De Hollandsche Lelie. Jaargang 28

Overzicht van de Week.

I. Jhr. Quarles van Ufford.... en de verwaarloosde dieren.

In mijn bus werd gestoken, (daar ik afwezig ben uit den Haag is de vertraging van opname dááraan toe te schrijven dat Jhr: Quarles van Ufford dien bus-weg prefereerde boven de post), het onderstaande ingez: stuk. Dat ik het op deze plaats opneem, is niet omdat ik den inzender ervan een bijzondere eer waardig keur, maar enkel omdat het hier gaat om de dierenquaestie, speciaal om die van het Haagsche asyl voor noodlijdende (?) dieren. (Zie

[p. 792]

alle Haagsche trams, enz., en lees dan mijn Lelie-artikel met uitvoerige bewijzen, van 1 April: 1914.)

Aan de Redactie van de Hollandsche Lelie.

Mejonkvrouw,

Het is nu ongeveer 5 verrel jaars geleden dat ik U, naar aanleiding van uwe artikelen tegen het Nederl. Toevluchtsoord voor Noodlijdende Dieren, vroeg: ‘Gelooft U werkelijk daarmede ‘het belang der Dieren te dienen?’ Wanneer men met eerlijke wapenen in 't veld treedt is een ieders goedrecht.

Uw antwoord en al die volgende nagenoeg eensluidende artikelen bewezen ons, uwe lezers en mij, echter, dat het U niet om dat dierenbelang te doen was, maar dat andere motieven daarbij in 't spel waren.

En nu zendt men mij No. 37 van 10 Maart j.l. om daarin te lezen eene aanbeveling van een hoedenwinkel. Duidelijk springt daar in 't oog dat andere motieven den voorrang bij U verdienen. Want ware Dierenliefde zoude U het groote vogelvraagstuk hebben doen bestudeeren en U zoude U wel gewacht hebben het dragen van Aigrettes en Paradijsvogels aan uwe lezeressen aan te bevelen.

Ik protesteer dan ook ten sterkste tegen dit uw schrijven en beschouw het dan ook maar als eene ondoordachtheid voortkomende uit onkunde en onbekendheid met het groote werk door zoovele ware Dierenvrienden gewrocht.

Dr. Buchland de groote Engelsche voorvechter zoude zekir tranen storten wanneer hij uw verslag gelezen had, om niet te spreken van velen uwer landgenooten, die alles doen wat in hun vermogen is, om het uitroeien der vogels, inzonderheid der Exotische prachtvogels, tegen te gaan.

Het ware een nobeler streven, geachte freule, zoo U het dragen van vogellijken op de dameshoeden afkeurde en hielp bestrijden.

Met beleefden dank voor de opname dezer regels.

L.J. QUARLES VAN UFFORD.

'-s Gravenhage, 11 Juni 1915.

Antwoord redactrice:

Hoogwelgeboren Heer,

Niet zonder reden spreek ik U aan met Uwen adellijken titel. In de eerste plaats doe ik dat, omdat ik - tot mijn leedwezen - U niet kan noch wil aanspreken als ‘geacht’, maar U enkel kan aanbieden wat U toekomt als Uw geboorte-recht uit een maatschappelijk oogpunt. In de tweede plaats leg ik hierdoor voor hen, die Uw stuk en mijn antwoord zullen lezen, den vollen nadruk op dat voor U en mij, - die beide van adel zijn, - van dubbele toepassing zijnde woord: Noblesse oblige.

Noblesse Oblige, Jhr. Quarles van Ufford! Ieder onzer heeft m.i. de plicht niet te liegen noch te lasteren, maar ik weet hoe in de kringen waartoe gij en ik behooren op de ‘plichten’ van den ‘adel’ nog een dubbele nadruk wordt gelegd in zake eer, fatsoen, enz. Naar den schijn althans!

Welnu, openlijk, en onder overlegging van hieronder volgende bewijzen, noem ik U iemand die opzettelijk onwaarheid spreekt, en die zonder bewijzen beschuldigt.

Ziehier mijn bewijzen:

I. Gij schrijft in het hierboven geplaatste stuk aan mij zonder eenig bewijsmateriaal te leveren met één pennestreek, ‘dat het mij niet te doen is om dierenbelang maar om andere motieven.’

