De Hollandsche Lelie. Jaargang 29

Idylle en werkelijkheid.

Ik moet vóóraf eerlijk bekennen dat ik niet per-se houd van alle kleine kinderen; - misschien, ja zelfs waarschijnlijk, is dit reeds iets abnormaals in mij, eene afwijking van het normale vrouw-wezen, een gevolg ervan dat ook ik ben een kind van mijn tijd, en van de tijdsomstandigheden. Maar, in elk geval, hoe en waarom het ook zijn moge, het feit is nu eenmaal zoo dat ik, in tegenstelling met mijne in dit speciale opzicht zeer normaal-vrouwelijk-voelende vriendin-huisgenoote, - voor wie elke zuigeling per-se is iets benijdbaars-aantrekkelijks - alléén zin, en oog, en gevoel heb voor diegenen onder deze zuigelingen-wereld, die mooi, frisch, bekoorlijk, gezond aandoen. Die laatste echter, - zij zijn helaas heden ten dage de uitzondering, n'en déplaise, of ook misschien juist wel dóór de overdreven hygiëne onzer dagen, - die benijd ik steeds innig en ten volle aan de gelukkige bezitsters ervan, en, bij den aanblik van zulke heerlijke kinderen, denk ik steeds opnieuw: hoe is het gods ter wereld mogelijk, dat de moeders, de voortbrengsters, hen willen overlaten aan vreemde zorg, en gehuurde hulp, om na te loopen jonge-meisjes-pretjes, en zich aan te stellen met nuttigheden en kunstdoenerijen, enz. -

Het leven-zelf neemt haar immers zoo gauw af die heerlijkheid van alleen-bezitster, van alleen-verzorgster, en alleen-vertrouwde!

O, hoe zou ik, bezat ik zulk een mooi, gezond kind, woekeren met ieder uur, en iedere minuut, waarin het nog gansch van mij ware, mij gansch toebehoorde - - woekeren als met onzegbaar-heerlijke geluksmomenten! - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Het was op Sonsbeek bij Arnhem....

Een van die lieflijke wondere zomerdagen, die wij, kinderen van het noorden, in ons misdeeld klimaat nog dubbel waardeeren, de lucht zoo zonnig-klaar-blauw, de hooge slanke schaduwrijke boomen in al de heerlijkheid van hun frisch groen, een zachte lichte adem van wind bewegend even de toppen. - -

Op de bank, neven ons, zette zich een net-eenvoudig-gekleede burgervrouw, vóór haar de kinderwagen, dien ze had geschoven. -

O zulk een blank-rose, poezel, en toch innig gezond kindje, - zoo lief, zoo frisch, zoo mooi, dat ge haar, die er de moeder van was, moest benijden, zoo ge ook maar éénig vrouwelijk gevoel in U zoudt hebben. -

Zij, die hem thans schoof - 't was namelijk een ‘hij’, een ‘hij’ van nog slechts vier maanden, vertelde ze met innigen trots - was de grootmoeder. De moeder, eigenares en medebestuurder van een drukke zaak, kòn niet stééds den heelen dag met den kleine uitgaan; natuurlijk. Maar zij, de grootmoeder, ze was bij hem van den vroegen ochtend tot den laten avond, zij ging steeds met mooi weder met hem naar buiten, ze baadde en waschte en kleedde hem; ze vertelde, met stralende oogen, van zijn uitstekende gezondheid, van de moederborst die hem nòg niet genoeg kon geven, zoodat zijn graag mondje

[p. 4]

een dure soort pap erbij kreeg; van de algemeene bewondering, sprak ze, die zijn dientengevolge zoo wondergoed gedijen iedereen afdwong. - En haar eigen onmetelijk geluk roemde ze, onmetelijk geluk van dit toekomstplantje aldus te mogen opkweeken, dag aan dag. - -

Helder, geheel volgens haar ‘stand’ degelijk, maar zonder eenigen dwazen opschik gekleed, had zij het kleinzoontje evenmin overtollig-dwaas opgepronkt; maar wèl was aan zijn reinheid en aan de smettelooze witheid van zijn kleedij de meest mogelijke zorg besteed, zoodat het kleine menschenkind in zijn wagentje lag zoo frisch, zoo appetytelijk, zoo ècht-aantrekkelijk om naar te zien, dat ge niet kondet laten hem telkens opnieuw te bewonderen. -

