De Hollandsche Lelie. Jaargang 29

De beteekenis der Chr. Zending.

Juist in onze dagen, nu een wereldoorlog de volkeren dooreenwerpt, is de Chr. zending van zoo hooge beteekenis. En dan bedoel ik dit nu niet direct van de gewone zending, van wat wij daaronder gewoonlijk verstaan. 't Blijkt toch in onze Oost hoe de zending langs den weg van zendingsonderwijs en Evangelie-verkondiging slechts langzaam vooruitkomt, te meer waar de velden, hoewel wit om te oogsten, in vergelijking met 't aantal menschen weinige arbeiders vinden. Ik wensch nochtans aan den arbeid der zending, zooals die reilt en zeilt, geenszins te kort te doen. Doch ik zal mij niet laten weerhouden dit alles wat ruimer te overzien. Evenals men in den oorlog per luchtschip er op uitgaat om de vijandelijke stellingen vanuit de hoogte te overzien, zoo moeten wij meer een beter overzicht krijgen vanuit de hoogte op de het Christendom vijandige machten. Dan zullen wij zien, hoe God middellijk werkt, langs wegen soms, waarvan wij niet vermoedden dat ze tot dergelijk doel leidden.

In onze omgeving zien we herhaaldelijk hoe de grond eerst moet worden omgeploegd, daarna wordt het zaad in de vore geworpen, opdat het vrucht dragen kan. En het is wel zeker, dat de heiden den Christen-zendeling meestal niet dadelijk begrijpt, wijl zijn voorstellingen en zijn bewustzijn anders zijn. Niet in het wezen natuurlijk. Want allen zijn mensch. De heiden leert van het Christendom niet immer de lichtzijde kennen. Zij, die daar arbeiden, zijn niet altijd Christenen, ja leiden niet zelden een leven aan allen godsdienst vreemd. De verhoudingen zijn de laatste tientallen jaren in dien zin gewijzigd, dat het verkeer tusschen de volkeren is toegenomen, de kennis van vreemde volken en gewoonten is sterk toegenomen, tal van studieboeken zijn daarover verschenen. Ten onzent schreef de hoogleeraar Visscher te Utrecht in het Duitsch een boek met tal van gegevens over de natuurvolken. Degenen, die aan zending doen in de Chr. landen, beperken zich dan ook niet tot het houden van lezingen over de bekeering van enkele heidenen, ofschoon dat de hoofdzaak blijft. Christus zeide toch tot zijne jongeren: ‘Gaat dan heen, onderwijst alle de volken, ze doopende in den naam des Vaders en des Zoons en des Heiligen Geestes.’ Veeleer worden de verschillende godsdiensten bestudeerd, men leert die volken beter verstaan en begrijpen. Dan is het ook gemakkelijker hun het Evangelie te brengen. Zoo is eens en m.i. terecht opgemerkt: In onze dagen heeft de Chr. kerk niet 't meeste te duchten van andere kerken, doch veeleer van die machten, ja godsdiensten, die lijnrecht tegen de Chr. leer ingaan.

In onze Christenlanden dreigt reeds jaren het gevaar van 't socialisme, waarop we hier niet te diep zullen ingaan. Alleen zij vermeld de anti-Christelijke en gevaarlijke strekking van de leer van 't socialisme, dat allen godsdienst vijandig is. Men heeft de zoogenaamde theosophie, die een soort vernieuwd modernisme is, omdat het den mensch wil leeren door eigen kracht en werk op te klimmen en zoo als 't ware zelf God te worden.

Van de heidensche godsdiensten, om nu even buiten den kring van den Chr. godsdienst te gaan, is wel de Mohammedaansche 't sterkst aan invloed onderhevig. Veel erin stemt nog overeen met wat onze Bijbel leert. Dat God de Almachtige en de Eeuwige is, die het goede beloont en 't kwade straft, leert ook de Koran, terwijl het ‘Allah is groot’ ook door ieder Christen kan worden beaamd, al zullen wij het ‘en Mohammed is zijn profeet’ niet in dien zin als de Mohammedaan aanvaarden.

