De Hollandsche Lelie. Jaargang 28

Vrouwenkiesrecht.

Na afloop van het Internationaal Congres van Vrouwen hebben eenige der voornaamste afgevaardigden, op verzoek van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht, voor de vrouwen te Rotterdam, die geen gelegenheid hadden het Congres bij te wonen, nog eens tegen den oorlog en tevens vóór het Vrouwenkiesrecht gesproken.

De Duitsche afgevaardigden waren reeds weder naar hun land vertrokken, zoodat wij met haar geen kennis hebben gemaakt.

De eerste spreekster was de presidente van het Congres, de eenvoudige en sympathieke Jane Addams uit Amerika. Wij hebben haar op welsprekende wijze hooren protesteeren tegen den gruwel van den oorlog en zij gaf ons de op het Congres besprokene en dus thans reeds bekende middelen aan om in de toekomst oorlog te voorkomen, waarbij zij de hoop uitsprak, dat het gehouden Vredescongres daartoe veel zou bijdragen.

Jammer genoeg was de rede van deze afgevaardigde niet geheel te volgen, doordat zij zeer rad en met een Amerikaansch accent sprak. Na de inspanning om haar te volgen, was het dan ook een herademing toen Miss Lawrence uit London, in zuiver Engelsch met klare stem en langzaam sprekende, haar toespraak begon.

Deze bekende Engelsche kiesrechtvrouw hebben wij hier te Rotterdam gezien en gehoord, maar gezien in de eerste plaats, want de kracht en de overtuiging, die van haar persoonlijkheid, zooals ze daar in ‘eveningdress’ voor ons stond, en van haar gebarenspel, waarvan de gloedvolle woorden vergezeld gingen, uitgingen, deze kracht en deze overtuiging hebben ons het standpunt begrijpelijk gemaakt, door de Engelsche vrouwen vóór den oorlog ingenomen: dat waar woorden niet helpen om van de mannen het kiesrecht te verkrijgen, wel tot verzet in daden moest worden overgegaan. Het klonk zoo heel natuurlijk, zooals zij dit met suggestief gebaar tot ons zeide, dat woorden ons niet meer konden baten, maar wij met daden voor den dag moesten komen om het der wereld duidelijk te maken, dat wij thans niet meer om het Vrouwenkiesrecht vraagden, maar het eischten, omdat het ons recht was.

En wij Hollandsche vrouwen, die met ons kalm, ingehouden temperament de wijze waarop de suffragettes in Engeland optraden vroeger afkeurden, wij voelden thans, als in openbaring, bewondering voor deze vrouw, die in de gevangenis gezeten had omdat ze daadwerkelijk protesteerde tegen een toestand, die volgens haar overtuiging onrecht was en waartegen zij daarom met het laatste haar overgebleven middel, het geweld, wilde, neen mòest protesteeren, omdat géén ander middel eenige uitwerking had gehad.

Wij koudbloedige Hollandsche vrouwen, wij moèsten sympathie voelen voor het hartstochtelijk temperament der suffragette, dat wij eerst thans begrepen. En daverend was dan ook het applaus dat haar woorden volgde.

Een zeer innemende spreekster was Mrs. Trench uit Californië, een beminnelijke oude dame, echte lady. Zij vertelde ons hoe zij als meisje van 16 jaar reeds overtuigd werd van de billijkheid dat vrouwen het kiesrecht kregen, omdat er op verschillend gebied zooveel door den invloed van de vrouw te verbeteren valt, voornamelijk in het belang van het kind en op het gebied van weldadigheid. Haar geheele leven had ze aan deze overtuiging gewijd, en de voldoening had ze gehad, dat Californië de eerste staat was waar het Vrouwenkiesrecht ingevoerd werd. Nog 12 staten zijn daarop gevolgd, en onmogelijk was het, alles op te noemen wat vrouwen er hadden bereikt en verbeterd, genoeg was het echter te zeggen dat dit door de mannen werd erkend.

En zij eindigde met te vragen, waarom wij jonge vrouwen in Nederland, die zij als zoo beminnelijk had leeren kennen, niet hetzelfde van de mannen gedaan zouden krijgen wat zij in Amerika reeds zoo lang hadden verkregen - en om dat te trachten wekte zij ons op.

Mrs. Trench vond in haar voordracht herhaaldelijk gelegenheid om geestig te zijn, terwijl ze verder ons den indruk wist te geven, dat zij door haar jarenlang werkzaam zijn op het gebied van man en vrouw beiden, zelfs niet maar iets had ingeboet van haar echt vrouwelijke persoonlijkheid, welk ideaal toch ons vrouwen die voor kiesrecht strijden, steeds voor oogen moet staan.

