De Hollandsche Lelie. Jaargang 28

[p. 759]

Gedachtenwisselingen.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie).

I. Aan Mej. Meta Nielsen.

Lieve Meta! Mag ik heel familiaar zijn en U zoo noemen? Ge zijt zoo vele jaren jonger dan ik en zoude mijne dochter kunnen zijn! Dus ik zal 't er maar op wagen.

Uwe drie brieven in de nos. van 17 Juni 1914, 3 Febr. 1915 en 5 Mei 1915 heb ik alle met véél belangstelling gelezen en óók herlezen.

Ik behoor tot hen die U in ruime mate sympathiek gezind zijn. Ge hebt een onderhoudende wijze van schrijven, gezellig, ge keuvelt! en dat trekt velen aan. Als ik U lees is 't of ge bij ons zit te praten en we door U met zoo vele mooie poëzie kennis maken. De aardige gedichtjes, die Uwe huisgenooten in Edinburgh in Uwe album schreven, (no. 5 Mei j.l.) vind ik in één woord: lief. Behalve dat van Alfred de Musset waren zij mij onbekend. Ik hoop dat wij nog menigmaal van Uw gezellige brieven mogen genieten. Arm kind! wat hebt ge uitgestaan op zee! Ik vermoed dat een duikboot de boot waarop gij waart in den grond had willen boren! en dat de Kapitein door goed en snel te manoevreeren ook Uw jong leven heeft behoed! En dat ge nu een lange rustkuur doet is verstandig.

Het stuk van mevr. van der Hulst was voor mij geen aangename lectuur!

Hoe is 't mogelijk dat een vrouw zoo schrijven kan!

Wij stonden er allen van verbaasd!

Gij die zoo véél behoefte hebt om U te uiten en ieder lief en vriendelijk tegemoet treedt, gij moet van een vrouw hooren: ‘och 't kan ons niets schelen of U geld door den oorlog verloren hebt of niet en wat gij en Uwe huisgenooten in Edinburgh deden of schreven!’

Zoude ik van haar mogen getuigen: ‘want slechts liefde was Uw leven, en beminlijk waart ge en goed!?’

Lieve kind! Ge hebt al véél gereisd en tal van mannen en vrouwen van verschillenden landaard gesproken! Wie heeft op Uwen leeftijd (ik meen 27) reeds Egypte en Constantinopel, Budapest, Weenen, Madrid en Edinburgh bereisd? en Petersburg!

En gij keuvelt er zoo gezellig over dat ook wij met U genieten!

Toch wensch ik U van harte nog eens toe een eigen-‘Home’ een echtgenoot, die U, talentvol schepseltje, op de handen draagt en een lief gezin in de toekomst! Want ge kunt toch niet altijd blijven reizen!

Mijn man en kinderen spreken over U als het ‘Zwerfstertje’, want als ik U las kwamen altijd de woorden van de Génestet mij in de gedachte zoo geheel op U van toepassing:

‘'t Was zwerven zonder doel,

en zoeken zonder vinden,

Genieten zonder smaak,

en sluimren zonder rust,

Er was geen heil'ge band

die U aan d'aard moest binden

't Was leven zonder last

en leven zonder lust!’

Weest U vriendelijk van mij gegroet.

Met onderscheiding.

Mevr. ANDREA-COOPS.

II. Aan Mevrouw van den Berg.

Geachte Mevrouw,

Wat noemt U koude, menschen? Menschen, wie het geschrijf van Mej. Meta Nielsen niet sympathiek aandoet? Wat toch zit er in die stukjes? Is het dan zoo belangrijk te weten dat zij 1500 gulden per jaar minder te verteren heeft? Of het feit dat ze ergens gaat uitrusten. U vindt blijkbaar dat zij wel steun noodig heeft, omdat zij alleen op de wereld staat. Maar hoevele duizenden meisjes staan er niet alleen op de wereld en dan geheel zonder middelen. Mej. M. Nielsen is beslist een bevoorrechte; als men de leeftijd van 25 jaar bereikt heeft dan is men, dunkt me, zelfstandig genoeg om het zonder ouders te stellen. Iedereen weet toch dat men zijn ouders eenmaal verliezen moet.

