en daar was ze. Helemaal niet groot, kort en gezet juist, maar met hakken zo hoog dat ze bij iedere stap toch de indruk wekte twee meter vrouwelijke waardigheid naar voren te schuiven. Nog verder had zij zich weten te verlengen door het haar naar boven te winden in een lange, kegelvormige knot die schuin naar achteren wees. Het moet gezegd worden dat haar ogen mooi en bruin waren, maar dat werd half bedorven doordat zij niet afliet ze met zoveel zachte kracht in de mijne te leggen, dat ik steeds het gevoel had een gezicht te moeten trekken of ik in mijn diepste getroffen was. Van boven dus stralend priesteres, van onderen dan ineens weer primitief jong meisje door een losse zwarte rok met zuidzeefranje.

Met een diepe vochtige stem verzekerde ze mij hoe fijn ze het vond mij te ontmoeten en toen bleef ze staan wachten op wat er zou gebeuren. Ik begreep dat het verschrikkelijke dagen gingen worden. Daar stond zij, feestelijk opgetuigd, klaar om te worden bezig gehouden en al mijn tijd op haar handen.

De eerste moeilijkheid was al dat, bij de enorme lengte van haar hakken, lopen praktisch onmogelijk bleek. Er moest dus een taxi aan te pas komen om haar naar het restaurant te vervoeren; ik kon toen nog niet weten hoeveel ik er in de komende dagen wel zou bestellen. Geen moment schijnt zij op de gedachten te zijn gekomen lagere schoenen aan te trekken; iedere keer kwam zij weer even waardig als moeizaam uit de lift geschoven. Achteraf heb ik bedacht dat ik mij mijn ergenis daarover had kunnen besparen. Natuurlijk had zij geen wandelschoenen bij zich; onder de vrouwen van dat gemotoriseerde land wordt lopen meer en meer een sierbeweging. Wandelen is daar een tak van sportbeoefening of deel van een vermageringskuur.

Toen wij eenmaal tegenover elkaar zaten begon mijn ongeduld wat te zakken. Kans om nog voor middernacht thuis te zijn was er toch niet meer. Zij vertelde over haar kunst op die ongehaaste en vooral zo redelijke toon die veel Amerikanen met zich meebrengen. Ik vraag mij af of dat een overerfsel is van het met lange pijpen en brei-

[p. 3]

kousen zitten praten rond de kampvuren in hun pionierstijd, dan wel dat hun lange opvoeding tot aangepast gemeenschapsmens de oorzaak is. Kalm en wetenschappelijk zette ze mij de achtergronden van haar bundel uiteen. ‘Wij, mijn vrienden en ik, voelen dat de mensheid in deze neurotische tijden er behoefte aan heeft weer in contact te worden gebracht met de ritmen die aan onze beschaving ten grondslag liggen’. In haar studententijd, ‘sociology and social psychology’ aan Ithaca-College, had zij al een thesis geschreven over de ritmiek der rituele dansen van de Mahabo-Indianen. De resultaten van deze studie had zij kunnen verwerken in haar verzen, die verder als kenmerk hadden dat zij steeds associatief waren met de klanken van de oerelementen, wind, vuur, water, hout, etcetera. De dichters van de groep waartoe zij hoorde lieten zich bij het voordragen van hun verzen begeleiden door muziek, soms ook gymnastiek en de reacties van de toehoorders waren vaak heel interessant. De laatste tijd trok hun beweging sterk de aandacht van psychiaters, gewone- en sociaal-psychologen, sociologen, paedagogen en andere experts op het gebied van de mens.

Al pratend pikte zij lusteloos in de periferie van de geweldige Wienerschnitzel, die haar met zijn grote, bolle eieroog onbeschaamd lag op te nemen. Ik knikte haar nu en dan nadenkend toe en probeerde zoveel mogelijk te eten voordat het helemaal koud zou zijn geworden; de moeilijkheid daarbij was de indruk te vermijden dat ik maar gedachtenloos zat te schranzen.

