De Hollandsche Lelie. Jaargang 28

Indrukken.
(Vervolg van No. 23).

Een ware kanker voor vele badplaatsen, Meran, Menton, Karlsbad, Marieënbad, en óók Bad-Nauheim is het overgroote aantal Russische vuile Joden, (meestal afkomstig uit Polen), dat in het hoogseizoen deze oorden overstroomt, en meestal onhebbelijk-brutaal optreedt, allerlei voorrechten op finantieel gebied geniet vanwege de spoordirecties, Kurhausverwaltung, enz., (onder het motto dat zij zoo ‘arm’ zijn), en dientengevolge het betere publiek, juist in die mooiste zomermaanden, voor een groot deel verdrijft. Het is bekend dat zij deze willekeurige bevoorrechting, - want een groot deel hunner is geenszins arm in werkelijkheid, enkel dóór en dóór vuil, - te danken hebben aan de protectie hunner rijke geloofsgenooten, de Rothschilds, e.a.. Zoo b.v. is er in Nauheim vóór eenige jaren ernstig sprake van geweest een apart Badehaus ter hunner beschikking te stellen, omdat zeer vele fatsoenlijk gekleede badgasten van alle nationaliteiten ter wereld geen lust hebben in éénzelfde wachtkamer te moeten ademen (in het hoogseizoen moet men ondanks het groote aantal ‘Badehäuser’, (12 in aantal) toch soms uren lang zijn beurt afwachten), met deze onsmakelijk-uitziende, in smerigheid een soort eer stellende Polen, gekleed in lange langs den grond sleepende kaftans wat de mannen aangaat, de vrouwen blootshoofds of met een zwart-gewéést-zijnd kanten-doekje om het vette, van olie glanzende haar. Dit zeer verstandige voornemen stuitte echter af op de tegenwerking der rijke Duitsche Israëlieten, die hun wil doorzetten, en er in slaagden dezen maatregel als volgens hen ‘beleedigend’ voor hun geloofsgenooten te verijdelen. Teméér nog ondervinden zij speciaal in Bad-Nauheim deze eenigszins willekeurige bescherming, omdat de Hessische groothertog een broeder is van de tsarin, zoodat al wat Russisch is tot hiertoe daar met een vóórliefde werd ontvangen, waaraan de oorlog thans een plotseling einde heeft gemaakt. Men had de uitdrukking van haat moeten zien, waarmee een flink-gebouwde politie-agent onlangs tot mij zeide, van den tsaar sprekend: ‘En op dien man hebben we hier zóó moeten passen toen hij hier voor een paar jaar in de buurt gelogeerd was op het slot van den groothertog! Dáárvoor zullen we nu voortaan bedanken.’ -

Maar dit tusschen twee haakjes. - Wat ik vertellen wil is: dat de Russische-Polentoevloed, - reeds een bedenkelijk verschijnsel in vredes-dagen, waardoor de badplaats haar roep van fashionable dreigt te verliezen tot ergernis van alle pension- en hotel-bezitters, - na het uitbreken van den oorlog een ware plaag wordt.

Ten eerste mogen deze menschen, voor zoover zij dienstplichtig’ zijn, niet weg, ten tweede willen zij niet weg, omdat zij geen vaderlandsliefde hoegenaamd bezitten voor Rusland (wat hun niet kwalijk is te nemen bij de daar heerschende toestanden, speciaal ten opzichte der Joden), ten derde beweren zij geen reisgeld te hebben, en ten vierde neemt hun aantal steeds toe tengevolge van de uitzetting uit Wiesbaden en omliggende streken van al wat ‘vreemdeling’ is, van welke nationaliteit ook. Komt men thans in het bovengedeelte van de Parkstrasse, waarin de Karl-strasse en andere tot het ‘Judenviertel’ behoorende straten uitmonden, dan is het voor een fatsoenlijk mensch bijna ondoenlijk zich daar te bewegen, zoo dicht saamgeschoold staat dat vuile onsmakelijke zoodje, drukgesticuleerend, onder de nog lommerrijke boomen, om niet te spreken van de onbe-

[p. 364]

schaamdheid waarmede zij zich op de banken neerzetten, - die daardoor voor ieder ander te onoogelijk makend om er noch naast noch zelfs na hen plaats te durven nemen. En daarbij ontzien zij zich niet dikwijls beleedigende uitingen te doen, of Duitschers in het voorbijgaan pralende bedreigingen na te roepen - alle welke dingen worden door de vingers gezien met een m.i. soms te ver gaande verdraagzaamheid, die wel eendeels zal zijn toe te schrijven aan het belang dat elke badplaats er bij heeft, en Bad-Nauheim waar zoovele rijke Russen óók komen jaarlijks in het bijzonder, de vreemdelingen niet al te veel te ontstemmen, met het oog op latere vredesdagen, en anderdeels aan de hierboven vermelde partijdigheid vóór Rusland door de nauwe bloedverwantschap van het Hessische en het Russische hof.

Hoe dit zij, aan een even sentimenteel als misplaatst medelijden is het zonder twijfel toe te schrijven, dat onlangs in de Frankfurter Zeitung een oproep werd gedaan dit meer dan onbeschaamde volk te steunen finantieel - waar toch tegelijkertijd de Duitsche nood, ook hier in Bad-Nauheim, uiteraard zoo dringend nijpt in het verborgene. Zooals ik reeds hierboven zeide, deze Polen doen zich arm voor, maar zijn het niet. Elke pensionhouder kan U vertellen dat zij aankomen als schooiers, met bijna geen lijfgoed, dat zij op elken pfenning afdingen, maar ondertusschen rijk met baar geld zijn voorzien, zich in Duitschland (waar kleeren, koffers, enz., veel goedkooper zijn dan bij hen-zelven), uitstekend uitrusten, en genieten van alle heerlijkheden en genoegens, terwijl ze ondertusschen echter groote reductie ontvangen op hun spoorweg-billetten, op hun bad-kaarten, enz., enz. Dat, gelijk vanzelf spreekt, de oorlog thans een streep door hunne rekening maakte is natuurlijk. Zij jammeren dus den ganschen dag over hun armoede en verlatenheid en weldadige Nauheimers, ook onder hunne geloofsgenooten, richtten daarom reeds ten hunnen behoeve gemeenschappelijke kostelooze maaltijden in, en geven zich in elk opzicht de grootste moeite hun terugkeer te bespoedigen. - Het gaat echter toch te ver óók nog openlijk voor hen, verblijf houdende in een vijandelijk land, in een land, dat met Rusland in oorlog is, de Duitsche liefdadigheid af te smeeken, waar ik niet behoef te zeggen hoezeer de Duitschers zelf die behoeven, óók hier in Bad-Nauheim, waar men immers sinds Aug., sinds de oorlog uitbrak, niets meer verdient aan de weggevluchte rijke badgasten, terwijl anderzijds de kostwinners en zonen zijn uitgetrokken in den strijd, en de hôtels en het Kurhaus terstond werden gesloten, enz., enz.

Zie, daar werd ze mij te machtig, de verontwaardiging, en greep ik - hoe afkeerig ook van ‘ingezonden stukken’, - naar de pen, en verzekerde den Duitschers, dat wij-Germanen, tot wien ik trotsch ben mij te rekenen, de Duitschers behooren te steunen in den nood, niet de vijanden, dat het is aan het rijke Engeland thans geld over te zenden om hunne onbemiddelde ‘Bondgenooten’ te helpen verlossen van het verblijf bij ‘de Barbaren’, maar niet aan hen die zelf nood lijden in de eigen-zaak. Wat mij betreft, - aldus schreef ik - iederen pfenning dien ik kan sparen wil ik graag geven om Duitschen nood te helpen lenigen, maar het rijke Engeland, dat Japan tot den oorlog ophitste, dat moge thans helpen de Russen; niet aan ons-Germanen is het dat thans te doen. Het is en het blijft daarenboven de vraag of deze Russische Polen werkelijk en waarachtig zoo hulpeloos zijn in finantieelen zin als zij het thans beweren, maar, ook al ware dat zoo, dan is er in elk geval te veel verborgen nood in Duitschland, ook in Bad-Nauheim, om thans niet in de eerste plaats te denken aan hen, aan de Germanen.

Menschen, die vinden dat men steeds in de eerste plaats aan eigen-ik moet denken, vroegen me later, na de verschijning van het stuk: ‘Hoe ik het had durven doen’. ‘Of ik dan niet bang was voor de een of andere wraakneming van die tallooze Russen om zich te wreken’. Er zijn er inderdaad onder hen, wien de gemeenheid en ruwheid op hun van ‘wodka’ verdronken aangezichten te lezen staat. (Hiermede bedoel ik de echte Russen, niet de Polen-Israëlieten; die drinken niet). - Ik haal de schouders op. Indien ik ergens mijn plicht zie, denk ik nooit aan angst en alles van dien aard; dat valt me niet in. Er steekt daarin mijnerzijds geen bravoure. Want het komt eenvoudig niet in me op zelfs. Eerst als naderhand ‘men’ zulke dingen oppert, dan sta ik er bij stil dat het mogelijk zou zijn. - Maar ik laat nooit mijn plicht na uit angst. In dat opzicht heb ik een zeer beslist ‘geloof’. Wat men doen moet, dat moet men doen. Dat mag men niet nalaten.

Zeker is het intusschen dat vele vijandelijke

[p. 365]

blikken mij sinds volgen, want, vooral nu, nu bijna alle vreemdelingen zijn afgereisd, kent iedereen hier ons van aanzien en nationaliteit, Nauheimers zoowel als de vreemdelingen; waar wij bijkans de eenigen zijn tot deze laatste categorie behoorend die vrijwillig blijven, en niet noodgedrongen als ‘vijand’, - die niet weg mag reizen.

Maar zeker is het óók dat ik een zeer groote voldoening mag smaken van mijn stuk bij de Duitschers. Van alle zijden worden mij Duitsche handen toegestoken. Van alle zijden hoor ik het uit Duitsche monden: ‘Hoe heerlijk dat U den moed hadt dat te zeggen!’ Menschen zelfs, die ik tot hiertoe nimmer heb ontmoet, glimlachen mij thans over de straat heen toe, met een blik van dankbare verstandhouding; hoeden gaan af van mannen, wier naam zelfs mij onbekend is. Maar het meest voldoening geeft het mij dat dr. Hahn, een zeer bekende geneesheer hier, op dit oogenblik leider-chef van het Eleonoren-Stift, dat als lazareth werd ingericht, in een uiterst warm-gesteld artikel zijn instemming betuigde met het mijne. Had ik die uitnoodiging gelezen in de Frankf. Zeitung - aldus dr. Hahn - ik-zelf zou er tegen geprotesteerd hebben, tegen deze schande voor ons, dat wij onze vijanden zouden bevoorrechten boven onze eigen noodlijdenden. - Ofschoon ik Dr. Hahn niet persoonlijk ken, enkel van uiterlijk, spreek ik hem op straat aan om hem te danken voor zijn mooie en ware woorden. Wij drukten elkaar de hand als de trouwste vrienden.! Nooit heb ik mij zóó met Bad-Nauheim één gevoeld, nooit zóó gevoeld dat stamverwantschap zich niet laat loochenen, als in deze dagen.!

Met een enkel woord roerden hij, dr. Hahn, en ik, bij dat onderhoud óók de verachtelijke houding aan van een deel der Duitsche vrouwenwereld, die zich niet ontziet vijandelijke officieren bloemruikertjes en cadeautjes aan te bieden, en de eigen soldaten daarbij te laten versmachten van dorst en ellende. Herhaaldelijk hebben verscheidene Duitsche bladen met diepe minachting gewezen op deze walgelijke verzaking van alle vrouwelijk eergevoel. Speciaal Baden-Baden, Stuttgart, Heidelberg, werden genoemd als plaatsen waar op de perrons zich weerzinwekkende tooneelen afspeelden in dit speciale opzicht. Maar ook Bad-Nauheim gaat helaas niet vrij uit. Zelfs de zoo tamme Bad-Nauheimer-Zeitung wees er op, dat sommige vrouwen en jonge meisjes de ‘Liebes-gaben’ zijn gaan uitreiken in een alles behalve passend, zeer opzichtig toilet, en dat zij daarbij coquetteeren, en meer den indruk maakten van uit te gaan voor flirtgenoegens dan voor hulp aan zieken en lijdenden. -

Een welverdiende les deelde in dat opzicht uit een Belgisch officier, op het station te Dusseldorf. Volgens de Kölnische Zeitung snelde een Duitsche jonge dame op hem toe, toen men hem gewond uit den trein droeg, en reikte hem een dronk, en eenige rozen. Dezen dronk aanvaardde hij gretig, (dat was een noodzaak voor een zieke), maar de rozen smeet hij verachtelijk op den grond.

Het feit dat de Kölnische Zeitung, een Duitsch blad dus, die daad, met lof voor den officier, meedeelt, bewijst vóór de onpartijdigheid der Duitsche pers. Maar het feit bewijst óók jammerlijk tegen ‘de’ vrouw. O, wat is zij, in massa genomen, toch een akelig schijnheilig wezen! Zelfs hare vaderlandsliefde misbruikt zij om te coquetteeren op een weerzinwekkende wijze! En van heel hare zoogenaamde menschenliefde blijft niet veel anders over, in 99 van 100 gevallen, dan plezier aan 't flatteerende pakje, met het coquette mutsje, en zucht om de officieren te behagen. Want, de klacht wordt herhaaldelijk geuit dat zij de soldaten verwaarloost, de soldaten, die toch waarlijk niet minder dank verdienen en medelijden dan de officieren, wèl meer m.i.

- - - - Zeker, den goeden niet te na gesproken! Er zijn er ook velen, velen, die waarachtig verplegen, die alles ten koste leggen aan liefdediensten, op welke wijze dan ook. - Waarlijk, men moet hier in Duitschland-zelf zijn om dat te verstaan, die heilige geestdrift voor een ‘groote zaak.’ Dat de Duitsche natie met bange zorg den oorlog zag uitbarsten, zeker in èlk geval hier in Nauheim, een badplaats die lééft van de vreemdelingen, dat staat voor mij vast, maar, nu hij er eenmaal is, welk een matelooze zelfopoffering, geestdrift, berusting, gewilligheid alles te offeren!

En dan deze onwrikbare wil te overwinnen! Ik geloof, dat is het wat het meest treft en ontroert, deze wil: als een man overwinnen of ondergaan!

... Wij waren verleden Zondag-avond op het Tennis-café. Men tracht er bij iedereen de stemming eenigszins in te houden door muziek-uitvoeringen. Maar het eigenlijke moment van geestdrift is steeds slechts dat waarop vaderlandsche liederen worden ge-

[p. 366]

zongen! Dan breekt het los eenstemmig en ontroerend met een hartstochtelijkheid die men moet bijwonen om haar te kunnen navoelen, en die je de tranen in de oogen brengt van eerbied voor deze menschen, die weten dat het gaat om hun alles, die hunne zonen en hunne mannen, hunne verloofden en hunne vrienden blijmoedig afstonden, wier welvaart voor jaren in de toekomst is vernietigd, zelfs in het beste geval, maar voor wien slechts één denkbeeld bestaat: ‘Deutschland, Deutschland, über alles, über alles in der Welt...’ NASCHRIFT IN HOLLAND GESCHREVEN.

‘Ich bin ein Deutscher.... will ein Deutscher sein.’

Nog hoor ik die volle jonge stem naast me! Nog zie ik dat baardelooze bijna kinderlijke gelaat, met dien vasten mond... Zeventien jaar ongeveer zal hij geweest zijn! - Mij sprongen de tranen in de oogen, zóó innig als hij, die aankomende jongen, die woorden zong uit het diepst van zijn innerlijk wezen: ‘Ich will ein Deutscher sein.’

Zóó, ja zóó moet de schare zijn gestemd geweest, die onlangs ‘zingend’ in den dood ging, de schare jonge recruten, zooeven nog schooljongens, wier moedig strijden en sterven aan iedereen eerbied afdwong, en waaraan zelfs de vijandelijke pers eenstemmig hulde bracht.

Misschien, mijn onbekende Nauheimer vriend, waart gij-ook onder hen, gij, met Uw kloeke volgroeide gestalte, Uw begeeren naar doen in de stralende jonge oogen. - Misschien ligt gij-ook in dat verre massa-graf ginds - - een offer méér aan dat vreeselijk monster, dat verslindt de beste krachten van gansch Europa.... O, ik ken Uw naam zelfs niet. Maar ik eer U. In U eer ik - de anti-militariste die ik steeds ben en zal blijven - die jonge helden, wier vaderlandsliefde geen bravoure met den mond is geweest noch avontuur-zucht, maar die het getoond hebben metterdaad, dat gij niet alleen wist te zingen van Duitschland onder een lachenden blauwenden hemel, ver af van den strijd, maar ook wist te sterven voor dat dierbare vaderland, in oorlogsverschrikking en oorlogs-moord, in al de krijgs-gruwelen, die gij bijwoondet voor de eerste maal in Uw jonge leven, - wist te sterven, zingend nog Uw fier vaderlandslied ‘Ich bin ein Deutscher, will ein Deutscher sein.’

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

(Wordt vervolgd).