Die zin, aldus klakkeloos neergeschreven, is natuurlijk berekend voor hen die toevallig enkel dit ééne nommer zullen lezen, en die dus niet bekend zijn met mijne uitvoerige op feiten berustende onthullingen omtrent het Haagsche asyl (?) opgenomen in het Lelienommer van 1 April 1914. In dat Lelienommer heb ik, onder het noemen van alle namen en getuigen der betrokkenen, onthuld de wantoestanden van het Haagsche dieren-asyl, de leugens óók waaraan gij, Jhr. Quarles van Ufford, Voorzitter van voornoemd asyl (?), U schuldig hebt gemaakt in Uw (in datzelfde nommer gepubliceerden) openlijken brief aan mij, enz. enz. Nogmaals, waar gij thans een enkelen zin klakkeloos neerschrijft zonder schijn of schaduw van bewijs, daar verwijs ik allen die deze, Uw onbewezen onwaarheid, zullen lezen, naar het 1 April-nommer der Holl. Lelie van 1914, en ik herhaal: Gij spreekt opzettelijk onwaarheid, want ik heb bewijzen geleverd, bewijzen die gij hierboven thans volkomen negeert. Omdat gij ze niet kunt loochenen.

II. Heel ‘handig’ misschien, maar, héél weinig-fatsoenlijk in elk geval, tracht gij thans mijn eerlijken aanval met bewijzen op het asyl (?), waarvan gij de Voorzitter zijt over te brengen op een ander terrein, door mij Uwerzijds in een geheel andere quaestie aan te vallen, alweder zonder bewijs, zonder namelijk mijn woorden te herhalen.

Immers, het is onwaar wat gij hier klakkeloos neerschrijft, als zou ik in No. 37 van 10 Maart hebben aanbevolen het dragen van aigrettes en paradijsvogels. Ik citeer ten bewijze woordelijk wat ik schreef in dat door

[p. 793]

U niet-geciteerde stuk, handelende over het modemagazijn: madame van Koert, Bazarstraat, den Haag:

‘Dan ook zag ik voor de dame van middelbaren leeftijd een héél smaakvolle toque, met zwarte veeren, een steekje met grooten tulle strik, een steekmodel met reiger gegarneerd, even kostbaar als schijnbaar eenvoudig, een ècht àpart iets bij een goed-zittende eerste-rang tailleurcostume, een anderen, steek, minder duur, maar, met de witte aigrette, evenzeer uiterst soberkleedzaam.’ - (Holl. Lelie No. 37 1915 blz. 538.)

Dit nu is geen ‘aanbeveling’ om juist die soort hoeden te koopen maar behoort bij het geheele overzicht der verschillende aanwezige modelhoeden. Ten overvloede echter schreef ik in het 39 nommer (dus veertien dagen later) het volgende: (dat gij volkomen negeert).

P.S. Naar aanleiding van het bovenstaande wil ik meteen op deze plaats beantwoorden mej. J.J. van der H., die zich niet kan begrijpen, dat eene dierenvriendin als ik tegelijk hoeden-aigrettes en reiger-veeren bespreek, wijl daarvoor vogels dienen. Haar zij hier medegedeeld, dat ik-zelve, juist om die reden, nóóit zulke hoeden draag, maar anderzijds anderen vrij laat. Indien ik hier eene modezaak beschrijf, dan heb ik rekening te houden met de vraag of die naar de mode is, of niet, en het is dan aan de lezeressen-zelven te kiezen door welke beginselen zij zich willen laten leiden. Mijn persoonlijke opvattingen zeg ik vrijuit, op elke wijze, in dit zelfde Blad, maar zij hebben niet te maken met die dergenen die, voor hun dagelijksch brood werkende, verplicht zijn de eischen van àlle soorten van cliëntele te voldoen. Daarenboven bedenke mej. J.J. van der H. wèl, dat óók de gróótste dierenbeschermers in dezen niet consequent zijn, of altijd kunnen zijn. De een is vegetariër, de ander niet, de een draagt bont, de ander niet; allen bijna dragen schoenen en handschoenen, (terwijl nochtans het daartoe vereischte leder wordt verkregen op een wijze, die ik afschuwelijk vind). In al deze en dergelijke gevallen oordeele dus ieder voor zichzelven. Ik voor mij ben het in de hoeden-quaestie geheel eens met mej. J.J. van H., maar ik heb er nochtans geen bezwaar tegen ook die hoeden aan te kondigen, die reiger-veeren, of aigrettes hebben, want, het staat immers elke lezeres vrij in dezen haar eigen oordeel te volgen, even vrij als zij is om geen bontmantel te koopen of geen visch of vleesch op haren disch toe te laten. Indien het publiek-zelf in dezen meewerkt, dan, heusch, zullen de mode-winkels de éérsten zijn om deze zeldzame en kostbare vogels niet meer in te koopen.