En waar ziet U het talentvolle in het geschrijf van Mej. Nielsen? Zoo'n causerie kan wel aardig zijn, maar is daarom nog niet talentvol. En U noemt mej. Nielsen ook maar ineens ‘schrijfster’. Enfin, al die dingen schijnen mij erg overdreven toe. Daarom reageer ik er ten tweede male op. Hier in den Haag kan ik U beslist verzekeren bestaat er geen 90% dat met Mej. Nielsen's stukjes zoo ingenomen is. Het tegendeel is waar. Tot nu toe ontmoette ik steeds menschen (op één dame na) die het geheel - evenals ik - met Mevr. Van der Hulst eens waren. Een ontstemming zooals die in Amsterdam schijnt te bestaan tegen Mevr. v.d. Hulst heb ik hier niet waargenomen. Ik ontmoet overigens heel veel menschen, met wie ik van gedachten hierover gewisseld heb. Persoonlijk heb ik niets tegen Mej. Nielsen; maar ik kom alleen op tegen 't overdreven gedweep en 't gebruik van woorden als ‘Talentvolle schrijfster’, ‘haar werk gezegend zij!’ en dergelijke expressies, die waarachtig niet op haar van toepassing zijn.

Het zal me verheugen als mej. Zitty Smit en Mej. W. Ban nu mij weer aanvallen. Het ligt ook niet in mijn bedoeling om ongelant tegenover Mej. Nielsen te zijn, ik protesteer alleen tegen haar geschrijf als zijnde voor mij en anderen absoluut zonder inhoud in groote tegenstelling met Uw opvatting en die van Uw aanhangers.

Inmiddels hoogachtend

L.A.A. VAN HAEFTEN.

III.

Geachte Jonkvrouw.

Een dezer dagen las ik in ‘de Telegraaf’ eene beoordeeling over het boek van Dr. Louis A. Bähler: ‘Geestdrift en Verontwaardiging.’

Hoewel de recensent veel goeds van het boek zegt, meent hij toch, dat de verschijning ervan eene mislukking is in een tijdsgewricht, waarop alles roept voor ‘weerbare’ mannen. -

Is het inderdaad zoover gekomen, dat een werk eene mislukking heet, omdat het niet weergeeft de kreet van hen, die om meerdere bewapening roepen. Omdat de schrijver slechts heil ziet in ontwapening; slechts heil verwacht van hen, die niet langer willen strijden met bloedige wapenen; maar een begin wenschen te maken

[p. 760]

met de regeering door het geestelijk wapen de ‘Liefde’.

Men meent, dat dit niet thuisbehoort in dezen tijd; en, oordeelend naar de haat der volkeren onderling, naar het bloedig drama, dat zich afspeelt in der Christenen landen, zouden wij bijna geneigd zijn te gaan gelooven in het recht van den sterkste, in het recht van wapengeweld.

Doch dit is slechts schijn.

De woorden van Jezus: ‘Hebt elkander lief als broeders,’ d: i: regeer door liefde; en: ‘Wie zijn leven wil behouden, zal het verliezen; maar wie zijn leven zal verliezen om mijnentwil, d: i: levende naar mijne lessen, naar mijn voorbeeld van liefde, onrecht verdragende, hij zal dat leven behouden.’ Die woorden blijven eeuwig waar.

Wanneer zal de menschheid het oor leenen aan die roepstem? Wanneer zal zij komen tot dat hooge ideaal ‘om te regeeren door liefde alleen?’

Ik vrees, helaas! niet vóór en aleer zij nederligt bebloed en verscheurd door die vermeende bevrijdingstheorie door de wapenen.

Eerst dan zal de waarde worden begrepen van die lessen, die heden nog met voeten worden getreden.

Eerst dan zal de naam Christen niet langer eene bespotting zijn in de oogen van Heidenen en Boedhisten, maar eene levende werkelijkheid worden.

Laat ons niet dwalen. Wij zullen maaien, wat wij hebben gezaaid. Dat is eene onverbrekelijke noodwendigheid.

Niemand schijnt er aan te denken, dat ook de volken, die hunne neutraliteit zoo angstig willen bewaren door bewapening, feitelijk rondloopen met dezelfde gedachten aan bloedvergieten, als het er op aan komt, als men hen te na mocht komen.

Of wij op een goudschaaltje wegen de gruwelen, die worden bedreven aan beide kanten doet er weinig toe. Oorlog meent te zijn: ‘Gruwel’ en wapenen zijn de middelen om die gruwel te bedrijven, en, let wel, te bedrijven door verantwoordelijke schepselen, begaafd met verstand en hart. Laat ons de wet van oorzaak en gevolg niet langer minachtend voorbijzien, maar op den voorgrond plaatsen. Er rekening mee houdend in ons eigen leven; want daarvan en daarvan alleen hangen af de gebeurtenissen der volkeren.

U dankzeggend voor de plaatsing

Met achting,

Arnhem, 7 Juni 1915.

N.E.G.