De Hollandsche Lelie. Jaargang 29

Iets over Opvoeding.

Wat ik nu ga zeggen is niet nieuw, het is reeds meermalen gezegd en uitgeplozen; het groote nut is er van ingezien - maar in beperkten kring; zelfs is er een leervak van gemaakt voor de schoolexamens: het betreft n.l. de opvoeding.

Het schijnt wel, dat wij menschen verkeeren onder een noodlot, nooit datgene te doen van wat we overtuigd zijn dat het goed is.

Iets mooi en goed vinden, en dat iets te doen, dat zijn twee.

Niemand betwist het nut der opvoeding en niemand wordt er zoo onkundig van gehouden, als juist diegenen die geroepen worden op te voeden in werkelijkheid: dit zijn de aanstaande vrouwen en moeders. Dat men volmaakt erkent dat de opvoeding een voornaam punt uitmaakt in het schoolleven van het kind blijkt uit het feit dat het een hoofdvak is voor het examen voor onderwijzers en onderwijzeressen. Zij behooren kennis te hebben van opvoeden, dat is vanzelf sprekend.

Maar dat elke vrouw daarvan kennis behoort te hebben, dat de meisjes lessen in de opvoedkunde behooren te ontvangen, meisjes natuurlijk in de hoogste klassen van H.B. Scholen en andere, daaraan denkt niemand, neen erger, want het gekke van het geval is dat men, in de wereld, nooit op aanstaand moederschap mag zinspelen.

Lachen - ginnegappen - elkaar aanstooten en gegrinnik zou gehoord worden, momenteel nog, als het onderwerp ter sprake werd gebracht in de scholen.

Er zijn menschen, die geneeskundig onderzoek wenschen vóór het aangaan van een huwelijk. Ik zou wenschen dat elk verloofd meisje een cursus volgde in opvoedkunde, zoodat zij niet zoo bitter onervaren en onkundig ten ijs kwam.

Maar, o foei, de huichelachtige, o pardon, de brave wereld zou het hoogst onvoegzaam vinden als de toekomstige vrouw en moeder iets kwam te hooren over kinderen en opvoedkunde.

Is er zotter inconsequentie denkbaar onder de menschen dan dit?

Om tuinder te zijn moet iemand verstand van gewassen en grond hebben - dit beaamt ieder. Om boer te zijn moet iemand verstand hebben van een boerderij met alles wat daaraan annex is.

Om scheepskapitein te zijn moet iemand zeevaartkunde kennen.

Een naaister moet kunnen naaien, een bakker bakken.

Alleen de moeder, de natuurlijke opvoedster der kinderen, is van den algemeenen regel uitgesloten; niet alleen dat zij geen verstand van opvoeden behoeft te hebben, maar erger: het meisje wordt stelselmatig onkundig en onwetend gehouden omtrent de schoone, heerlijke taak die haar wacht.

De ijdele, domme wereld vindt het zelfs hoogelijk te prijzen als de vrouw zoo dom-onwetend en onvoorbereid mogelijk geroepen wordt tot de moeilijke taak van opvoedster harer kinderen, tot opvoedster van het nieuwe geslacht. Wat wonder dat zoovele kinderen,

[p. 325]

jongens vooral, niet terecht komen zooals de wereld het noemt.

Wat wonder dat zoovelen mislukken. Om één voorbeeld te nemen uit het veelomvattende onderwerp, over bedorven. ‘Ja, ja, de kinderen worden wel een beetje of een beetje veel, of heel erg bedorven,’ wordt dikwijls met een knipoogje beweerd door papa of door mama, en dan wordt dit woordje bedorven met zoo'n naïeve zorgeloosheid gebruikt, het wordt zoo dikwijls herhaald, dat het zijn ware beteekenis in de oogen van die ouders geheel heeft verloren.

Eilieve, zelfde huisvrouw, wat doet ge met bedorven vleesch? Naar het vuilnis-vat nietwaar? En wat doet ge met bedorven vruchten?

Geeft ge die rotte dingen aan uw kinderen te eten?

En wat zijt ge boos als de tuinman uwe vruchtboomen bederft, want dan kunnen ze immers geen vruchten voortbrengen! Maar als gij nu uwe kinderen bederft?? O, ja, dat is zoo erg niet, dat komt later wel terecht! - Het bederven der reine, teere, soms veel-belovende kinderzielen - - dat is zoo erg niet. Bedroevende onnoozelheid!

Maar waar zou die vrouw ook geleerd hebben de diepe heilige ernst der opvoeding?

Wordt ooit een rotte appel gaaf?

Wordt ooit een wormstekige vrucht sappig?

Wordt ooit een vergroeide boom recht?

En zoudt gij denken dat een kind met een bedorven ziel wel een goed mensch zal worden?

