Hollands Weekblad. Jaargang 1

Korte commentaren

Het weer en de oorlog

Er is alle reden om in dit eerste nummer over het weer te praten. Het is nu de tiende mooie dag. Het verschil met mei 1940 is, dat er dit keer in de lucht niets bijzonders te zien valt, geen beelden die zich vastzetten in het geheugen, zoals bij mij het bombardement op Bleskensgraaf dat ik uit de verte gezien heb. Ik merk eigenlijk nu pas, dat alles wat ik mij van de vijfdaagse oorlog herinner verbonden is met blauwe trillende warmte.

Wij hebben gelezen dat Nederland misschien over Duitsland mag meepraten in Genève. Dat zou fijn zijn. Gisteravond vloog een vliegtuig over Den Haag, met een spandoek achter zich, waarop stond ‘Herzlich Willkommen’. Misschien was het een zure grap van iemand, die het de Duitsers kwalijk neemt dat zij ook nu weer het mooie weer benutten om naar ons land te komen. Als dat zo is, spreekt de grap mij niet aan. Lange zonnige perioden in mei en al dan niet lange conferenties kunnen de herinnering even doen opvlammen. Maar zij veranderen er niets aan dat de vorige oorlog iedere dag verder wegraakt in het vergeetboek. Dat is goed noch verkeerd.

K.L.P.

Thermodynamisch proza

Dichters hebben altijd dorst naar woorden. Sommigen lezen woordenboeken, anderen beunhazen in wetenschappelijke litteratuur. Dat Achterberg in zijn poëzie alle nieuwe begrippen uit de moderne fysica gebruikt is alleen maar te prijzen: de termen worden gelouterd en gaan een eigen magisch leven leiden. Maar in essayistisch proza mag men toch verwachten dat een dergelijk woordgebruik taboe is. In ‘Tirade’ is op het ogenblik een discussie over cybernetische litteratuurkritiek aan de gang die hier zwaar tegen zondigt.

Het begon met een gezond artikel van Gomperts, dat kennelijk een reactie was op veel wauwelend geaesthetiseer en dat trachtte de litteratuurcritiek op een koele basis te plaatsen. In het laatste nummer breit Jessurun d'Oliveira hieraan vast met een dergelijk apparaat van thermodynamische termen, dat geen mens het begrepen kan hebben, ook de drie abonné's niet die iets van thermodynamica afweten. Zelfs als parodie op Rodenko is het stuk onverteerbaar. De entropiëen, feed-backs en informatiequanten worden ons om de oren geslagen, maar minder welluidend dan Achterberg het zou doen.

Laat in hemelsnaam de exacte-wetenschapstaal over aan de geleerde en de dichter en laten wij, armzalige prozaschrijvers, ons van de gewone taal blijven bedienen.

B.C.

Mevrouw Luce en de feiten

‘Facts are sacred, comment is free’, dat is het trotse advies van ‘Time’. Dit weekblad steunt op een ridicuul stijltje dat door stug gebruik iets eerbiedwaardigs heeft gekregen en op een kapitaal, waarmee een bordeelhouder in Tokyo kan worden omgekocht als Soekarno een bezoek aan Japan brengt.

Facts are sacred, maar wat zijn feiten, welke feiten drukken we af, en hoe doen we dat? In de presentatie ligt al een mogelijkheid tot comment.

In het jongste nummer van Time wordt zonder dat er een leugen verteld wordt een gekleurd verslag gegeven van de opzienbarende zaak Luce-Morse, de tactloze ambassadrice versus de scherpe senator. Over de achtergrond van de diplomatieke beunhazerij geen woord, senator Morse wordt met McCarty vergeleken en lijkt een onverantwoordelijke smijter van vitriool naar dames. Meer nog dan het verslag geeft een groot kader met een geraffineerde selectie krantenknipsels een slimme draai aan het geval Luce. Vooral aandoenlijk zijn de Braziliaanse tranen over het bedanken van mevrouw Luce, echtgenote van de eigenaar van Time. ‘Comment is free, the boss is sacred’.

B.C.