Het Boeddhisme is niet overal 't zelfde. In Engelsch-Indië, dat wel de bakermat ervan zal zijn, is het anders dan in Japan, waar trouwens Confucius meer invloed heeft.

Het wezen van 't Boeddhisme is een eigenaardige haat tegen 't leven. 't Leven, dat door ons als zoet wordt beschouwd, is den Boeddhist enkel lijden en hij heeft den hoogsten trap van de ladder, die naar 't volmaakte leidt, bereikt, als hij niets anders

[p. 553]

wenscht dan goed-dood te zijn. Dan eerst bereikt hij 't Nirwana, wat door sommigen als 't niets wordt beschouwd, door anderen als een opgaan van de persoonlijkheid in 't heelal.

Van den godsdienst der Brahmanen, waarin groote zélfbeheersching een voorname rol schijnt te spelen, gelijk 't doen en laten der Fakirs wel aanduidt, zullen we hier niet veel reppen, evenmin als van den godsdienst der Chineezen.

Slechts aanstippen deden we een en ander van de valsche godsdiensten. Voorouders-vereering, doodenoffers, d.w.z. offers aan de dooden in den vorm van spijzen en geschenken, vormen er een belangrijk gedeelte van. 't Achtgeven op vogelgeschrei en 't hechten aan allerlei invloeden van klimaat en bodem zijn er sterk mee verbonden. Bij de laagststaande volken en stammen is toovenarij schering en inslag. Wanneer we nu in dit alles maar willen zien een zoeken en tasten naar den levenden God, al is 't dan onder gebrekkige vormen, dan zijn we al aardig op weg om een aanknoopingspunt te vinden.

Paulus deed dat ook, toen hij te Athene op den Areopagusheuvel 't Grieksche volk toesprak. ‘Gaande door uwe stad,’ zeide hij, ‘trof ik een altaar aan, waarop stond: Aan den onbekenden God’ en nog sterker toen hij wees op wat een hunner dichters had geschreven: ‘In Hem leven we, bewegen we ons en zijn we.’

Al blijft dus de prediking van het Evangelie de hoofdzaak, er zijn nu zooveel andere manieren, waardoor de volken kennis maken met de Chr. leer. In dezen oorlog staan in Frankrijk tal van troepen uit de Engelsche koloniën en al zal nu de Fransche bodem in onze dagen niet direct de meest geschikte bodem zijn om Christenen van hen te maken, toch zullen zij met 't Christelijk geloof kennis maken.

Beschamend is voor ons Westersche volken geweest, wat voorname Chineezen gezegd hebben over den wereldoorlog. Zij wezen er op hoe de Chr. volken van het Oude Europa elkaar, in plaats van in vrede met elkaar te leven, verdelgden. Daarom ook, 't is meer gezegd, doorleeft de zending een crisis. Op allerlei wijze is in de heidensche landen het rustig voortarbeiden belemmerd geworden, waarbij dan nog komt het verspelen van den invloed door wat de heidenen in Europa zien gebeuren.

Desondanks volvoert God met dit alles zijn raad.

Ook met den wereldoorlog.

Ik voor mij zie toch ook in de overwinning van Duitschland's wapenen een verbreiding van wat dat volk in den loop der eeuwen heeft bereikt, waarin het op velerlei gebied een vooraanstaande kracht is geworden.

Wie zal ons zeggen, wat 't gevolg van de overwinning der Duitsche wapenen zal zijn in 't Oosten, in Turkije, op den Balkan, niet 't minst in Klein-Azië, Perzië en Engelsch-Indië.

Als een staaltje van de wijze van doen der Duitschers vermeld ik u, dat volgens een onzer groote bladen een Hollandsche zoogenaamde padvinder, een jongmensch van ongeveer 14 jaar, bij 't Duitsche leger verzeild was geraakt en daarbij bleef, ja naar 't Oostelijk front werd gezonden. Daar ver nam een Duitsch kapitein, dat hij nog niet gedoopt was en toen zeide deze: ‘Maar jongen, dat gaat toch zoo niet, stel, dat je in den oorlog een ongeluk krijgt en je bent dan niet gedoopt, dat gaat toch niet.’ 't Gevolg was, dat onze vrind onder plechtig ceremonieel, nadat hij van huis de goedkeuring daartoe had ontvangen, gedoopt werd door een predikant in allen ernst, terwijl enkele officieren plechtig als peetvaders een gelofte aflegden. Na afloop was er een eeremaaltijd, waarbij hij een paar glazen goeden wijn kreeg, niet meer, anders werd hij dronken, werd gezegd. Zoo'n staaltje teekent de Duitschers.

Natuurlijk heeft de een meer sympathie voor de Engelschen, de ander voor de Duitschers, maar niemand kan miskennen, dat God dit volk geweldige talenten heeft toebedeeld, die het heeft gebruikt, ja waarmee het heeft gewoekerd, zoodat het Duitsche volk op wetenschappelijk gebied en op 't terrein van handel, landbouw, nijverheid, ja van wat niet al, staat aan de spits der beschaving.

Daarmee heeft een doortocht door België, hetgeen onrecht was, direct niet te maken. Engeland doet met Griekenland veel erger. Wanneer België eenvoudig had geprotesteerd, ware de oorlog reeds lang tot een einde gebracht. Doch er is bij dezen wereldkrijg veel meer aan de orde dan een verschil van meening over 't doortrekken van onzijdig gebied. Zou het niet dit zijn, dat de Europeesche volken moeten leeren elkaar te verstaan en te verdragen? Een onzer professoren, prof. Struycken, lid van den Raad van State, heeft onlangs gezegd, dat de nationaliteit als zoo-

[p. 554]

danig voor een volk niet het hoogste moet zijn, maar veeleer in een ordelijke verhouding tot andere volken heil moet worden gezocht en al maken we ons van dit idee voorhands geen groote illusies, toch ligt op dat gebied een heel veld van studie braak. De diplomatie moet niet enkel op machtsuitbreiding bedacht zijn; veel meer komt voor 't oogenblik dit aan de orde, dat Duitschland op 't gebied van wereldheerschappij een geweldige macht zal worden en waar dit volk zich zijn godsdienst niet schaamt, zal er ongetwijfeld een vèr dragenden invloed ook in de heidenwereld van uitgaan.

Gelijk ik boven zeide, is de manier, waarop de heidensche volken met het christendom in aanraking komen, sterk gewijzigd. Niet alleen de zendelingen brengen het Evangelie. Door den handel, het verkeer en niet 't minst door den wereldoorlog wordt alles als bij een grootsch weefsel dooreengeworpen en alleen aan de goddelijke zijde zijn de omtrekken, de schetsen der schilderingen te zien. Daarom ook is het doel der Zending meer algemeen geworden. Niet tot het met een boekje in een hoekje behoeft ze zich ook in de Christenlanden meer te beperken. In haar wordt gezien eene geweldige macht, die meer nog dan kanon en geweer aangewezen is om den heiden te winnen.

De zending is ongetwijfeld in onze dagen wat haar gezag bij de machten der wereld betreft vooruitgegaan. Men ziet niet meer laag op haar neer. Meer en meer wordt beseft, dat juist door haar te veel veronachtzamen de heidensche volken dikwijls nog zoo ver van ons afstaan. En al beamen wij een verwijt van velen, dat ook de inwendige zending nog niet genoeg tot haar recht komt, toch gewagen we met dankbaarheid van de toenemende belangstelling voor de Zending onder de heidenen en onder volken, die den waren godsdienst nog niet bezitten.

Moge spoedig aanbreken die tijd dat de leeuw en 't lam te zamen - zullen weiden, dat de zwaarden omgeslagen zullen worden tot sikkels en er geen kwaad meer zal geschieden op den ganschen berg Zijner heiligheid. Dit zij zoo.

J.B. NAAKTGEBOREN.