De volgende spreekster was Mevrouw Genoli

[p. 694]

uit Italië. Toen zij op het podium naar voren trad, werd de belangstelling opnieuw verlevendigd. Zij toch kwam uit het land waar de oorlog uit te breken staat en de kans had ze geriskeerd, dat zij, om op het Vredescongres te verschijnen, straks niet meer haar land binnen zou kunnen komen, althans niet zonder vele moeilijkheden en langs grooten omweg. Haar moed was niet minder dan die der Amerikaansche en Engelsche vrouwen, die de gevaarlijke oorlogszône te water niet hadden geacht en haar leven hadden gewaagd, om het hare bij te dragen ter bewerking van den Vrede.

Mevrouw Genoli, zeer sympathieke verschijning, vertelde ons op levendige wijze hoe in haar land elk uur de oorlog uitbarsten kon en hoe daar een opwinding bestaat en tot den oorlog wordt gedreven, zonder dat de menschen zich daar al evenmin rekenschap ervan geven wàt oorlog beteekent. Zij noemde, zeer onpartijdig, de politiek die tot den oorlog leidt een politiek van ‘je beurs of je leven’: van het grondgebied dat onaantastbaar eigendom van elk land moest zijn, moest worden afgegeven òf het volk moest worden overgegeven aan den gruwel van den oorlog.

Een levendig applaus volgde ook de rede van deze afgevaardigde. Met toenemende belangstelling en gespannen aandacht waren de verschillende spreeksters door de aanwezige vrouwen aangehoord, maar het glanspunt van den avond werd bereikt door het vertoog van Mejuffrouw Rosika Schwimmer uit Boedapest. Met schier ademlooze spanning volgde het gehoor, waaronder ook verscheidene heeren, de vol vuur en bezielde geestdrift uitgesproken voordracht van deze hartstochtelijke Hongaarsche.

't Zij mij vergund een deel van die rede hier woordelijk over te nemen, omdat spreekster het waard is in breeder kring dan den Haag en Rotterdam, waar zij optrad, te worden gehoord.

Mej. Schwimmer zeide dan dat op het Congres in den Haag de vrouwen met duizenden waren te zamen gekomen, maar dat deze duizenden millioenen vertegenwoordigden, millioenen vrouwen over de geheele wereld, die een einde aan den oorlog wilden. ‘Het helpt niet’, betoogde zij, ‘of wij vrouwen al huilend neerzitten omdat onze zonen vermoord, onze dochters verkracht en onze huizen verwoest worden - om het heil van het vaderland.

‘Wij vrouwen, die hier samen komen in dit kleine land, dat zoo groot is in zijn moed en zijn iniatief’, zoo ging zij voort, ‘wij weten dat er op andere wijze een einde gemaakt moet worden aan den oorlog. Wij weten dat als de oorlog uitgevochten wordt tot de laatste man in de loopgraven is gevallen, dat de wereld dan geen stap verder is, dat geen enkel probleem dan is opgelost geworden (luid applaus). Daarom moeten wij vrouwen de wereld zeggen dat er een einde aan moet komen, dat de strijd op andere wijze moet worden beslecht, wij vrouwen moeten waarschuwen dat als er geen einde aan het militairisme komt, wij weldra aan het einde van de wereld zullen staan (geestdriftige instemming).

De meeste vrouwen kwamen op het Congres met het idee alles te willen geven voor den vrede, waarom? omdat wij weten dat wij de moeders van het menschenras zijn en wij vrouwen dat ras van den ondergang moeten redden.’

Mej. Schwimmer vertelde vervolgens hoe zij, komende van onzen minister Cort van der Linden, aan wien zij met enkele andere afgevaardigden van het Congres, zooals daarop overeengekomen, de eindresolutie van het Congres had overhandigd met de bede om interventie, hoe zij toen in den electrischen trein naar Rotterdam een heer had ontmoet, die gewaagde van de overwinning der Oostenrijkers in de Karpathen en haar vroeg of ze zich daarover niet verheugde. Zij zeide hoe zij toen geantwoord had, dat zij zich daarover even weinig verheugde als wanneer de Russen de Oostenrijkers zouden hebben verslagen (hartelijke toejuichingen). ‘Er kunnen in den oorlog geen overwinningen worden behaald’, had zij gezegd, ‘het afslachten van menschen kunnen wij geen “Siege” noemen. Wij vrouwen zien dat der moeders zonen bij tienduizenden worden geofferd en géén echte vrouw kan er zich over verheugen dat er aan welke zijde dan ook een overwinning wordt behaald.’ En zij herhaalde ons, dat elke echte vrouw het tot elken ontwikkelden man moest betoogen dat de oorlog, dat het militairisme een zinnelooze en misdadige verwording is van oude tradities, waaruit ze zijn voortgesproten (herhaald levendig applaus).

