De Hollandsche Lelie. Jaargang 28

Overzicht van de Week.

I. Zoo is het of Een welverdiende satyre...

Punch, het Engelsche humoristische weekblad, dat méér uitmunt door geestige teekeningen dan door geestige stukjes, heeft één medewerkster, die, onder den titel: ‘Blanche's letters’ (Blanche's brieven), reeds sinds jaren op een allergeestigste manier den draak steekt met high-life, kunst-doenerigheid, modefratsen, alles van dien aard waarin de vrouwen van den hedendaagschen tijd uit-

[p. 391]

munten in alle landen ter wereld, en óók in Engeland. Thans ligt voor mij een harer ‘brieven’, sinds de oorlog is uitgebroken, waarin zij op meesterlijke wijze bespot het onware, onechte, zelfverheerlijkende modegedoe van zeker soort ‘verpleegsters’ uit de hoogste kringen, voor wie zelfs al deze oorlogs-ellende niets anders is dan een modesport, een reden om zich te laten photographeeren en bewierooken:

‘Stella Clackmannan heeft een veertiendaagsche cursus doorgemaakt voor verpleegster en is nu afgereisd. Ik ging haar zien vóór haar vertrek. Zij had geposeerd voor een photograaf in haar Roode-Kruis-pakje, voor uren en uren achtereen, en ze was bijna halfdood, maar de heldhaftige ziel zei, dat ze bereid was nog zelfs meer dan dat te doen voor haar vaderland. Op een van de photo's zit ze naast een krib, met gevouwen handen; ze ziet er heel treurig uit, maar o zoo lief! Op een ander staat ze, en zingt: ‘It 's a long way to Tipparary’ en op een derde verbindt ze iemand (voor die photo heeft ze een van haar lakeien gebruikt); naar mijn oordeel is dit de minst gelukte. 't Lijkt wel of ze den armen man laat stikken. Enfin, ze zijn onbeschrijfelijk snoezig, en ze komen allemaal in de ‘Aristocratische engelen van Barmhartigheid’-bladzijde, van het aanstaande nommer van ‘Menschen van Rang.’

Hierin is géén woord overdreven. En het is aardig en eerlijk, dat juist een Engelsch-Blad-zelf deze parodie geeft op de speciaal-Engelsche voorliefde voor groote-dames afbeelden in illustraties als ‘nurses.’ Alle Engelsche illustraties geven thans b.v. ‘A duchess’ (de aanstellerige hertogin van Sutherland, die, hoewel reeds grootmoeder, nog steeds een jong-meisje wil lijken) als verpleegster in België, in verschillende opnamen. Men kan geen Engelsche illustratie opslaan, of men vindt er magnifique en flatteerende beeltenissen in van Lady Zoo en ‘The honoured’ Zus, als Red-Cross-Nurse, enz. -

Ik zeg niet - zie een vorig overzicht v/d week - dat alléén Engelsche dames zich schuldig maken aan deze akelige weerzinwekkende aanstellerij, integendeel, ik wil haar zelfs gaarne de eer laten dat zij, over het algemeen, meer geest- en wilskracht hebben dan speciaal hare Fransche zusteren van den zelfden rang, maar slechts leg ik er den nadruk op, dat geen land ter wereld, behalve Amerika, zóó tuk is op het verspreiden van de meest-flatteerende photo-opnamen van dames der aristocratie als ‘nurses,’ met ophemelende onderschriften erbij, als speciaal Engeland. En, dat ik hierin gelijk heb, bewijst de door mij vertaalde passage uit Punch, - van welk blad, neven de uitstekende teekeningen, ‘Blanche's letters’ steeds een der grootste aantrekkelijkheden zijn.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

II. ‘Die Waffen nieder’.

O, wat vond ‘men’ dat boek ‘prachtig’ toen het uitkwam!

Hoe sentimenteel moesten moeders en echtgenooten erom huilen van aandoening!

Hoe eerbiedig hebben mannen de schrijfster gehuldigd, met toasten en eerbewijzingen, op vredescongressen en diners!

Maar.... hebben die moeders, die vrouwen hunne kinderen geléérd de waarheid van dat boek te betrachten, hun echtgenooten gesmeekt die in praktijk te brengen.?

Hebben zij niet veeleer met ‘trots’ hunne dierbaren afgestaan èn in Duitschland èn in Frankrijk èn in Engeland èn in België.? - Zijn zij ook ten onzent niet ten volle daartoe bereid straks?

En de mannen! Hebben niet diezelfde heeren diplomaten, die met Bertha von Suttner solden op vergaderingen en vredes-bijeen-komsten, die haar hoogelijk prezen, en haar betoastten, hebben ze niet ondertusschen, jaar in jaar uit, Europa toegerust tot den afschuwelijken moord-krijg die thans is uitgebroken, waaronder niet alleen de soldaten en de verwoeste landstreken lijden, maar waardoor ook tallooze ongelukkigen, die er oogenschijnlijk niets mee te maken hebben, te gronde gaan? -

Over die laatsten wil ik het thans hebben.

Over de slagvelden, en over de dooden en de verminkten, over hen is reeds zooveel gezegd - - al kan er nooit genoeg van gezegd worden, nooit genoeg tegen worden getuigd!

Het is ‘maar’ een gemengd nieuwtje uit een Fransche Courant, en het geldt ‘maar’ een doodgewonen werkman. Doch, het zegt boekdeelen voor wie nadenkt.

‘Emil Benesmans was gedurende zijn geheele leven - hij was 64 jaar - werkman geweest... een vroolijke man, door zijn patroon zeer geacht, zeer gezien bij zijn kameraden...

De oorlog brak uit...

Benesmans, die sinds twintig jaar bij denzelfden baas werkte, Avenue Saint Ouan, Parijs, was plotseling broodeloos. Hij was te oud om nog

[p. 392]

elders werk te vinden, en zocht tevergeefs elken dag naar een of ander karweitje.

- Toen werd het leven hem te zwaar. Hongerig en ziek ging hij naar zijn kamertje 14 Passage du Mont Cenis. Met beverige hand schreef hij een kort briefje aan den politiecommissaris Mr. Lefil, toen nam hij een oude revolver, laadde deze, zette den loop tegen den rechterslaap, schoot.

De buren, die op het geluid van het schot toeijlden, vonden nog slechts een lijk.

Zoo staat het er in wreeden eenvoud. - Zegt het niet boekdeelen? Hoevelen worden niet aldus broodeloos, en sterven, - misschien niet, als deze ongelukkige, vrijwillig -, maar, uit honger en ellende, een langzamen marteldood?

Hoevele vrouwen en kinderen gaat het niet aldus?

Op een andere plaats, onder rechtszaken, een ander voorbeeld!

Een moeder, ongehuwd, op de Fransche manier levende in vrije liefde met een oppassenden werkman, vernam dat hij onmiddellijk zou moeten uittrekken! Dat beteekende voor haar, de als ongehuwde voor de meeste liefdadige bedeelingen niet in aanmerking komende, dubbelen nood. En hij-ook zijnerzijds verkoos een zekeren vreedzamen dood met haar boven dien waarschijnlijken afschuwelijken ginds. Ze trachtten daarom zichzelven en hunne twee kleine meisjes te doen verstikken door gas. Bijtijds gered, werd zij, degene die het plan had bedacht, (hem kan men immers voor slachtvee te goed gebruiken) tot 5 jaren opsluiting veroordeeld!

En haar kleine meisje? (De jongste van het tweetal was de eenige die in de verstikking den dood vond). Wie zorgt gedurende die vijf jaren voor haar? De een of andere inrichting waarschijnlijk waar het kind zedelijk te gronde gaat.

Maar, zelfs al is dat laatste niet het geval, dan nog? Dit oppassende gezin is nu voor goed uiteen-gerukt. Waarom? Omdat deze vrouw en moeder man en kinderen liefhad tot in den dood. Met hen wilde sterven. -

Hoevelen, hoevelen, de geheele wereld door, gaan niet op de een of andere wijze aldus, ongemerkt, te gronde door den oorlog, ook ten onzent?

- En toch is de kreet van Bertha von Suttner, de kreet waarom vrouwen zoo sentimenteel huilden en waarom mannen haar zoo fraai betoastten, ongehoord verklonken: Die Waffen nieder.! -

Wanneer? Wanneer?

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

III. Die Waffen nieder.

II.

En het is de massa, de groote massa, zij is het, die in dit opzicht zich moest vereenigen, omdat zij het is die betáált, waar de enkele hooggeplaatsten winnen, (óók als zij verliezen, want, zij winnen in èlk geval eer, roem, ridderorden, enz.); het is de massa die betáált met goed en bloed en welvaart en leven. -

Hoor hoe le Matin in enthousiaste woorden beschrijft het bezoek onlangs van den President Poincaré aan Koning Albert van België. Samen hebben ze intiem gedineerd met hun wederzijdschen generalen staf, samen hebben ze getoast, en samen in auto's gezeten, en de troepen voor zich laten défileeren. En daarna - aldus besluit le Matin heel naief: -

‘Daarna is de President gaan décoreeren en gaan omhelzen eenvoudige soldaten.’ -

Voelt gij de genadige geringschatting in die meedeeling.? De President wil zich wel verwaardigen ‘eenvoudige’ soldaten te gaan omhelzen.

Welk een buitengewone goedheid nietwaar!

Maar, die ‘eenvoudige soldaten’, zij zijn het, die moeten strijden, en nacht en dag vechten, en in de loopgraven lijden en sterven, en koude en honger trotseeren.

Staat er toch eens bij stil, gij menschen, die zelf straks misschien óók staat voor het vreeselijke, die nu reeds sinds maanden zijt gemobiliseerd, dank zij den wil der groote mogendheden, welk een minachting, onbewust, dit oogenschijnlijk zoo lievige bericht inhoudt! Staat er bij stil, en geeft U zelf rekenschap.

En het is niet alleen in Frankrijk, het is overal zóó! Uit een Hollandsch blad knip ik omtrent ten onzent geïnterneerde Belgische militairen het volgende:

Terwijl de officieren op hun eerewoord beloofd hebben niet te zullen ontvluchten en de vrijheid hebben gekregen om zich binnen zeker gebied vrijelijk te bewegen, geldt dit niet voor de soldaten. Die hebben blijkbaar geen eerewoord.

Van geheel andere zijde werd mij, in een particulieren brief, precies hetzelfde geschreven aangaande het onderscheid dat gemaakt wordt ten onzent in de behandeling van gevangen Duitsche officieren en Duitsche soldaten. De eersten mogen vrij rondloopen, op hun ‘eerewoord’. De laatsten schijnen er geen te be-

[p. 393]

zitten in de oogen der autoriteiten. - - Begrijpt ge het dan niet, zult ge het dan nóóit begrijpen, o massa, dat al die phrasen van Uw ‘heldenmoed’, Uw ‘dapperheid’, Uw ‘trouw aan het Vaandel’, Uw ‘strijden voor vaderland en vorst’, slechts zoovele phrasen zijn, omdat de regeeringen noodig hebben slachtvee.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.