De Hollandsche Lelie. Jaargang 27

De Zijp-Looyenga's.
Roman door Anna de Savornin Lohman.
(Vervolg van No. 47).

‘Zet de klok twintig minuten vooruit,’ verordineerde mevrouw Fenna Zijp Looyenga aan haren man, - ‘je weet dat Everard zoo vervelend kan blijven plakken’...

Hij stond gedwee op uit de fauteuil, en verrichtte het hem opgedragen werkje met het slaaf-achtige, nooit tegensprekende, dat hem eigen was geworden in zijn langdurig huwelijk, zij, breed, grofgeschouderd, knokig, lomp, hij, nietig klein manneke, die van het Zijp-Looyenga-type enkel had den ietwat gebogen gang, en de dunne ineengenepen lippen, sterk-gelijkend op zijne nietige zuster Thilde, die, bij haren broer en schoonzuster gelogeerd, tegen hem over zat te lezen in een godsdienstig boek.

- - - Het was familie-avond, en mevrouw Fenna had het op hare manier druk. De thee, hare bijzondere glorie omdat ze die doorgeurde met oranjebloesem van 't buiten harer aan een ouden, dooven man rijkverkochte zuster, - nooit vergat ze hare gasten de voorname herkomst van dien oranjebloesem mee te deelen - werd in het kristal busje met het zilver dekseltje overgedaan. - En uit een trommel in de hangkast diepte ze de Petits-Fours op, die nog waren overgebleven van haren laatsten jour, wel wat oud al, maar dat kwam er minder op aan. Niemand der familieleden verwachtte ooit bij Fenna lekker te eten.

Met een luidruchtigen zwaai ging de deur open voor Engel, dacht-offer óók van dien noodlottigen familienaam, want ongelukkig genoeg geleek de dochter van François Zijp-Looyenga al heel weinig op het bekoorlijk wezen dat men zich denkt bij een engel. Zij had haar moeders hoekige, breede, vierkante figuur, maar niet hare lengte, zij was geel en tanig, met leelijk, olieachtig haar, en een grooten, dunnen mond. En het uitgesproken vulgaire harer moeder viel bij haar misschien nog sterker op omdat zij nog jong was, en zich de airtjes trachtte te geven van het Haagsche-élégante-meisje. - -

‘Ik heb me zóó gehaast’, - zei ze, - ‘ik was zoo bang dat er al iemand zijn zou - toe mama helpt u me even aan m'n japon.’ -

- Het was een armoedig-pover zijden blouse met grove kanten opgedirkt, van lichte kleur, op een donkeren rok. Het teer-kersrood stond haar reeds op zichzelf niet, maar nog te minder omdat het zoo onnoodig was opgetakeld met dien goedkoopen huisnaaisters-opschik, die tevergeefs moest verbergen de fouten in haar veel te platte buste en haar te kort bovenlijf. - -

Tante Thilde, als altijd gewillig en als altijd onhandig óók, stond reeds op:

‘Zal ik het voor je doen? -’

Maar ze kon de haakjes, die op den schouder toegingen, niet vinden, zocht schutterigvergeefs tusschen de crême kanten, totdat een bellen aan de huisdeur Engel opschrikte, en ze uitriep:

‘Daar zijn ze al....’

Mevrouw Fenna was nog bezig met een speld aan de moeilijkheid te hulp te komen, toen Minnie Verhaeghen arriveerde, met haar zuster Wies, en met haren verloofde, 't lid van de Kamer de Haeff.

Want, Minnie en Wies waren eigenlijk geen van beiden familie, maar de Haeff, in de plaats van een overleden broer tusschentijds tot Kamerlid verkozen, behoorde tot de Zijp-Looyenga's vertakkingen, en hij had bij zijn neef François aan huis Minnie Verhaeghen leeren kennen, en zich terstond verloofd met haar, een een en twintig jarig kind, dat zich heel èrg voelde met zoo'n mooie onverwachte partij.