‘Omdat wij vrouwen geen diplomaten zijn, (hier volgde geestdriftige instemming) zeggen wij het openlijk: wij kunnen niet rustig blijven zitten, wij moèten opstaan en onze stem verheffen als de mannen de gruwelijke ellende van den oorlog maar kalm blijven aanzien.

Dagelijks lezen wij van ‘helden’ in den oorlog, ook daartegen moeten wij protesteeren en zeggen: het is geen heldhaftigheid elkaar te vermoorden, het is niets dan een barbaarsche krachtmeting (luid applaus).

[p. 695]

Wij vrouwen, we leven niet meer achter de coulissen en laten de mannen voor het voetlicht komen. Wij hebben niet alleen van de mannen te leeren, maar de mannen evengoed van de vrouwen. Wij moeten hun zeggen: ‘wij poetsen niet meer alleen maar jelui schoenen blank en jelui loopt er op. Wij hebben beiden ons werk te doen en beiden zullen wij het loon krijgen (langdurige toejuichingen).

Wij zouden geen echte moeders van onze zonen zijn als wij, nu ze naar het slachthuis gevoerd worden, niets deden om dat te beletten. Vroeger hebben wij geduld gehad, nu richten we met geduld niets meer uit, thans is het zoover gekomen dat het menschelijk ras met totale vernietiging wordt bedreigd en wij komen daar tegen op, wij willen dat niet, ons moederlijk gevoel spreekt te sterk in ons, wij willen onze zonen redden uit het moeras waarin zij verzinken, wij willen de verdelging niet meer’ (opnieuw langdurige toejuiching).

En hieraan vastknoopende het vraagstuk van het vrouwenkiesrecht, zeide Mej. Schwimmer, dat het meer dan ooit thans der vrouwen plicht is te ijveren voor haar kiesrecht. ‘Het vrouwenkiesrecht is geen vraag meer door den tegenwoordigen oorlog, wij leven niet meer in een wereld die den mannen toebehoort, de oorlog is ons te hulp gekomen. De gelegenheid is nu daar, wij moeten ze benutten, en bij de vlam van dezen wereldoorlog staan wij moeders, wij millioenen vrouwen, en wij strijden niet voor een onbereikbaar iets, wij strijden niet voor een waan-idee, dat met brutaal geweld toch niet opgelost wordt, wij strijden voor wat recht is, en wij roepen de mannen toe: gij mannen hebt den oorlog gemaakt en wij vrouwen, wij willen den Vrede.’

Een applaus dat geen einde scheen te nemen, volgde het betoog van deze spreekster, die heel haar ziel in haar woorden en gebaren had gelegd. Hoe leefde ieder met haar mede en hoe voelde ieder eerbied voor de vrouw, die zóó voor haar overtuiging wist te spreken.

Na haar meesleepende redevoering wekte Freule Wichers van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht de aanwezigen op, voor zoover zij nog geen lid waren, zich aan te sluiten bij de Vereeniging. Zij wees er daarbij op, dat wij aan den vóóravond van grondwetsherziening stonden en dat het nu tijd was om ook in ons land het vrouwenkiesrecht doorgevoerd te krijgen. Zij vertrouwde dat de woorden van de buitenlandsche spreeksters genoeg hadden aangetoond, hoe noodig de invoering van vrouwenkiesrecht was en daarom vroeg zij de aanwezigen te ijveren voor de verwezenlijking van dezen rechtmatigen eisch.

Tot aansluiting bij de Vereeniging werd toen gelegenheid gegeven en ook in dit opzicht was de avond een groot succes, want vele der aanwezige vrouwen begaven zich spontaan naar het podium om met haar handteekening de eerste schrede te doen op den weg die voert naar de verwezenlijking van ons streven om medezeggingschap te krijgen bij de beslissing van zaken, waarvan het geluk en de voorspoed, ja het zijn of niet zijn van de mannen zoowel als van de vrouwen afhangt, den weg naar: Vrouwenkiesrecht.

HENRIETTE BEERSTECHER.