De Hollandsche Lelie. Jaargang 29

Gedachtenwisselingen.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie).

I.
Goed lezen en onthouden.

Het heeft mijn aandacht getrokken, dat de geachte redactie van dit blad telkens genoodzaakt wordt in hare Correspondentie met de abonneetjes¹⁾ hetzelfde te zeggen. Om maar een voorbeeld te noemen. Bijna geen nommer verschijnt of men kan daarin lezen, dat het der Redactrice onmogelijk is om op brieven reeds in het volgende nommer te antwoorden. Die zaak is op zichzelf nu juist zoo gewichtig niet. Ik denk, dat de Redactrice het onuitputtelijk en prijzenswaardig geduld bezit, dat men in zake opvoeding tegenover de jeugd moet hebben en trachten er in te houden, maar er spreekt een beginsel uit, dat wel verdient in 't licht gesteld te worden, zij 't dan ook kort.

Er wordt in onze dagen veel gelezen, maar te

1) In 1915 vereischt dit de toelichting, dat ik dit stukje schreef, ook voor de H.L., maar dat het verloren ging, onder stapels andere papieren. Toch is 't actueel! De Pers diene echter in 't oog te houden, dat de H.L. van toen heel wat anders was dan het blad nu is. Het meisje is vrouw geworden! De ‘pers’ dient ook te lezen.

[p. 134]

vluchtig, en daardoor niet verwerkt en niet onthouden. Nu is dit niet verwerken en niet onthouden eene ondeugd, die ten nadeele uitloopt van hem of haar, die er zich aan schuldig maakt, maar het vluchtig lezen heeft nog een ander nadeel. Vluchtig lezen geeft half lezen, en half lezen leidt tot onwaarheid. Het Leliebond is daar om de waarheid te huldigen, maar niet goed lezen is evenzeer de waarheid verkrachten. Nog onlangs had ik een goed bewijs daarvoor. Zekere schrijver had in zijn opstel een aanhaling gedaan van enkele woorden door een zijner tegenstanders besproken, en nu kwam de halflezer bij mij met te zeggen ‘en wat zeg je ervan, N. is nou toch ook maar overgeloopen. Hij schrijft nu ook heel anders dan voor eenige jaren.’

Goed lezen staat zulke ondoordachte beschuldigingen in den weg, en daardoor roep ik de lezeressen toe: leest liever één nommer van uw weekblaadje goed, dan al de nommers slecht. Een groot Staatsman verbaasde zich er altijd over te vernemen, dat ieder al vóór hem van 't laatst uitgegeven maandnommer der wetenschappelijke tijdschriften had kennis genomen. Ik ben nog niet eens met die van de vorige maand gereed zei hij. Maar hij las, hij las goed, dat wil zeggen, hij nam in zich op wat hij gelezen had, en wist het ten allen tijde te pas te brengen.

De zaak is dunkt mij duidelijk genoeg. Aan onverschilligheid kan het slecht lezen niet worden toegeschreven, meer aan nieuwsgierige belangstelling. Wordt 't blad ontvangen, dan, ik kan 't mij zoo begrijpen, eens gauw gezien wat er al zoo instaat, en juist door het bevredigen der nieuwsgierigheid, verliest men de lust om alles nog eens à tête reposée te herlezen. Het nieuwtje is er dan af.

Past men dit lezen niet toe op de Correspondentie dan spijt mij dit voor de lezeressen. Schijnbaar gaan de antwoorden van de Redactrice alleen haar aan, die antwoord er door ontvangen, maar slechts schijnbaar, want honderden wenken bevatten zij, die van algemeen nut zijn. Ik lees ze als medewerker even getrouw als den anderen inhoud, en durf dus de aansporing tot de jonge meisjes richten: leest alles wat ge ter lezing in de hand neemt goed, leest vooral uw blaadje met aandacht, en toont in uw brieven aan de Redactrice, dat gij met vrucht hebt gelezen, dat het gelezene door u is opgenomen, zoodat het in het geheugen blijft. Eerst dan ook kan alles wat tot uw opvoeding en ontwikkeling daarin geschreven wordt nuttig zijn, en bij u vruchten dragen.

A.J. SERVAAS VAN ROOYEN.

Den Haag, 10/5 '83.

II.
Haarlem, 24 Aug. 1915.

Aan Mevrouw Hoogendijk-Hesse.

Mevrouw.