Gelukkig keek ze bijna niet naar mij, maar meer verstrooid naar de zaal of naar dat oog op haar bord. Op een onverwacht moment gaf ze er een prikje in. Het vloeide machteloos uit over de brede rug van de schnitzel en even had ik het gevoel een vriend te hebben verloren.

Toen eindelijk mijn beurt was gekomen iets te vertellen, over de Hollandse cultuur natuurlijk, was mij de lust nogal vergaan. Ook als er in ons land al bewegingen vergelijkbaar met de hare mochten bestaan, ken ik ze niet en het was duidelijk dat de rest haar niet zou interesseren. Maar ik deed mijn plicht en probeerde datgene wat ik wist te vertellen zo breed, serieus en positief uit te hangen als ik kon. Zij keek mij nu weer vol aan, knikte waar het moest, lachte nu en dan zachtjes orgelend van puur begrip en haalde de ene cigaret na de ander uit haar tasje. Wat mij intussen verwonderde was dat zij geen enkele aantekening maakte. Hoe moest dat nu allemaal in het culturele weekblad komen?

Nadat de borden waren weggehaald sipten wij in stille verstandhouding aan onze cognac. De rekening kwam. Die was wel hoog, maar is internationale culturele verstandhouding ooit met geld te meten?

Voor het hotel namen wij afscheid. Zo klein als zij was, ging ze vlak voor me staan zodat ik wel groot en lobbesachtig op haar moest neerkijken. ‘Thank you very much for the wonderful evening. I do enjoy discussing all these problems; so inspiring to see that people of such different backgrounds have so much in common. I do hope to see much of you these days’. Wij maakten dus een afspraak voor de volgende avond en met een laatste ‘bye bye’ verdween zij heel langzaam, het hoofd statig omhoog, in het hotel.

De volgende avond werd een herhaling van de vorige, maar nu over biefstuk en met langere tussenpozen in onze culturele gedachtenwisseling. Die pauzen schenen haar echter in het geheel niet te deren; zij had al genoeg aan de stemming van stil begrip over een glas. Kalm en blij keek ze in het rond of naar mij en een paar maal verzuchtte ze ‘How nice to be in Europe at last’. Tot dusver had ik mij toch nog wel wat voorgesteld van het leven in New-York, maar nu begreep ik dat het daar volledig hel moest zijn.

Toch kwam er op het slot van de avond nog een verrassing. Het culturele weekblad waar zij die artikelen voor zou schrijven was een maand voor haar vertrek door geldgebrek opgeheven. Natuurlijk was ik ernstig geschokt door dat bericht, want als goede Hollander bedacht ik dadelijk dat wij hier dan helemaal voor niets zaten en dat de kosten van haar hotel en al die taxi's, schnitzels, biefstukken en wijnen weggegooid geld waren. Dat had ze wel eens eerder mogen zeggen. Maar aan de andere kant bracht het ook ontspanning; het was in ieder geval niet meer nodig cultureel langs elkaar heen te praten of in het glas te kijken.

De dag daarop was vakantie; ik had haar naar Rotterdam weten te dirigeren. Die tijd had ik ook hard nodig om te proberen afspraken voor de volgende dag te maken. Maar het mocht niet lukken; enige uren bracht ik door met telefoneren, doch vrijwel al onze schrijvers en dichters bleken zich op te houden in bos en hei, of in conferenties. Even leek het dat ik de schrijver M. kon

[p. 4]

overhalen, maar nadat ik het hem moeizaam had voorgespeld - Ulleh, Lulah, Kakabuh - bedacht hij ineens dat hij zijn kinderen had beloofd naar de dierentuin te gaan en zijn vrouw dat hij eens voor haar zou koken. Waterzooi, daar was ze zo dol op.

Ik had gehoopt dat ze de hele dag weg zou blijven, zodat ik 's avonds tenminste thuis kon zijn. Maar tegen vijven belde ze weer op, haar donkere stem één en al kalme verwachting.

‘Hello, how are you’, informeerde ze of ze mij in maanden niet had gezien. Ik vroeg hoe of ze het in Rotterdam had gevonden. ‘Oh, very interesting, absolutely fascinating. Such a wonderful experience to see al this activity’.