Gij ziet, Hoogwelgeboren Heer, ik kan elk woord dat ik schrijf verantwoorden met bewijzen; gij niet, gij liegt er op los zonder bewijzen. Reeds in dat 1 April-nommer 1914 toonde ik aan hoe Uw open brief aan mij in datzelfde nommer ‘leugens’ bevat, hoe gij o.a. durft vertellen, dat gij mij inlichtingen zoudt hebben gegeven over het Haagsche asyl, terwijl gij integendeel niet daar waart toen ik het kwam bezichtigen, en mij bovendien zelfs nog nooit, wáár ook, hebt ontmoet of hebt gesproken. Thans, opnieuw, toon ik aan dat gij liegt. Gij citeert namelijk niet mijn woorden, zooals ik het wel doe, neen, gij vertelt alleen wat ik, (volgens U), zou hebben geschreven. Vandaar dat ik - niet om U te overtuigen, want aan Uw kwade trouw twijfel ik niet meer - maar voor hen die Uw onbewezen beschuldiging zullen lezen hier woordelijk citeer wat ik schreef in n^o. 37 en in n^o. 39 (het laatste speciaal naar aanleiding van dat stukje in n^o. 37). En vandaar óók dat ik met allen nadruk en ernst verwijs in het belang der verwaarloosde dieren naar het uitvoerig artikel van mijn hand over het Haagsche asyl, opgenomen 1 April 1914, en bevattend onder meerdere bewijsstukken ook een open brief van U, Jhr. Quarles van Ufford, Voorzitter van genoemd asyl(?).

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

P.S. Zooeven ontvang ik van eene lezeres een brief ter inzage, geschreven door een tot hiertoe vóór het Haagsche asyl(?) gunstig gestemden heer, die, na kennisneming der feiten meegedeeld in het 1 April-artikel 1914 der Holl: Lelie, aan de lezeres in quaestie meedeelt, hoe zijn opinie geheel is veranderd. Tegen feiten valt namelijk niet te redeneeren; vandaar dat de goedgezinden jegens de verwaarloosde dieren zich steeds méér afwenden van het Haagsche asyl(?).

II. What is in a name!

De brief (causerie), die mej. Meta Nielsen eenigen tijd geleden in dit Blad plaatste, schijnt bijzonder veel anti- en sympathie beide op te wekken. Wel zelden heeft een bijdrage in het redactie-gedeelte zoo veel scherp-aanvallende of ook warm-verdedigende pennen in beweging gebracht als de m.i. zeer onschuldige causerie van mej. Nielsen. Dat ik-zelve die causerie plaatste sluit natuurlijk

[p. 794]

reeds uit dat ik haar verdedig. Had ik den ‘brief’ minderwaardig gevonden, ik had hem niet opgenomen. Anderzijds, buitengewooninteressant vond ik hem óók niet; ik vind dezen ‘brief’ eene causerie niet slechter noch beter dan de meeste die men ontmoet in Bladen van allerlei aard, naar den inhoud niet was hij bijzonder interessant, maar naar den stijl vlot, levendig, leesbaar gesteld. Et voilà tout!

- En ik vraag mij daarom af nu zóóveel verontwaardigde pennen in beweging geraken om haar te verwijten, dat ze meedeelde wat iemand in haar album schreef, en dat ze minder te verteeren heeft door den oorlog als zijnde dit zoovele voor het publiek hoogst onbelangrijke meedeelingen: What is in a name! Waarom mag mej. Nielsen niet zeggen in het openbaar, wat b.v. onze ‘groote’ Couperus week aan week in het Vaderland vertelt, nu eens hoe men hem in Groningen vereerde, dan wat hij van Scheveningen vindt, heden hoe zijn broers en zusters hem in Den Haag welkom heetten, morgen dat men hem op zijn verjaardag bloemen en kaartjes zondt. Enz. Enz.