Nu ontwaakte hij uit zijn ochtendslaapje van heel klein gezond kindje, deed twee groote helderblauwe oogen wijd-open, lachte met een lief klein mondje tegen de grootmoeder, tegen ons, spartelde de beentjes bloot, zulke mollige welgevormde blanke beentjes, rekte ze welbehagelijk, stak dan spelend de kleine handjes tusschen de roode lipjes, lachte weer, keek ten slotte heel-diepzinnig naar al dat wondere om hem, de hooge boomen, de blauwe lucht, de onbekende menschen, de vertrouwelijke dieren. - -

Want, het was één idylle van vrede, van verbroedering. - - De oude vrouw en wij kenden geen ‘standverschil’. Wij spraken onder ons drieën als die zich één voelen, één als vrouwen waar het geldt het hoogste, het mooiste, het doel van vrouwbestaan: het moederschap. 't Rustige verleden, de oude gelukkige grootmoeder, 't zich aan dat verleden ontworstelende heden, wij, nieuwe vrouwen, die ons eigenlijk doel van bestaan niet hebben volbracht, de onbekende toekomst, het mooie gezonde kindje, we waren op dat moment zoo héél dicht bij elkaar, in die heerlijke, eeuwig dezelfde blijvende, wondere schepping. En, op de bank neven ons, lag vreedzaam onze Bennie, en liet zich dankbaar aanhalen door de oude vrouw, die daarbij vertelde hoe zij-ook zelve een hond had reeds twaalf jaar, en hoe al hare grootmoeder-liefde haar niet belette óók haar hond heel lief te hebben, en hem innig te waardeeren, en als haren trouwen vriend en metgezel te beschouwen. En in de hertenkamp, waarnaast we zaten, kwamen vertrouwelijk de herten het brood uit onze handen nemen, en zagen ons daarbij aan met hunne verstandige, lieve kijkers zoo vertrouwelijkwijs, als luisterden ze naar onze woorden, en als vroegen ze zich af: Waarom kan het niet altijd zóó zijn, zoo goed op aarde, zoo vredig tusschen ons allen, tusschen de menschen en de natuur en de dieren...?

Waarom....?

Ineens zag ik vóór me al dat namelooze wee, dat op ditzelfde uur rondom geschiedde, en dat geleden wordt heel de wereld door - - verscheurde en verminkte menschen overal - - geheele slagvelden met lijken en met nameloos lijdenden bezaaid - vliegeniers die dood neerstorten - ongelukkigen die worden vergiftigd met boosaardige gassen - rouwgewaden in stad en land - - en weenende vrouwen - en beroofde kinderen - en verkrachting, en gruwel, - en misdaad van oneindige verscheidenheid.

En bovendien nog heel een onschuldige, aan dat alles géén deel hebbende, maar nochtans eveneens mee-gefolterd-wordende dierenwereld: gemartelde paarden voor kanonnen gespannen, gedood en verminkt onder en met hunne berijders, honden afgejakkerd voor mitrailleuses, gekwetst, achtergelaten door weggevluchte familiën, heel een verscheidenheid van den hongerdood gestorven, of verbrande, of op welke afgrijselijke wijze ook vermoorde, en vertrapte, en mishandelde dieren! - -

En dat alles in naam van een leugen, van een misdadige leugen! -

Want, het gaat niet om welk ‘vaderland’, of om welke ‘eer’, of om welke ‘plicht’ ook; het gaat enkel om handels-afgunst, en om finantieele woeker-belangen van een paar gewetenlooze enkelingen onder de geldmannen. -

Dáárom gaat het. - Wij weten het allen, dáárom alléén gaat het. - -

Neen, neen, ik zou geen moeder willen zijn, indien ik straks mijn kind, mijn mooien, gezonden, met zoo oneindige zorgen grootgebrachten jongen moest afstaan aan welke ‘dienstplicht’ ook, indien ik hem moest zien uittrekken straks voor een leugen, een phrase, hem tot lagen moordenaar moest zien worden van zoogenaamde ‘vijanden’, die hem niets misdeden, die hij nooit zelfs zag of sprak, die, als hij, ginds achterlieten eene moeder, een vrouw, een kind, wie ook die hem, dien ‘vijand’, liefhadden. -