Op Uw artikel aan mij gericht in de Lelie van 18 dezer wilde ik nog gaarne het volgende inbrengen. Ik volg het Uwe punt voor punt.

Als U niet inziet dat de mannen in elk opzicht veel op ons voor hebben, dan had Uw artikel: ‘Een pleidooi voor de Opheffing der Vrouw’ ongeschreven kunnen blijven. Misschien heb ik weer verkeerd gelezen, maar ik heb er uit begrepen dat dit artikel juist dient aan te toonen, hoeveel de mannen op ons voor hebben, niet alleen wat het sexueele betreft. Hoe veel vrijer kan de man zich bewegen, hoe is hij veel minder dan wij een slachtoffer van conventie.

Niemand zal er wel, als U, aan twijfelen of het voldoen aan de sexueele aandoeningen genot geeft, als men ziet hoe ze voor een groot deel de wereld beheerschen. Zegt U niet zelf dat de man er de slaaf van is, en zou hij dat ooit kunnen worden als het hem geen genot gaf. Zou het Nieuw-Malthusianisme dan ooit ontstaan zijn, dat er toch is om alleen van 't genot der paring te profiteeren en het resultaat tegen te gaan.

Dat een vrouw zeer goed op zichzelve kan staan ben ik niet met U eens. Ze moet het in vele gevallen, en de conventie eischt nu eenmaal dat de vrouw op dit punt huichelt. Ik houd aan mijn meening vast dat de bestemming van de echte vrouw het huwelijk is en dat de ongehuwd gebleven alle getrouwd waren als zij de keus gehad hadden, niet om de bevrediging van haar natuur zoozeer, maar wel om de schat van liefde, die in een vrouwenhart gewoonlijk zetelt, te plaatsen, voor 't minst op haar kind. Het moederinstinct is ons aangeboren, en is 't al niet een groot gemis van de ongehuwde dit te moeten smoren?

De vrouwen, waarvan Speenhof zingt: ‘Het is geen vleesch en het is geen visch’, laat ik buiten beschouwing.

Waar ergens leest U uit mijn artikel dat een meisje zich moet uitleven? Een maatschappij waarin dit gebeurde zou er al heel treurig gaan uitzien. Ik was het volmaakt oneens met de artikelen die een zekere Ego over deze kwestie in de Lelie ten beste gaf. Het meisje heeft geen behoefte zich uit te leven. Zij geeft zich alleen aan den man dien zij liefheeft, terwijl de man heel goed sexueele bevrediging kan vinden bij de vrouw die hij niet liefheeft. Dit verklaart ook zijn kunnen gaan ‘naar de opgeverfde deerne’.

Dat de vrouw door het huwelijk de slavin van den man wordt geloof ik niet. Zeker, voor de z.g. slechte huwelijken zou ik ook wenschen dat de vrouw meer rechten gegeven werden, maar verder is de wet ten opzichte van het huwelijk een wassen neus. De echtgenooten regelen de huwelijksverhoudingen, niet de wet. Dat gewraakte artikel over het gehoorzaamheid beloven van de vrouw aan den man is nooit een vrouw een beletsel geweest toch te trouwen. Hoeveel pantoffelhelden zijn er, ondanks dat wetsartikel, wel niet in de wereld! Is van bovenstaand onze hooggeachte Redactrice niet een voorbeeld? Zij, met haar onafhankelijke geest, heeft toch ook haar echtgenoot gehoorzaamheid moeten beloven. En geven wij die niet volgens de wet in ruil voor den steun en bescherming van onzen gemaal. Neen, de meisjes van de H.B.S. en Gymnasium zouden door kennismaking met de huwelijkswetten er ook al niet voor terugdeinzen. Op dien leeftijd hoopt ieder meisje coûte que coûte te trouwen, ze zien in 't huwelijk nog niets dan rozengeur bij maneschijn.

[p. 135]

Wat U schrijft over mijn niet kunnen lezen trek ik me niet bepaald aan, omdat het moeilijk is uit te maken of dit aan U dan wel aan mij ligt.

Verder geloof ik, dat U en ik het over deze kwesties nooit eens zullen worden. U lijkt mij een pessimist, ik ben juist het tegenovergestelde. U schijnt het vertrouwen in den man en in het huwelijk geheel verloren te hebben, ik nog niet. Ik geloof zeker dat de helft van het aantal ongelukkige huwelijken op rekening der vrouw kunnen gezet worden.

Hoogachtend

A. TIERIE.