Is dat alles nu ineens wèl belangrijk en wèl lezenswaard, omdat het komt uit de pen van een m.i. als journalist hóógst vervelenden, zelfverheerlijkenden, quasi-causeur, beroemd auteur: Louis Couperus?

Ja, als auteur stel ik Couperus héél hoog, als auteur van mondaine boeken is hij iemand van zeer groot, zeer uitgesproken talent. Maar, als hij in het Vaderland per week zoo en zooveel verdient aan een feuilleton, dan is niets zóó voel- en zóó tastbaar dan dat hij niet weet wat eigenlijk te zeggen, en daarom er maar op losleutert over zijn eigen dierbaar ik-heidje tot in het oneindige.

Mijnentwege.

Ik lees het niet. En daarmee basta. - -

En ik erger me er ook niet aan.

Juist omdat ik het niet lees. - -

Maar ik vraag me af, wanneer allerlei lezers zich zóó wanhopig druk maken omdat de onbekende mej. Nielsen het waagde in een causerie óók eens iets over haar-zelve te schrijven, is dat nu zoo veel minderwaardiger dan hetgeen de bekende Louis Couperus of de dito bekende meneer X of mevrouw Z in hunne causerieën dagelijks opdisschen, over eigen leven en gedachten?

What is in a name! Als mej. Nielsen nu maar eerst eens de aandacht heeft getrokken, met een door de een of andere kliek gunstig gecritiseerden gruwel-roman, dan kan zij óók er op losleuteren over zichzelve of over wat ook, zoo veel zij wil. Dan is het op eenmaal goud waard alles wat ze schrijft. Maar nu ze, als nog onbekende jonge vrouw, niets minder of slechter causeert dan honderden harer collega's het doen, nu wordt elk harer woorden gewikt en gewogen, en wordt de nijdige vraag: wat kan het ons schelen wat ge doet? haar terstond voor de voeten geworpen. Ik herhaal, niet om haar-persoonlijk te verdedigen schrijf ik dit, enkel om mijnerzijds te protesteeren tegen de onnoozelheid en napraterij van het lezend publiek. Het heeft geen eigen oordeel, neen, het laat zich de beroemdheden en de pers-grootheden geduldig vóórzetten door kliekjes-menschen. En dan bauwt het onnoozel na: ‘Hoe allemachtig-interessant!’ Zoo is het gegaan met den vroeger terecht overal uitgelachen van Deyssel, zoo met Querido, zoo met vele, vele anderen. Vriendjes, kliekjes, hebben deze ‘beroemdheden’ voortgestuwd! En, ofschoon niemand hun léést, durft diezelfde niemand toch niet anders, dan doen alsof hij hun geleuter voor heel beteekenisvol gelooft. Want, anders zouden ze immers zelf lijken te zijn niet ‘up to date.’

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

III. Sympathiek.

Het doet zóó onsympathiek aan wanneer vrouwen in alle landen ter wereld, helaas ook in het onze, zich verklaren vóór den oorlog, en ‘heldendood’ en ‘vallen op het veld van eer’ toejuichen in plaats van het menschenmoorden af te keuren als zijnde een schanddaad, onvoorwaardelijk en zonder voorbehoud af te keuren, dat mij, juist in een Duitsch blad, het onderstaand gedichtje weldadig aandeed, omdat het is een lofwaardige uitzondering op de algemeene phrasenmakerij en ontaarding van vrouwelijk gevoel:

NUR MUTTER.

Von M. Voigt.

Ein eisern Kreuz auf der zerschoss'nen Brust,

Den Lorbeerzweig in der erstarrten Hand,

So bringen heim sie meines Lebens Lust.

Er starb für's Vaterland.

Und Stolz soll nun mein bebend Herz durchdringen;

Stolz auf den Sohn, so saget mir die Welt,

Weil er in diesem mörderischen Ringen

Gefallen ist als Held.

[p. 795]

 

Ich aber schaue in sein liebes Antlitz.

 

Und Trän' auf Träne meinem Aug' entrinnt.

 

Ich sehe nicht den Kämpfer, nicht den Helden,

 

Ich sehe nur mein Kind.

Eere zij deze duitsche moeder - En eere óók het Blad (Fürs Haus), - dat deze schoone woorden durft opnemen.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

IV. Avertenties - vreemde talen en... een brief.

Ik ontving den onderstaanden brief, dien ik de vrijheid neem, met weglating van den naam des inzenders, in zijn geheel te publiceeren.