Neen, duizendmaal neen, ik zou mijn zoon niet willen afstaan aan die leugen, aan die

[p. 5]

schande voor God, den oorlog. O gij vrouwen, die onlangs in den Haag aanwezig waart op het vrouwencongres voor den vrede, gij vooruitstrevende vrouwen van welke richting, en van welk beginsel, en van welken godsdienst ook, gij vrouwen zonder onderscheid, alle vrouwen, bedenkt toch welk een invloed gij kunt uitoefenen, indien ge in dit opzicht één zijt, één in onbegrensden moedigen afkeer van den krijg, één in wil en in moed van dienstweigering Uwer mannen en zonen aan te moedigen. - -

Ge hebt hen, Uw kinderen, gedragen, ge hebt hen gevoed, ge hebt hen gegeven uw zorg, uw liefde, uw teederheden. - Maar straks, als ze zijn geworden mannen, als ze zullen genieten op hunne beurt van het zoo korte menschenleven, dan worden ze U tegen wil en dank afgenomen, om te moeten vallen voor een leugen, een gruwel, om te worden verruwd, en tot misdadigers gemaakt, door een woest en bandeloos soldaten-leven, - dat men U, de thuisblijvenden, afschildert, - om U te blinddoeken, - als een zoogenaamd ‘heldenbestaan.’ -

En gij berust daarin? - - In zulk een onrecht?

Hoe kunt ge zóó dom zijn - zoo laf? - -

Om één zulk een aanvallig, lieflijk kindje groot te brengen, worden duizend opofferingen en teederheden niet te groot geacht door U! En toch berust gij er in dat men U, als Uw arbeid is volbracht, als Uw taak is afgeloopen, en gij Uw jongen hebt gemaakt tot man, Uw levenswerk ontrooft, het besmet, het verliederlijkt, het ten slotte laat liggen verrotten op een vèr slachtveld, als zijnde een uitgediend werktuig voor de zelfzucht van enkelingen!

Denkt aan Bertha van Suttner's ‘Die Waffen nieder!’ Hoe ontroerd, tot tranen toe bewogen, waart ge niet om wat zij U schilderde, naar waarheid schilderde, in een boek, een roman! Hoe heeft haar getuigenis U niet de oogen geopend, zoodat ge Vredes-Bonden gingt stichten en Vredesbetoogingen gingt houden en Wereldvrede wildet verwezenlijken! Heeft dan thans de nog veel ergere werkelijkheid, die ge om U ziet, die werkelijkheid, die nog oneindig verschrikkelijker is dan al Bertha van Suttner's schilderingen, U op eenmaal met blindheid geslagen? Gelooft ge thans opnieuw aan die phrasen en leugens van zoogenaamde vaderlandsliefde en zoogenaamden heldenmoed en zoogenaamd sterven op het veld van eer en zoogenaamd een ‘vijand’-zijn die onbekende, die gisteren nog was uw bevriende nabuur, die zij U 't zoo wáár heeft ontvezeld als te zijn schurkestrekerige gewetenloosheden van diplomaten en bankiers, om eigen baatzuchtige doeleinden te bereiken, ten koste van Uw zonen, Uw mannen, Uw vaders, Uw broeders, Uw lijfseer en Uw geluk en Uw welvaart. -

Weg met den oorlog! Met elken leugenoorlog! Harriet Beecher Stowe heeft den slavenhandel kunnen doen verdwijnen. Laat het opnieuw een vrouw, laat het Bertha von Suttner zijn, die den gruwel van den oorlog overwint! Laat het zaad dat zij strooide vruchten dragen. Die kleine schare, die in den Haag den moed had der uiterste consequentie van de vrouwen-betooging vóór den vrede, de Rosika's Schwimmer en Lina's Heymann, en Rosa's Genoli, en eenige weinige anderen, zij is het, die mij eerbied afdwingt als de toekomstvrouw, als de nieuwe vrouw in den besten zin. Geen vooruitgang, geen beschaving, geen godsdienst, wat ook dat waarlijk goed is, kunnen we verwachten van een toekomst gebouwd op zulk een onzedelijke leugen als deze wereld-oorlog! - - - Daartegen te protesteeren is de plicht van elke vrouw, van elke moeder bovenal - - Maar óók van elke vrouw. -

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.