Voor Fenna en François was het in het begin, diep in hun hart, een beetje een teleurstelling geweest.

Ze hoopten namelijk bij elken man dien ze aan huis ontvingen allereerst voor Engel. Maar enfin, na den eersten tegenvaller vonden ze er ook al weer een soort voldoening in dat de Haeff en Minnie nu hun geluk eigenlijk aan hen dankten. Minnie was rijk, en hij had een zoo mooie positie. François en Fenna behoorden namelijk tot de menschen die zich toeleggen op ‘relaties’. Je kan nooit weten. -

[p. 804]

Minnie deed erg verliefd. En tegelijk erg godsdienstig.

Vanaf het oogenblik namelijk waarop het luchthartige veel-uitgaande meisje zich had verloofd met een anti-revolutionair Kamerlid, een twintig jaren ouder dan zij, begreep zij volkomen, met echt vrouwelijk aanpassingsvermogen, hoe hare positie meebracht een verandering in hare houding. Ze ging dus dadelijk naast tante Thilde zitten, en vroeg waar die vanochtend naar de kerk was geweest. - -

‘Naar de Fransche kerk’ - - zei deze, die in de Fransche kerk een goeden middenweg zag tusschen de Ned. Herv. en de afgescheidene en doleerende richtingen. 't Was wáár, de Fransche kerk was eigenlijk óók wel een onderdeel van de Ned. Herv. kerk, maar enfin, als je daarheen ging viel het nog 't minst op.

- ‘Wie hebt U gehoord, dominee Laferge of dominee Duval?’ informeerde Minnie gewichtig.

En toen Thilde antwoordde: ‘Dominee Laferge’, zei zij met een airtje:

‘O die! - - Die is zoo weinig vast in zijn schoenen - zoo tolerant. - -’

‘Het was toch wel 'n heel-mooie preek’, - - oordeelde Thilde goeiig.

Minnie, die precies tegenover den schoorsteenmantel en den spiegel zat, keek ondertusschen coquet naar beur kapsel, en vermeide zich aan haar eigen mooi gezichtje. - Wies, haar jongere zuster, veel minder knap persoontje dan Minnie, en óók minder bij de hand dan deze, kon natuurlijk haar verliefdheid op den zoon des huizes weer niet verbergen, en vroeg kleurend waar Gert toch bleef? - -

‘Gert.’ Engel haalde de schouders op. - - ‘Weet ik het? - 't Is heelemaal de vraag of hij wel eens komt. - Hij heeft het land aan zulke familie-avondjes.’

Zij, Engel, was de vriendin van de beide meisjes Verhaeghen, wat jonger dan Minnie, tegelijk aangenomen met Wies. En ze wist het wel dat haar broer Gert voor Wies de grootste aantrekkingskracht was van haar omgang. Wies liet het onhandig steeds merken.

Nu kwamen ook Everard en Frederike met Madeleine en Charlotte. Louise was nog uit logeergin, en Lucy ging nog niet mee uit, werd in al die dingen heel streng opgevoed.

‘Waar is Evert-Jan?’, vroeg Engel teleurgesteld, omdat haar neef in elk geval een man was, - al keek hij niet naar haar.

Tante Frederike glimlachte geheimzinnig. -

‘Evert-Jan is voor een paar dagen naar Amsterdam.’

Een gelige nijd vlamde op in de oogen harer schoonzuster Fenna. - Daar hadt je het! Je zoudt zien dat die rossige, leelijke jongen nog ging strijken met die schatrijke Nina Helledoorn. Ja, zoo handig waren haar zwager en schoonzuster altijd! Die wisten wel wat ze deden. Die hadden van het begin af hun zoon als student aan de Vrije ingeburgerd bij dien Helledoorn, die daarvan een van de rijkste en tevens domste oprichters was. - -

‘En Louise?’ - - informeerde ze, ongerust ook over deze. ‘Is die nog altijd bij de Loffersen?’

‘Nog altijd. Toen Annie getrouwd was, vonden de ouders het zoo stil dat Louise-ook dadelijk verdween. Daarom hebben we haar er nog maar wat gelaten.’

Frederike zei het effen, zonder gelaatsuitdrukking, genietend stil van de zichtbare spanning van Fenna. Ze zat liefjes naast deze op de canapé, keek met hare koude staalgrijze oogen 't kringetje rond, in eene heimelijke zelftevredenheid met haar eigen bezit. Want immers, daar had je haar man, goed van uiterlijk, knap van innerlijk, en die er met elken dag meer inkwam in de politiek en daardoor in de voornaamheid. En daar zat Madeleine, zoo élégant en zoo mooi. En met de kans op een goed huwelijk straks met dien gevierden dominee. Wat leelijk en grof en lomp deed Engel tegen haar! En Wies Verhaeghen óók! Niets aan! Och, zij gunde 't Minnie wel dat die de Haeff had ingepakt. Háár eigen dochters kwamen er tòch wel. En, een man een twintig jaren ouder dan zijn vrouw dat is voor 'n jong-meisje ook niet alles! Wat die Minnie overigens een houding aannam. Alsof ze al minstens ministersvrouw was! -

Want Minnie, pedant, mengde zich brutaal in het heeren-gesprek over de kansen op een mogelijk Kuyper-ministerie, met de opmerking:

‘Ik vind dat Willem veel te bescheiden is.! Heusch. Z'n maidenspeech is zoo in de hoogte gestoken in het Vaandel. 't Spreekt vanzelf dat hij nu in de Kamerclub een eerste rol behoort te spelen....’

François Zijp-Looyenga zette nijdigjes z'n dunne lippen opeen, half kwaad dat dit kind, dat hij onder zijn oogen had zien opgroeien als een dartele meid, thans een hoogen toon aansloeg over de politiek, en half ook toch weer geïmponeerd door haar, omdat ze een knap gezicht had, en hem overduvelde....

Willem de Haeff was in de verliefdheidsperiode van den ouderen man, die alles van zijn aanstaand jong vrouwtje charmant en buitengewoon vindt.

‘Die Minnie is zoo trotsch op me...’ zei hij, als om zijn eigen onbeduidendheid op politiek gebied te verontschuldigen tegenover Everard Zijp-Looyenga, dien hij getrouwelijk napraatte in alles.

[p. 805]

....Maar nu kwamen ook Meinhard en Maria-Anna nog; de laatste naar den zin harer schoonzusters te ‘gekleed’, omdat zij een zijden japon droeg die haar goed stond; en Meinhard steeds gedrukt uitziend door zijn onvoldane eerzucht, altijd in stilte jaloersch van zijn broer, en toch zichzelf verwijtend het leelijke en zondige van dat gevoel....

Nu kon zij ‘het’ vertellen, dacht Frederike triomfantelijk. Nu waren zij voltallig.

Maar eerst moest Fenna, die nog met de thee bezig was, weer rustig zitten. En Engel ook, die de muffe petits-fours presenteerde...

Maria-Anna keek naar Charlotte. Er was iets in het meisje dat haar afstootte en aantrok tegelijk. Iets dat beide haar argwaan en haar medelijden opwekte...

‘Waarom kom je zoo weinig aan bij me?’ - - vroeg ze neven haar zittend. - -

‘Och tante.... ik heb zoo weinig tijd.... U weet, ik studeer nu voor Middelbaar in Leiden, heen en weer reizend....’

Maar Charlotte's oogen draaiden terwijl zij het zei een anderen kant uit, zagen niet frank en vrijmoedig Maria-Anna in het gelaat.

Enfin, dacht deze, een beetje gepiqueerd, zij moet het dan ook maar zelf weten...

‘En ik zeg je,...’ hoorde men opeens de nijdige, booze stem van François vinnig opklinken, ‘dat ik er tot in der eeuwigheid voor zou bedanken mij te laten regeeren door een dominee van niets, 'n upstart, 'n...’

...‘Je moest liever bedenken’, viel Everard hem fijntjes in de rede, ‘dat die dominee 'n talent, ik durf wel zeggen 'n genie heeft, waartegen jij en je heele ethisch-irenische kring het aflegt... Ik voor mij ben er dan ook trotsch op met hem samen te werken...’

‘Ja, jullie tweeën zijt tegenwoordig “de’ redders van 't vaderland.’ - - François zei het zuur, keek meteen schuin naar de Haeff, of die, ook niet heel Kuyper-achtig, hem niet gelijk zou geven, maar, de Haeff was er nu eenmaal gekomen door de Kuyper-partij, ineens candidaat gesteld door het onverwachts overlijden van zijn broer, en hij wachtte zich daarom wel tegen zijn helpers op politiek gebied openlijk op te treden, een eerlijk-geloovig mensch overigens, van niet veel beduidenis, blij dat hij door 't Kamerlidmaatschap af was van zijn zee-officierschap, heel verliefd op zijn aanstaande vrouw, die bijna zijn dochter kon zijn.

Mein hard lokte hierop een ergernis uit door zijn inwerping: ‘Met dat al vind ik het doleeren een niet te verdedigen zaak, zoo min als die inval van jullie in de Nieuwe Kerk. Als het om 't geloof gaat, moeten de Kerkelijke goederen er buiten blijven. Waarom je dan niet liever eenvoudig bij de afgescheidenen aangesloten?’ - -

‘Je begrijpt het veldheersgenie niet van een Kuyper’, - wees Everard hem daarop pedant terecht. - ‘Door Kuyper worden we een partij, een macht in 't land.... We groeien niet elken dag. Groen van Prinsterer miste dat’...

- - ‘Zeg niets van Groen van Prinsterer, een Christen bij uitnemendheid, aan wien we allemaal een voorbeeld kunnen nemen’, - - riep Meinhard geestdriftig...

Frederike zag dat het tijd werd af te leiden...

‘Ik vraag het woord - net als in de Kamer’, - zei ze met haren beminnelijksten glimlach. - - ‘Ik heb wat te vertellen’...

Ze zwegen allemaal. - - Fenna's oogen nijdigden weer, in een vooruitvermoeden. De jonge meisjes, Engel, Madeleine, Charlotte, Wies, - want Minnie hield zich afgezonderd - hielden ineens op met giegelen. Ze hadden het namelijk net over den jongen Helledoorn, die toch zoo bespottelijk-wijs kon doen, net iemand om voor den gek te houden. -

En, midden in de diepe stilte, kondigde Frederike aan:

‘We hebben een dubbele verloving thuis. Evert-Jan is geëngageerd met Nina Helledoorn, en onze Louise met Johan Loffers’...

‘Met Johan...?’ riepen Mevrouw Fenna en Engel tegelijk, in haar verbazing over dit laatste nieuwtje vergetend even haar afgunst over 't eerste.

‘Ja, niet Johan, - zij hebben elkaar al zoo lang in stilte liefgehad,’ verzekerde Frederike brutaal-weg.

Tante Thilde werd er geroerd van. De oudste dochter van haren lievelingsbroer! - ‘Och, die lieve Louise! Wat zal ze gelukkig zijn’, - verzuchtte ze sentimenteel.

‘Ik heb altijd gedacht dat het Adolph zou worden...’ fluisterde Engel nieuwsgierig toe aan Madeleine.

Maar die had genoeg geërfd van de diplomatie harer moeder om niets te verraden...

‘Johan is dol op Louise, - dat wisten we al zoo lang,’ verklaarde zij effen.

De dames speelden thans 't gewone comedie-gedoe van welopgevoede vrouwen die elkaar niet kunnen uitstaan. Fenna en Frederike kusten elkander zelfs van innige hartelijkheid, terwijl de eerste ondertusschen van jaloezie bijna stikte, en de laatste triomfeerde in stilte. Engel ook, voor wie 't een groote teleurstelling was haar nichtje zich te zien voorgaan als bruid, deed opgewonden-lievig:

‘Nu krijgen we een echte groote dubbele bruiloft! Niet tante...? O, ik vind het dol voor Lous.’

Toen, quasi meewarig tegen Madeleine:

‘Voor jou zal 't wel ongezellig zijn.’

[p. 806]

‘Och...’ haalde die de schouders op, aan haren dominee denkend... ‘Ieder op 'r beurt. We kunnen toch niet allemaal thuis blijven zitten...’

‘Ik trouw niet vóór mijn vijf en twintigste jaar,’ gaf Engel zich een houding van zelfverzekerdheid.

En haar vader, onhandig, lei er een loodje op door te zeggen:

‘Ja, jongens ben je zoo gauw kwijt, maar meisjes helpen je je ouen dag veraangenamen...’

‘Als de druiven zuur zijn...’ lachte Madeleine achter haar hand tegen Charlotte...

Minnie deed beschermender dan ooit, zich als aanstaande Kamerlidsvrouw verre verheven voelend boven Louise, die ‘maar’ iemand die in den handel was trouwde...

‘Ik vind het heel leuk voor Lous, mevrouw’, - zei ze, op een être-achtigen toon, alsof het aanstaande huwelijk van Louise Zijp-Looyenga een soort kinderspel was vergeleken bij den hoogen ernst van 't hare....

Wies ook stemde bij, hare oudere zuster gedwee napratend:

‘Ja, zoo leuk voor Lous...’

‘Maar Everard legde ondertusschen aan zijn broers uit welk een goed huwelijk Evert-Jan deed aan Nina Helledoorn. De oue heer zat er zoo warmpjes in. En 't was zoo'n huiselijk-opgevoed, vroom meisje, net iemand voor zijn degelijken zoon...’

‘Je bent wèl gelukkig met je kinderen’, - zei François zoetzuur. Want van zijn eigen Gert beleefde hij alles behalve plezier. Die wou in geen enkel opzicht oppassen, maakte op clandestine manier het geld op...

Everard knikte zelfvoldaan... ‘Wij ontvangen veel zegeningen van Boven’ - vond hij noodig ineens vroom te betuigen...

- - Maria-Anna stond op:

‘'t Wordt onzen tijd...’ besliste zij... ‘Meinhard en ik hebben een heel eind te trammen...’

‘Gaan jullie nu al?..’ En Fen na keek schijnheilig naar de door haar vooruitgezette klok, die reeds op tien uur stond...

‘Ja... Meinhard gaat door zijn vele werk in de week altijd even laat naar bed... Hij moet het er dus Zondags maar eens van nemen...’

Meinhard zag zijn vrouw met een soort dankbaarheid aan om die zorgzame woorden. Zij zag er zoo goed uit vanavond in dat blauw-grijs japonnetje met het witte inzetstuk, waarboven haar frisch gelaat jong en blozend uitkeek. En die twee engagementen herinnerden hem pijnlijk zijn te vroeg vervlogen geluk met haar... Er rees een verlangen in hem om met haar alleen te zijn...

‘Ja, we moesten maar gaan,’ beäamde hij, opstaande.

Everard was nog aan François aan het uitleggen, dat die inval in de Nieuwe Kerk toch heusch een daad des geloofs moest heeten. François zweeg nijdigjes, niet durvend tegenspreken.

En Willem de Haeff ook verlangde naar de thuiswandeling met Minnie, al was Wies een ongewenschte vermeerdering van gezelschap...

‘Goed, we geven dezer dagen, als de jongelui thuis zijn, een familiedineetje ter eere van de twee paartjes,’ beloofde tante Frederike aan Engel, die daarom stond te bedelen. En toen tikte ze Wies moederlijk op de wang:

‘Jij moet er ook bij zijn. Als zuster van Minnie kom je toch ook zoowat in de familie, nu die met een neef van ons trouwt...’

‘O mevrouw, als 't U blieft.’ - Wies kreeg een kleur van plezier, want ze dacht aan Gert. -

(Wordt vervolgd.)