DEN HAAG, den 13 Juni 1915.

Aan Jonkvrouwe Anna de Savornin Lohman.

Hugo de Grootstraat 64, den Haag.

Hooggeachte Freule,

Hoewel ik geen abonné ben van Uw blad ‘De Hollandsche Lelie’, lees ik Uw tijdschrift geregeld in eene leesportefeuille en volg ik met onverdeelde belangstelling de daarin voorkomende artikelen van Uw hand.

Vooral Uwe zoo zeldzaam neutrale artikelen over den oorlog vielen mij op en ik leerde U daaruit kennen als een volbloed Hollandsche, wie het welzijn van ons vaderland na aan het harte ligt.

Nu viel dezer dagen mijn oog op enkele annonces in Uw blad, en ik moet zeggen dat deze mij ten hoogste verbaasden.

In Uw nummer van 24 April j.l. komen n.l. drie advertenties voor, opgesteld in de Fransche taal n.l. één van Mevrouw Gimber, één van de firma Letitre en één van Mevrouw Derwel, (de laatste schijnt haar voorliefde tot de Fransche taal meen ik ook uit te strekken tot advertenties in de Haagsche Trams).

Het is mij onbekend of het advertentiegedeelte ook tot Uwe Redactie behoort en ik wil aannemen dat bovenstaand feit Uw aandacht is ontsnapt. U zoudt met mij echter vele lezeressen en lezers van Uw blad een groot genoegen doen, indien U in het vervolg zoudt kunnen bewerken dat deze advertenties in de Hollandsche taal werden opgesteld, zooals ook past in een zoo door en door Hollandsch Tijdschrift als de Hollandsche Lelie.

Hoogst aangenaam zou het mij zijn Uw antwoord hierop in Uw correspondentie-rubriek te te mogen vernemen. Inmiddels verblijf ik met de meeste hoogachting

R.P.

Waar ik-zelve zoo herhaaldelijk, en onder instemming van vele mijner lezers, protesteer tegen de dwaze aanstellerij ten onzent, van vreemde talen radbraken, in advertenties, conversatie, enz., daar verheug ik mij zéér over deze welkome gelegenheid te kunnen wijzen op het verschil tusschen een advertentie gesteld door een Franschman en een geradbraakt mengelmoes van een ráár alleswat, door een Hollander gemaakt.

In de eerste plaats, het spreekt van zelven, dat ik noch finantieel betrokken ben bij de advertentie-rubriek noch iets, wat ook, te bevelen heb in zake de opname, plaatsing, enz., der advertenties. Dit alles gaat den uitgever aan. En ik ben blijde daaraan voor de zooveelste maal nog eens te kunnen herinneren.

Echter, ik ken èn mevrouw Gimber èn mevrouw Derwel persoonlijk, als zelve behoorend tot hare dankbare cliëntèle. Als zoodanig weet ik dus dat de eerste is eene Elzasserin (Fransche gedeelte) en de tweede eene Parisienne. Waar nu bovendien de zaken dezer beide dames zich bewegen op een gebied dat in Frankrijk van een veel grooter beteekenis is, en van veel meer zaak-kennis getuigt dan in andere landen, daar kan ik mij volkomen begrijpen dat beiden er bij voorkeur den nadruk op leggen, dóór hare Fransche advertenties, françaises te zijn, die in Parijs hare vak-kennis opdeden, en uit Parijs hare artikelen betrekken. Met de firma Letitre ben ik niet persoonlijk bekend. In het algemeen-gesproken echter ben ik van meening dat niet de zaken-menschen-zelf de Fransche of Engelsche advertenties prefereeren boven de Hollandsche, maar dat omgekeerd het publiek, het Haagsche publiek speciaal, de Hollandsche zakenmenschen dwingt min of meer dwaas-gestelde Fransche en Engelsche advertenties te maken, ten einde een indruk te geven van ‘chic’. Indien iedereen protesteert daartegen op de wijze van den hierboven optredenden correspondent, dan zal dit zeker zijn in het belang van ons nationaal bewustzijn. Het Haagsch publiek echter wil nu eenmaal uit aanstellerij bediend zijn door ‘coiffeurs,’ ‘tailleurs,’ enz., het wil ‘afternoon-tea's’ gebruiken, en gaan ‘dineeren’ en zitten in een ‘bar.’ Etc. Etc.

Aan wien de schuld?

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN