De Hollandsche Lelie. Jaargang 27

Overzicht van de Week.

I.
Een goed voorbeeld.

Het is mij eene behoefte hier openlijk mijne hulde aan te bieden aan de dierenvriendin, die onderstaande advertentie plaatste in ‘het Vaderland’ van 12 Nov. jl:

Attentie!

Een ieder, die een zwerv. hond - groot of klein, ziek of gezond - en dito poes vindt, wordt dringend verzocht het dier niet aan zijn lot over te laten, maar het te brengen - desgewenscht tegen belooning - in de Delistraat 31, waar het te allen tijde, van 's morgen 6 tot 's nachts 12 uur - ook des Zondags - opgenomen wordt, en aan zijn meester teruggegeven.

Wij, Hagenaars, weten wie daar woont in de Delistraat 31, weten hoe deze vrouw, veel belasterd, en veel bespot, haar fortuin en haar leven wijdt aan de verwaarloosde dieren, hen tot zich neemt, hen, waar het noodig is, pijnloos en zonder wreedheid, onder haar eigen toezicht, laat dooden, enz. Juist in dit laatste opzicht heeft zij menigmaal op- en aanmerkingen uitgelokt van sommigen, die be weren dat zij al te spoedig overgaat tot het doen afmaken van zwervende daklooze dieren. Ook in deze quaestie echter geldt het: de beste stuurlui staan aan wal. Het is niet doenlijk - ik weet het al te goed uit eigen ondervinding - zelfs voor gezonde, mooie, jonge dieren een wezenlijk goed thuis te vinden, slechts bij hóóge uitzondering gelukt dat hier en daar. Wat moet men dus tenslotte aanvangen met al die ongelukkige, door hunne verachtelijke eigenaars opzettelijk op

[p. 341]

straat gezette of wreedaardig achtergelatene honden en katten, hongerige, dikwijls zieke stumpers, onooglijk, en soms ook boosaardiggeworden door de ondervondene valschheid en mishandeling van menschen!? Juist zij, die het hardst schreeuwen over het ‘noodeloos doodmaken van een zwervenden hond’ zijn gemeenlijk óók zij, die 't eerst bij de hand zijn om even luid te schreeuwen over hun niet-slapen-kunnen, en over burengerucht, en over onfrisschen stank, enz. wanneer een medelijdend iemand dergelijke zwervelingen tot zich neemt en hen verzorgt en zijn huis en tuin voor hen openzet. - Juist dáárom is en blijft deze quaestie, van al- of niet-doodmaken, een zéér moeilijke. Maar in elk geval bewijst deze bovenstaande advertentie, hoe deze edelgezinde dierenbeschermster vóór en boven alles bereid is den eigenaar op te sporen, en haar tijd en haar woning en haar geld te geven, teneinde de verloren-geraakten, de zieken, en dakloozen, een thuis te verschaffen totdat zij zijn opgevraagd door hunne bezitters.

Waarlijk, bij al het grenzenlooze egoïsme van onzen hedendaagschen tijd doet het héérlijk aan zulk een onbaatzuchtig nobel aanbod te lezen. En het is daarom dan ook dat ik er de algemeen aandacht op vestig. O, indien elke stad, elk dorp in Nederland, eens zulk een inwoner of inwoonster mocht tellen, die op dezelfde wijze optrad in het belang van het dier, en daarom zulk eene advertentie zou willen plaatsen in het plaatselijke Blad van zijn of haar inwoning! Wie Uwer doet het! De Holl: Lelie komt onder de oogen van zoovele dierenvrienden. En daaronder zijn er óók, die, alleen, onafhankelijk, buitenwonend, stellig, - als zij maar willen - dat hierboven afgedrukte voorbeeld kunnen volgen. - -

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

II.
Oud lood om oud ijzer of
Heb ik het niet voorspeld?

Schoonschijnende besluiten en edel klinkende beginselen bij partijen en klassen duren gewoonlijk maar net zoo lang, als men ze noodig heeft om zich in het bezit der macht te handhaven.
Ferrero.

Heb ik 't U niet vooraf voorspeld dat een liberaal ministerie precies even knoeierig is als een rechtzinnig? Alleen met dien verstande, dat de knoeierij van een rechtzinnig kabinet je oneindig weerzinwekkender aandoet dan die van een van welke andere richting ook, omdat de rechtzinnigen er steeds bijhalen de ‘eere Gods’, die van ‘Christus,’ enz., en beweren dat het hun slechts te doen is om het ‘Koninkrijk Gods uit te breiden’.

In den afgeloopen verkiezingsstrijd heeft speciaal de drijverij op christelijk gebied van den Gouverneur-generaal van Ned. Indië, Idenburg, moeten dienen van liberalen kant als zweep, om de tegenstanders mee te slaan. De ‘gevaren’ van die christelijke drijverij voor onze kolonie werden in elke liberale courant in den breede uitgemeten, en daaraan vastgeknoopt een ernstige waarschuwing om het beleid toch niet langer aan zulke handen toe te vertrouwen. 't Vermakelijkste van het gevalletje is echter daarbij dat niemand minder dan onze hedendaagsche liberale minister van koloniën in hoogst-eigen persoon zich in dit speciale opzicht heeft uitgesloofd in opruiings-speechen. Hoor maar wat het Kamerlid Boogaardt, bij de behandeling van de Indische Begrooting, hem openlijk verwijt:

Ook de Minister heeft in de verkiezingsdagen geroepen, dat ten opzichte van de indische politiek de ‘bezem in de mast’ moest, en hij riep o.a.: liever Turksch dan Paapsch.

Of, wat ook de heer Van Veen, een ander Kamerlid, daaraan toevoegt, in diezelfde kamerzitting:

Spr. citeert wat de minister in de verkiezingsdagen heeft gezegd uit de ‘N.R. Ct.’ en uit ‘De Telegraaf’. De minister zei toen, dat de politiek van het kabinet-Heemskerk Indië ten verderve voerde, en dat van die politiek zijn haren te berge rezen.

Intusschen, het is heel iets anders om, als men er nog komen moet, in de verkiezingsdagen te speechen en met groote woorden om zich heen te gooien, dan wel, wanneer men veilig en wel op het plaatsje is gearriveerd, ook te doen.

Zoo ook onze tegenwoordige minister van koloniën, die, een paar maanden vroeger, al verkiezing-agiteerend, oordeelde dat de politiek van het kabinet-Heemskerk Indië ten verderve voert, en die thans, nu het aan hem was den christelijken-drijver-Gouverneur generaal tot ontslagname te noodzaken, dien handhaaft, tot verbazing van iederen oningewijde!

Ja, dat zeg ik er uitdrukkelijk bij: oningewijde. De ingewijden namelijk in dat vuile boeltje, genaamd politiek, weten wel hoe dezelfde heeren-leiders, die elkaar in de verkiezingdagen zoo te vuist en tezwaard bestrijden ‘om 's lands belang’, in den grond allemaal met

[p. 342]

elkaar bevriend zijn, en elkaar aan baantjes helpen, en elkaar protégeeren. - Niet voor niets is de ‘Indië ten verderve voerende’ Heemskerk ondergebracht door het nieuwe liberale ministerie in den Raad van State, niet voor niets is de door zijn vele diners en zijn Haagsche luxe-leven met vele kruiwagens van allerlei richtingen rijkelijk voorziene ex-christelijke minister de Marees van Swinderen terstond begiftigd door het nieuwe liberale ministerie met den gezantschap-post in Londen, voor hem, met eene Amerikaansche vrouw gehuwd, om die reden een dubbel begeerlijke toevlucht. - Niet voor niets ook zal daarom gouverneur generaal Idenburg - van wien het bekend is, dat hij per se zijn tijdje wil uitblijven in Indië ('t pensioen is hóóg in zoo'n geval) er hoogstwaarschijnlijk zijn politieke vriendjes hebben voorgespannen, ten einde den tegenwoordiger minister van koloniën, - in de verkiezings-campagne zijn fellen tegenstander, - plots te bekeeren tot een gansch nieuwe en zachtere opinie over zijn tot hiertoe door alle liberalen zoo heftig afgekeurd christelijk-drijvers-beleid in Indië.