Stilte. Zij wachtte, ja het moest wel weer. Ik informeerde zo neutraal mogelijk of ze zelf al plannen voor de avond had gemaakt. ‘Well, no. I should go early to bed, have a good rest after all these exciting activities, but if you...’.

Een uur later kwam ze weer uit de lift, klaar voor het feest.

Nog een volle week is zij gebleven. Het is nog gelukt afspraken te maken met de dichters R. en W., maar de resulterende gedachtenwisselingen waren zo ijl, de stiltes zo somber, dat het zinloos leek langer aan de letterkunde te trekken. Ik besloot de resterende tijd, voorzover wij niet met lange tanden onze diners zaten te verorberen, aan de schilderkunst te wijden. Inderdaad bracht het museumbezoek verbetering in de toestand, al moest het beperkt blijven door de onbruikbaarheid van haar schoentjes.

Had zij tenminste maar kunnen lopen. Zo'n dag op de Hoge Veluwe had nog best aardig kunnen worden; nu werd het weer een volslagen mislukking. Na een uur in het Kröller Müller-museum te hebben rondgekeken, moesten wij zitten. Het was toen pas half twaalf; wat zouden wij in hemelsnaam met de rest van de dag doen. Ik kon haar wel naar het hotel brengen en haar daar deponeren, maar tegen etenstijd zou ze weer opbellen. Ik raakte in een toestand die aan paniek grensde. Daar zat ze dan, haar absurde hoge schoentjes nauwelijks aan de vloer, klaar om haar priesteressepruik vol begrip te laten knikken en een van haar dromerige gemeenplaatsen te laten horen. Het weekblad was voorgoed opgeheven, mijn declaraties gingen in de honderden guldens lopen en geen avond was ik nog thuis geweest. Maar ze maakte niet de minste aanstalten de koffers te pakken en ze had het wel duidelijk weten te maken dat ze, alleen, zo somber werd. Bovendien kon zij nog wel een hele week blijven; de uitnodiging gold voor ‘one or two weeks’.

Ten einde raad stelde ik haar voor een korte wandeling te maken, een heel korte. Zonder morren stemde ze in en langzaam schreden wij over het beschaduwde pad. Het ging even heel aardig, maar na een kwartier was het weer mis. Net op dat ogenblik zag ik tegen de bosrand een grote troep herten. Tamelijk opgewonden trok ik haar aan de arm; herten zullen ze in New-York toch ook niet iedere dag zien.

‘Oh, how fascinating. Aren't they wonderful animals?’, koerde ze onverstoorbaar, terwijl ze minstens dertig graden uit de koers van mijn vinger tegen het zonlicht stond te knipperen. Toen zag ze stralend naar mij op en zei ‘You love nature, don't you?’

Op de terugrit verzamelde ik al mijn moed en zei dat ik tot mijn grote spijt de komende drie dagen overstelpt was met werkzaamheden, zodat ik moeilijk een afspraak met haar kon maken. Ze knikte en zei heel begrijpend dat ik met al die culturele uitwisselingen een druk bezet man moest zijn. Ik hield mijn hart vast toen ze de volgende middag toch weer aan de telefoon kwam, maar goddank was het ditmaal om haar aanstaande vertrek aan te kondigen.

Kort daarna kreeg ik een brief van haar uit Rome. Zij had nog eens nagedacht over alle punten waarover wij hadden gediscussieerd en zag nu verschillende schema's voor verdere wisselwerking tussen de Nederlandse litteratuur en de Amerikaanse. Zij hoopte dat haar bezoek een begin was geweest van een serie andere activiteiten en nu vroeg zij zich af of ik er iets in zou zien dat zij volgend jaar nog eens zou terugkomen, om bij voorbeeld een reeks gramofoonplaten te maken van werken van Nederlandse dichters. Zou ik het niet eens willen bespreken met de dichters R. en W., met wie wij in Amsterdam hadden zitten praten? Zij hadden zo'n fascinerende indruk op haar gemaakt en leken ook zo geïnteresseerd in gedachtenwisseling met buitenlandse collega's. Een maand daarop kwam er nog een pakket. Tien exemplaren Ulleh, Lulah, Kakabuh.