Neen, zeker, ge bemerkt niet dadelijk het bederf in dien reinen kinderziel; ge zijt lang niet nauwlettend genoeg om de verkeerde plooien te zien, die langzamerhand in het kindergemoed komen. Later, als ze veel te diep geworden zijn om ooit weer gladgestreken te kunnen worden, dan wordt ge met verbazing geslagen over zooveel slechtheid. En de oppervlakkige wereld slaat van verwonderingen de handen ineen, dat ‘zulke goede ouders zoo'n slecht kind hebben.’

Maar wat denkt gij? Goede vruchten te oogsten van slechte zaden? Ieder oogst wat hij zaait.

Leerdet gij uw kind het kwaad bedwingen waar het zich verhief?

Leerdet gij het zijn wil te richten naar al wat goed was?

Leerdet gij het zijn zelfzucht te bedwingen en zijne begeerten te beperken?

Prentet gij het ontzag in en gehoorzaamheid?

Of.... lachtet gij soms om zijn drift, om vloekwoorden, om uitschelden?

Of.... vergoelijktet gij nog wel onwaarheid spreken, ja zelfs oneerlijkheid?

En voedet gij zijn egoïsme en altijd maar weer sterker begeeren?

Hoe menigmalen zijn de ouders de schuld ervan dat hun kind mislukt.

Maar waar heeft die vrouw geleerd, de verschillende karaktertrekken te onderkennen, en de manier om de verschillende uitingen te behandelen, het kind te leiden ten goede en bovenal de heilige ernst van haar taak, want moeielijk is deze. Zij zal boven alles noodig hebben te gaan in haar binnenkamer, om daar zich telkens weer voor te bereiden voor haar heerlijk werk; want haar voorbeeld en haar invloed zullen van onschatbare waarde zijn voor het kind, als zijzelve doordrongen is van de hooge ernst van haar taak.

Moeielijk is deze waar kinderen uit één gezin zoo hemelsbreed kunnen verschillen. De behandeling van elk karakter is uitermate subtiel, want waarmede men het eene kind ten goede zou leiden daarmede zou men het andere kind kunnen bederven.

Gelukkig zijn er menschen, die zooveel natuurlijk gezond verstand en tact hebben, dat zij vanzelve hun kinderen een goede opvoeding geven, en al de klippen weten te omzeilen die zich in de opvoeding voordoen.

Maar dat het grootste deel er titel noch jota benul van heeft is erg genoeg en een bron van groote ellende op deze aarde.

Het verschijnsel, dat kinderen uit een gezin zoo hemelsbreed kunnen verschillen, schrijven de zich noemende Theosofen toe aan een vorig bestaan op aarde. Dat is gemakkelijk en dan zijn ze meteen van het vraagstuk af. Maar veel eenvoudiger en veel begrijpelijker is de verklaring, dat de stemmingen der moeder, die ook zoo oneindig kunnen verschillen, zich op een gegeven moment afdrukken in den geest van het wordende kind. Vandaar dat het eene kind geheel anders aangelegd kan wezen dan het andere van hetzelfde ouderpaar.

Dit is trouwens geen los gezegde van mij maar een wetenschappelijk vastgesteld feit en dus bewezen.

Daarom is het van het grootste belang dat de vrouw weet hoeveel er kan afhangen van haar innerlijke gemoedstoestand, en daarom eischt de opvoeding der meisjes de grootste zorgvuldigheid. Van haar, van de vrouw,

[p. 326]

hangt grootendeels af de verbetering van het toekomstige geslacht.

Daarom is het ook van het allerhoogste belang dat de opvoeding der meisjes vooral gericht wordt op het hoogere, geestelijke in den mensch, dat zij leert liefhebben al wat waar is en edel en goed, dat haar geest verruimd en ontwikkeld wordt.

Het ouderwetsche begrip, dat een meisje alleen maar noodig heeft te kennen: kousen stoppen en wasch rekken, enz. dient met wortel en tak te worden uitgeroeid.

O ja, als de vrouw alleen maar was een automaat om kinderen voort te brengen, zooals de Roomsche geestelijkheid en de Orthodoxie predikt (daarmede krijgen ze zieltjes). Neen dan behoefde ze ook niet opgevoed te worden.

Maar Godlof heeft de nieuwe tijd ons gebracht tot de erkenning dat de vrouw evengoed mensch is als de man en wel de evennaaste van den man.

Maar zooals ik reeds elders zeide: zij kan dat niet alleen, zij kan dat als zij wordt gesteund door haar man naast haar. Als haar man is geworden de nieuwe mensch van dezen tijd, als deze tot de erkenning is gekomen van de hooge waardij van de vrouw, als hij haar ontziet, en de harmonie in haar wezen niet met ruwe dommekracht verstoort.

De nieuwe mensch, hoog in scheppingskracht, krachtig in zelfbeheersching en in wil, die de vrouw eerbiedigt in haar heilig Moederschap.

Arnhem.

S. Hoogendijk-Hesse.