't Stomme publiek - natuurlijk - kan je alles làten slikken - redeneeren deze heeren politici. En, met recht, want ik heb reeds vele Indische heeren, die tot hiertoe moord en brand schreeuwden over dien bekrompen Idenburg, en die zich het vuur uit de schoenen liepen bij de verkiezingen, juist op hoop hèm weg te zullen zien gaan als het ministerie ‘omsloeg’, thans, op gezag van den liberalen minister van koloniën, plots hooren meeleuteren: ‘Och ja, Idenburg zal zich wel matigen van lieverlede.’ ‘Het is misschien ook overdreven geweest wat er van hem is geschreven.’ Enz. enz.

Niets gemakkelijker daarom dan het stomme kiezersvee naar je hand te zetten! De kunst is maar hen met groote woorden te belazeren. Die déze kunst 't best verstaat, die wordt te eenigertijd minister, christelijk of liberaal, doet er niet toe. Dat is dan van later zorg. Dan wend en buig en krom je je maar in de politieke richting die dan verder het meest in je belang is... en 't stomme kiezersvee ziet het, van benedenaf, onnoozel-goedgeloovig aan, geïmponeerd, omdat het nu naar boven moet kijken naar je. En, dienzelfden Idenburg, dien je een paar maanden vroeger uit alle kracht aftakelde, en uitschold om zijn ‘verderfelijk beleid’, dien zet je dan maar weer rechtop, als een hoogst-verdienstelijk man, ‘met wien je best kunt samenwerken.’

....'t Stomme kiezersvee slikt immers tòch alles!

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

III.
Hollandsche toestanden.

In de vorige Lelie besprak ik onze Haagsche toestanden, in verband met de in onze residentie heerschande ordeloosheid in veel opzichten, en het gebrek aan politie-toezicht en vooral aan behoorlijk ingrijpen van politie.

Intusschen, niet alleen in den Haag, maar ook elders in ons vaderland schijnt het niet veel beter toe te gaan op dit punt. Hoor maar wat de Telegraaf meldt uit Rotterdam, naar aanleiding van het vliegen van den beroemden Pégoud:

Het is natuurlijk in Nederland, te Rotterdam, moeten gebeuren, dat de vlieger met de wereldreputatie, die le Parijs, Londen, Berlijn, Weenen en Brussel, vijf van de grootste Europeesche centra's, om niet eens te spreken van Gent, Hannover en andere plaatsen, met het grootste gemak z'n geheele programma kon volvoeren, daarin gisteren door het publiek is verhinderd geworden. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Pégoud, die veiligheidshalve heel aan het einde van Woudenstein geland was, zag een duizendkoppige massa op zich afstormen, alle afzettingen ten spijt. En juist op die plek was de ordebewaking verre van voldoende, stond zelfs geen enkele bereden politie-agent. Toen die er op af werden gezonden was het te laat, en zag het midden-terrein zwart van de menschen-massa, die achter den auto aanholde, waarin Pégoud zat. Het gevolg was dat het een geweldige janboel werd. - - - - - - - - - -

Daar hebt ge het weer: ‘Ordebewaking verre van voldoende, er stond zelfs geen enkele bereden politie-agent!’ Toen die er op af werden gezonden, toen was het ‘te laat’ - schrijft de Telegraaf naïef. Dat ‘te laat’ namelijk zegt boekdeelen van onze Hollandsche, lamlendige achteraankomerij. ‘Te laat’ - dat zijn wij met alles, met een mode zoowel als met het invoeren van een nieuwe uitvinding, of met een verbetering op welk gebied ook. Als elk ander land reeds lang kláár is met het nieuwe, dan eerst gaan wij 't ook eens ‘probeeren’. Wat zal die Franschman, die in alle wereld- en niet-wereld-steden behoorlijk is behandeld, en behoorlijk werd beschermd, een aangenamen en gunstigen indruk hebben gekregen van de Hollandsche welopgevoedheid:

[p. 343]

Het eere-comité, met generaal Snijder aan het hoofd, werd tegen den auto aangedrukt; onder deze omstandigheden kon er eigenlijk van een officieele huldiging geen sprake zijn. Bonnet, Pégoud's manager, schreeuwde moord en brand dat het toestel door duizenden omringd werd, zonder dat er politie bij was.^*) Pégoud zelf riep maar, dat hij nog niet klaar was en veel meer wilde laten zien. De opdringende menigte juichte maar en dacht niet aan wijken. Eindelijk werd de auto in den hangar gereden, liet men het voorhang zakken, terwijl verschillende officials de politie bijstonden om te trachten de orde ietwat te herstellen. Doch in de vliegloods werd Pégoud bestormd door massa's dames en heeren, die hem om zijn handteekening vroegen, en egoistisch genoeg waren om 'r maling aan te hebben of er nog meer gevlogen zou worden. Toen het ons was gelukt den Franschman ook weer uit dit ongewenschte gedrang te bevrijden, gingen we naar buiten om te zien of, met medewerking van het publiek, er nog eenige kans op een vlucht bestond. Het werd den menschen meegedeeld, men juichte en schreeuwde, maar van naar de diverse rangen terug te keeren was geen sprake.

Ge ziet het, lezers, ik overdreef geenszins, toen ik in de vorige Lelie, in het Overzicht v/d Week: ‘Haagsche toestanden’, beweerde, dat ten onzent vrijheid en onafhankelijkheid gelijk staat met ordeloosheid! - Van het meest onhebbelijke en onwellevendste soort!

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

*) Spatieering is van mij

IV.
Klassen-justitie of niet?

Vlak onder elkander, (zonder commentaar natuurlijk; dat durft de Telegraaf niet, dat durft alleen de Holl. Lelie) vond ik, in éénzelfde Telegraafnommer, deze twee berichtjes:

I.
Valsche aangifte?

't Was een heel eenvoudig zaakje. Een Assendelver had kwestie gekregen met iemand over betaling, en schold hem hierbij uit. De zoon van den beleedigde werd hierover zoo boos, dat hij den schuldeischer klappen op 't hoofd gaf en een stomp tegen de borst.

Maar toen gistermiddag de zaak voor de Haarlemsche Rechtbank kwam, was de kwestie al lang weer bijgelegd. Daarom zocht de geslagene de schuld van den beklaagde te verkleinen. Klappen had hij niet gekregen, alleen maar een duw en die was niet eens erg. Had spijt, dat 't aangegeven was.

Maar nu kreeg de getuige 't te kwaad met den ambtenaar van 't Openbaar Ministerie.

Wat, riep deze uit, je hebt aangifte gedaan, dat je herhaaldelijk geslagen bent, en dat erkent de beklaagde ook, en een getuige heeft het gezien. Wil je nu beweren, dat je niet geslagen bent? Dan heb je een valsche aangifte gedaan, of, je staat nu te liegen.

Getuige: half schreiend: Heusch niet, ik ben eerlijk, ik ben heelemaal eerlijk.

Mr. H: Ik zal je laten vervolgen wegens valsche aangifte.

President sust.

Mr. H: Ik zit hier niet voor kwajongen! ik doe 't, ik vervolg hem wegens valsche aangifte.

De getuige verklaart bevend, dat hij wel iets gevoeld heeft, maar of dat klappen waren, of dat het fleschje met olie, dat hij in zijn hand hield, tegen z'n gezicht kwam, wist hij niet.

Daarna bevend af; na den officier gesmeekt te hebben, zijn gezin niet ongelukkig te maken. De eisch tegen den bekl. luidde f 5.- of 5 dagen.

Studentenrelletje.

Onze Haarlemsche berichtgever meldt ons:

Twee Amsterdamsche jongelieden van zeer goeden huize, de student aan de Rijksveeartsenijschool De L., en L., die op een kantoor te Amsterdam werkzaam is, hebben zich op 14 Augustus te Zaandam erg aangesteld.

Zij hadden een fuifje meegemaakt en kwamen aan het station, om naar Amsterdam terug te keeren.

Daar Liep L. in de wachtkamer naar 't buffet, en trok de étalagekast met chocolade omver, zoodat de kast met inhoud op den grond viel.

L. weigerde de schade te vergoeden, waarom de buffethouder naar de politie telefoneerde.

L. weigerde ook, toen de politie kwam, om z'n naam op te geven. Daarom werd hij naar 't bureau overgebracht. Onderweg probeerde de student De L. zijn vriend uit de handen der politieagenten los te krijgen. Hij ging daarbij de politie te lijf, en liet eerst los, toen hij met een gummistok gedreigd werd. Toen hij later weer verzet pleegde, werd hij meegenomen naar het politiebureau.

Den volgenden morgen werden beiden losgelaten. L. vergoedde den buffethouder later de schade, die f 50.- bedroeg.

De ambtenaar van het O.M., bij de Haarlemsche rechtbank eischte gisteren tegen den student vier dagen gevangenisstraf en tegen L. f 25.- boete of 5 dagen hechtenis.

[p. 344]

Beiden verklaarden niets van de zaak af te weten. Zij waren zoo dronken geweest, dat zij eerst des morgens in het cachot iets van de zaak vernamen.

Let wel op de hier achtereenvolgens behandelde misdrijven. In het eerste geval geldt het een gewone vechtpartij, van zóó weinig belang, dat de twee betrokkenen reeds weer verzoend zijn als het zaakje wordt behandeld. De rechterlijke ambtenaar echter, in plaats van zich over deze verzoening te verheugen, gaat den man, die spijt had van zijn aangifte, (en die veeleer dus een prijsje verdiende), uitschelden, omdat hij ‘staat te liegen’, gaat hem bang maken, hem met een aanklacht bedreigen wegens ‘valsche aangifte’; in één woord: hij maakt het zoo bont dat de president-zelf hem ‘sust’ - hetgeen echter niet baat, want tegen den ongelukkigen man (die schreiend smeekt zijn gezin niet ongelukkig te maken) wordt geeischt f 5.- of 5 dagen gevangenisstraf. Let wel: of 5 dagen gevangenisstraf.... omdat meneer H. niet ‘voor kwajongen’ gelieft te zitten.

(Dat hij zich juist nù zéér kwajongensachtig heeft gedragen, dat schijnt dezen rechter in spe niet duidelijk te zijn geweest).

Maar nu het tweede geval. Daar wordt dezelfde straf geeischt, 5 dagen gevangenisstraf, voor ‘twee Amsterdamsche jongelieden van zeer goeden huize’, die opzettelijk, in een stationsgebouw, de boel vernielen, die weigeren de schade te betalen, weigeren hun naam op te geven aan de politie, vechten met de agenten om los te komen, en.... tot eenig excuus van dat alles alleen hebben aan te voeren, hoe zij zoo dronken zijn geweest, dat ze eerst den volgenden ochtend iets van de zaak vernamen.

Tegen deze twee verliederlijkte, de politie beleedigende mispunten (maar.... ‘van goeden huize’) eischt de ambtenaar van het openbaar ministerie dezelfde straf, die hij óók eischt tegen een ongelukkigen, vredelievenden man (maar.... een man uit het volk), alleen omdat deze zijn eerste aanklacht in drift gedaan, weer intrekt, en haar wil goedpraten dientengevolge. Een onverdeeld prijzenswaardige daad dus!

Klassenjustitie of niet?

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

II.

In verband met mijn artikel in de vorige Lelie ‘Mogen wij zwijgen en het Groenloopen’ is het niet overbodig er op te wijzen, welk een eigenaardige rol ook hier weder de dronkenschap speelt in de oogen van de justitie (?) zoodra het geldt: ‘jongelieden van goeden huize.’ - Mr. H. is er zóó verontwaardigd over dat een man uit het volk, nuchter-zijnde, eenige verontschuldigingen bijeenzoekt om een kameraad te redden, dat hij dezen nuchteren man afsnauwt, bangmaakt, en zijn eigen overmacht van ambtenaar misbruikt, door te verklaren ‘niet voorkwajongen te willen zitten.’

Doch ziet, als het geldt twee zóó walgelijkdronken zijnde jongelui, ‘van goeden huize,’ dat zij, na eerst zich op de meest ploertige en minne wijze te hebben aangesteld in een openbaar lokaal, en tegen de politie, hun smerigen roes des nachts moeten uitslapen in een cachot, en moeten erkennen den volgenden dag van niets meer af te weten dóór hun walgelijken dronkemansroes, als het zulke weergalooze mispunterigheid geldt ‘van goeden huize’, dan... hooren we geen verwijt, geen aanmerkingen, geen bewijs van ergernis, hoe gering ook, van dezen dienaar der gerechtigheid(?) Mr. H. vindt wèl dat hij voor ‘kwajongen’ zit als het geldt een paar nuchtere stakkers uit het volk, die hun eigen zaakje reeds weer in der minne schikten, maar niet schijnt hem dat gevoel te zijn gekomen, toen hij oordeelen moest over twee door walgelijke dronkenschap van alle rede en zelfachting beroofde ‘jongelieden van goeden huize’.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

V.
De belasting en de Vrouw.

Men zendt mij toe een uit het Nieuws v/d Dag overgenomen ingez. stukje, van Agnes de Neufville, waarin deze dame schrijft:

De verkiezingen in Holland zijn afgeloopen; tengevolge der overwinning van de linkerzijde trad een vrijzinnig kabinet op.

