Hollands Weekblad. Jaargang 1

Korte commentaren

‘Three Cheers’

Wij dachten, dat het nogal meeviel met de democratie in ons land, wanneer men haar althans vergelijkt met al die andere democratieën op deze aardbol. Zij is niet in alle opzichten volmaakt en haar ontwikkeling tot welvaartsstaat moge velen op zuiver ideële of domweg materiële gronden prikkelen, ons geeft zij nog altijd in voldoende mate die vrijheid, waar wij bijzonder prijs op stellen. De ‘two cheers’ van E.M. Forster is zij nog ruimschoots waard, vaak zelfs, in een zonnige bui, durven wij ‘three cheers’ op haar uit te brengen. Maar prof. De Quay en zijn nieuwe regering hebben ons even aan het wankelen gebracht. Want, hoor, als eerste punt van beleid dreunde de minister-president in zijn regeringsverklaring op: ‘... de handhaving en versterking van de democratische instellingen en van de idee der democratie meer in het algemeen, omdat naar de mate het respect voor de democratie en haar instellingen geringer wordt, enerzijds de eerbied voor het onmisbare gezag in de samenleving aan kracht inboet en anderzijds niet-democratische krachten tot

[p. 9]

ontwikkeling zullen komen, welke een bedreiging betekenen voor de grote waarden, die onze Nederlandse samenleving kenmerken’.

Toen wij deze woorden vernamen, bogen wij getroffen het hoofd: wij hadden van de Nederlandse democratie een volstrekt verkeerd begrip gehad, al jarenlang, en plotseling werd ons dat door de staatsman prof. De Quay op pijnlijke wijze geopenbaard. Maar welk een geluk, beseften wij onmiddellijk, dat wij dan eindelijk een minister-president mèt een kabinet bezitten, die de democratie, levensvoorwaarde voor ons, zal handhaven, nee, verrukkelijker nog, zal versterken. Welk een moed en welk een frisheid van gedachte!

Maar toen trok de twijfel weer over ons. Want, zo redeneerden wij, er zijn niet anders dan democratieën op de wereld, democratieën in de Sowjetunie, in de satellietstaten, in China, Engeland, de Verenigde Staten en Frankrijk, en, als wij er nog een paar noemen, democratieën ook in Spanje en Portugal. En deze laatste staten associeerden zich, onweerstaanbaar, met de democratie van prof. De Quay, de corporatistische democratie, die hij als actief lid van het Driemanschap van de Nederlandse Unie aan het Nederlandse volk aanbeval, nadat de nazi's aan al onze grondwettelijke vrijheden een einde hadden gemaakt.

Nog vochten wij tegen onszelf, nog trachtten wij het ‘onmisbare gezag’ van prof. De Quay met onze geest niet aan te tasten. Maar wij herademden van zekerheid, toen prof. Romme namens de K.V.P. zijn instemming kwam betuigen met die ‘versterking van de democratie’ en beleefd herinnerde aan zijn motie van het vorige jaar, waarin hij, zij het ook in bedekte termen, een ombuiging in de corporatistische richting voorstelde. En onze allervolledigste zekerheid keerde terug, toen de heer De Quay in zijn antwoord verklaarde, dat hij die versterking ook zag in een ruimere inschakeling van de maatschappelijke organen bij het beleid, ronduit gezegd: in de corporatistische organisatievorm.

Wij dreigden even kwaad te worden, maar een heerlijke geruststelling onderdrukte de opkomende toorn. Onze gedachten over de Nederlandse democratie waren niet aangerand. En tegen prof. De Quay hebben wij, heel zonnig dus, ‘three cheers’ op onze democratie uitgebracht. Zachtjes uiteraard, want op de tribune in de Kamer dient men stil te zijn. Maar hier, op deze plek - de professor diene er nota van te nemen - doen wij het luidkeels, met onze mond dicht tegen een zijner oren. En prof. Romme mag dichtbij komen staan om ook iets van die ‘cheers’ op te vangen.

A.F.L.

Waakzaam

Wij zouden wensen, dat ons hoerageroep voor die democratie tegen de liefhebbers van de corporatistische organisatievorm ook doordrong tot de liberale ministers en Kamerleden en, als zij graag willen meeluisteren, eveneens tot de protestanten in en buiten de Kamer. Die democratie van rooms-katholieken huize, volledig in strijd met de parlementaire democratie naar Nederlandse opvattingen, dienen zij standvastig te bestrijden. Wij waren verbaasd, toen wij de liberale voorman, prof. Oud, bij de debatten over de regeringsverklaring sympathie hoorden uitspreken met die vorm van corporatisme, die de gedifferentieerdheid van ons politieke leven onherroepelijk zal doen verminderen en op den duur zal doen verdwijnen. Het samengaan met de K.V.P. in één regering betekent niet, dan men alle denkbeelden van de rooms-katholieken goedpraat (gelijk trouwens ook de socialisten meermalen hebben gedaan) ter wille van dat samengaan. Duidelijker gezegd: het streven van een aantal officiële liberalen en protestants-christelijken om tot elke prijs de door hen gewenste verandering in de sociaal-economische constellatie te bereiken, mag nooit gepaard gaan met het verloochenen van beginselen die voor de democratie even onmisbaar zijn als het gezag, waarover prof. De Quay sprak. En daarom mag men toch zeker van de liberalen verwachten, dat zij zich tegen een insluipen van corporatistische denkbeelden zullen verzetten. Bij een extraparlementair kabinet heeft men alle vrijheid van handelen, die misschien van groot nut kan zijn, als de liberale ministers geen weerstand kunnen bieden. Voor de protestanten geldt dit evenzeer.

Gelukkig zijn er nog slechts woorden gesproken. De motie-Romme, die prof. De Quay zo geestdriftig binnen de regering in studie wilde nemen, is nog niet eens aanvaard! Maar waakzaam dient ieder te zijn, die normaal denkt over de parlementaire democratie, waarvan de simpele continuering voor ons even belangrijk is als de methode van loonvorming en de bestedingsverruiming, waar men de mond vol van heeft.

A.F.L.

Eerst kunst, dan sport

Wij gaan nu voorbij aan de hoogdravende woorden in de regeringsverklaring over

[p. 10]

‘het gezin als kern der samenleving’ en over ‘de zedelijke volkskracht’, een begrip dat in een gedifferentieerde samenleving voor velerlei uitleg vatbaar is en ons in zijn absoluutheid onaangenaam in de oren klinkt.

Bepaald geirriteerd waren wij echter door de grootspraak in de verklaring over de ‘geestelijke volkskracht’, een kracht, die ook al moet worden ‘ontplooid en bevorderd’. Blijkens de verklaring komt ‘de waarde van de jeugdvorming, volksontwikkeling en sportbeoefening steeds meer naar voren’, waaruit dan zou moeten blijken, dat ‘overheidssteun aan de cultuur niet alleen ter wille van kunst en kunstenaars, maar omderwille van het gehele wolk noodzakelijk is’.

Wij geloven, dat er nog altijd een hiërarchisch verschil bestaat, cultureel tenminste, tussen het scheppende werk van een kunstenaar (hoezeer men ook daaraan geen mysterieuze, etherische waarde hoeft toe te kennen) en bijvoorbeeld het balletje-trappen van Coen Moulijn of de rugslag van onze zwemsters, die in het volksdemocratische, geteisterde Boedapest zo flink ‘de kleuren van de Nederlandse vlag’ hooghielden.

U noemt ons oerconservatief? Dank U, wij beschouwen dit woord als een huldebetoon, want dan worden onze gedachten niet vereenzelvigd met deze volkse gemeenplaats over sportbeoefening en cultuur. Met deze gemeenplaats mogen al die vooruitstrevende radio- en televisieverslaggevers het doen en de sportredacteuren van alle dagen weekbladen in hun cursiefjes. Zulke manifestentaal klinkt ons te schril in het gehoororgaan.

A.F.L.

Recht

Op Urk wordt een meisje van de fiets getrokken en onder de ogen van haar broertje gemolesteerd. De voogdijraad vindt met het oog op de ‘couleur locale’ dat de aanrander geen straf verdient. In Delft wordt een student mishandeld en in een schandpaal geperst. De Haagse rechter vindt met het oog op de ‘studentenmores’ de vrijheidsberoving en mishandeling niet strafbaar (wel werd een aangebrachte tonsuur als belediging beschouwd en beboet). De eerste uitspraak werd door de politierechter gecorrigeerd, de tweede is in de Nederlandse jurisprudentie opgenomen als vrijbrief voor alle studerende bruten.

Ten eerste was het meisje niet uit Urk, de student niet uit Delft afkomstig, zodat een beroep op de lokale sfeer niet opgaat. Maar zelfs als dit wel het geval zou zijn, weiger ik te geloven dat het op Urk normaal is op deze manier de soort, en dat het in Delft normaal is op deze manier het R.K. geloof in stand te houden. Maar zelfs als dit wel het geval zou zijn is het juist de taak van de justitie om aan deze praktijken een einde te maken. Als de wet zou wijken voor de couleur locale, bevonden wij ons nu nog in het ethische stelsel van het stenen tijdperk.

De advocaat voor de Haagse rechtbank had om voorwaardelijke straffen gevraagd om de carrières niet te bederven. Het vreemdelingenlegioen had ze trouwens altijd nog met open armen ontvangen. Maar de Urker werd veroordeeld. Had hij zich maar bij het studentencorps van de Kampense hogeschool aangesloten, dan was ook zijn carrière gered.

B.C.