De Hollandsche Lelie. Jaargang 28

Actualiteiten
door A.J. Servaas van Rooyen.

Candidaten van veertig.

Het grootste deel der mannelijke bevolking van Nederland is kiesgerechtigde (kan het tenminste zijn) voor 2e kamer, provinciale staten en gemeenteraden. De intellectueelen en de bezittende klasse maakt daarvan het grootste deel uit. Dat is gelukkig. Naarmate men dommer is, en minder bezit, kan men des te gemakkelijker geleid of gedreven worden en zou de vrije (?) verkiezing een wasse neus worden.

Is zij dat al niet? Is men vrij in zijn verkiezing? Verre van daar. Al zou ik nog zoo graag mijn stem uitbrengen op mijnheer A., ik kan het onmogelijk doen, indien hij niet door tenminste veertig kiezers candidaat is gesteld.

Nu kan ik gemakkelijk negenendertig medekiezers overtuigen van het nut om dien mijnheer A. te candidateeren, maar wie onzer zal de schromelijke onkosten betalen, die het steunen, reclame maken en propageeren vordert.

De Kiesvereenigingen nemen nu zulk een duur dwang- en drijfwerk over, maar daardoor is mijnheer A. van de veertig niet gebaat. Zij stellen haar eigen candidaten, en zij stellen juist die, van wie ‘naastbij’-familie of vrienden groote geschenken kunnen doen aan de verkiezingskas. De delinquent in quaestie moet de zuiveringseed kunnen doen, en dat kan hij dan ook altijd, want uit zijn privébeurs is voor zijn persoonlijke verkiezing geen cent betaald. Wat ‘naastbije’-familie of vrienden deden gaat tenminste buiten zijn beurs om.

Mijnheer A., candidaat van de 40, blijft dus, met precies dit stemmental verre, zeer verre ten achter bij den candidaat der meest rumoermakende kiesvereeniging. Toch heet dit vrije verkiezing.

Ik wilde hierop eens wijzen; het helpt mij wel niets, want ter wille van deze regelen zal men de kieswet niet veranderen.

Nu wil men, - het is mij goed als er verbetering door zou komen, - algemeen kiesrecht, ook voor de vrouwen, maar zal de vrijheid van verkiezing daardoor waarheid worden? Ik betwijfel het. Nog meer dan vroeger zal men aan den leiband moeten loopen, en nog meer dan vroeger zal geïntrigeerd worden, nu niet alleen met geld, maar met schoone oogen, en dan is de vrijheid geheel naar de maan. Als de vrouw in het spel komt, dan zijn we toch allen zwakke Adam's.

Proefnemingen zijn kostbaar en gevaarlijk. Toch zou ik wel willen, - denkt nu niet aan spot, - dat de wetgevende macht 't besluit nam om zich in zake de verkiezingen er niet verder mede te bemoeien dan een bepaalden dag aan te wijzen voor de verkiezingen, en nu eens ieder zijn gang te laten gaan. Dan zou je eens wat zien. Ik zou niet anders dan vrouwen kiezen; alleen om in dien drogen boel eens een vroolijke noot te brengen. Wie weet hoevelen het met mij deden, en dan waren we meteen af van al dat kiesvereenigingsgedoe. Dan behoefden zij (de kiesvereenigingen) geen candidaten uit hun clubgenooten te stellen, dan behoefden zij geen vragen te doen, en geen comedie te spelen, waar men toch al dadelijk weet wie de aangewezen candidaat is. Het zou een

[p. 140]

heel stuk werk zijn voor de stemopnemers, maar de ouden van dagen waren dit gewoon. Met Utrechtsche kermis kregen b.v. Wolschläger, Blanus, en meer andere kermisvertooners welsprekende stemmen.

De Provinciale Staten verkiezen de 1e Kamer, alzoo heeft het kiezers volk, in zijn onmondigheid van de 40, slechts door de kiesvereenigingen invloed. Buiten die is het onmachtig. Laat het daarom maar worden zooals het oudtijds was. Laten B. en W. knusjes hun gemeenteraadsleden kiezen; de gemeenten hun afgevaardigden ter 2e kamer, en laten de Provincialen, - eigenlijk gezegd diner-leden, - maar thuis blijven, en maak dan van de Gedeputeerden beroepsbaantjes, zooals zij nu al zijn. Het volk heeft toch geen stem in het kapittel; trouwens het doet er niet veel toe. Of men van het hondje of van het ‘poesje’ wordt gebeten; een litteeken houdt men over.