Ook dit staat voor de geldkwestie, vooral nu het tarief van de baan is.

Een der voornaamste nog niet ontgonnen bronnen schijnt mij nog toe een jong-gezellenbelasting, om deze ééne afdoende reden, dat de draagkracht der ongehuwden zoo groot is. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Nu moet u niet gelooven, M. de R., dat ik die verhooging zoude wenschen te zien aangemerkt als een straf, omdat deze heeren ongehuwd bleven. Het is heusch niet mijn doel, om door hooge belasting hen te ‘dwingen om in te gaan’.

[p. 345]

Het is hier louter de kwestie van draagkracht en niet anders.

Ik herinner mij nog in een der geschriften van den staatsman mr. van Houten eens gelezen te hebben: ‘In de ménages de garçon ontstaan zoo tal van onnoodige uitgaven’. En dat is juist. -

Inderdaad, deze opmerking van Mr. van Houten over de ‘Ménages de Garçon’ is volkomen juist. Mij schijnt het daarom in elk opzicht een onbillijkheid toe, dat men ons ongehuwde, het eigen-brood-verdienende vrouwen precies evenveel belasting laat betalen als de ongehuwde mannen. Want, zelfs ook al besparen deze laatsten zich alle luxe-uitgaven, al onthouden zij zich van die door heeren gewoonlijk als noodzakelijk beschouwde genoegens van nacht-cafès en scharrelpartijtjes, dan nog brengt hun man-zijn an und für sich reeds mee, dat zij veel minder moet-uitgaven hebben dan wij-vrouwen. Een voorbeeld uit mijn eigen leven moge verduidelijken wat ik bedoel. Ik denk namelijk aan een mijner naaste bloedverwanten, die geheel en al was aangewezen een tijdlang op zijn niet groot ambtenaars-inkomen, en die noch schulden maakte, noch boven zijn finantieele draagkracht gaande genoegens najaagde. Als man echter kon deze wonen in èlke buurt, wáár hij maar goedkoop terecht kon. Als man werd hij overal gaarne en druk geïnviteerd. (Een man is immers in elk huisgezin welkom, waar huwbare dochters ‘uitgaan’, maar ook in elk ander gezin waar men ‘menschen ziet’, en dientengevolge steeds aan heerengebrek lijdt.) Tengevolge dezer voortdurende invitaties spaarde hij zich gedurende het grootste deel van den winter zijn eten uit, en, daar men zijne bekrompen finantieele omstandigheden in de meeste families waar hij dineerde kende en respecteerde, werd hem het fooien-geven uitdrukkelijk verboden. Als man óók behoefde hij voor zijn toilet niet meer te besteden dan één net pak, bovendien een smoking, een rok, en de daarbij behoorende kleedingstukken. Op zijn bureau en op zijn kamer zat hij steeds in de meest oude plunje. - Stel nu tegenover zulk een man-leven dat van de in geheel dezelfde omstandigheden verkeerende, ongehuwde vrouw, die eveneens van haar verdiensten moet leven. De woning-quaestie wordt voor haar bepaald niet alleen door eene van fatsoenlijke en onfatsoenlijke wijken, maar ook door tallooze bij-omstandigheden van 'savondslaat niet kunnen loopen op eenzame wegen, waar zij is blootgesteld aan aanrandingen, van zich niet kunnen in-pension begeven bij minder-gunstig-bekend-staande menschen, enz.; tien tegen een is zij daardoor genoodzaakt, of zij wil of niet, méér uit te geven voor haar huisvesting dan haar man-lotgenoot. Wat vervolgens het uit-eten gaan aanbelangt, ik zal wel niemand behoeven te verzekeren dat ongetrouwde juffers, zelfs al zijn zij nog jong en knap (en dat duurt in elk geval maar een kort poosje) gewoonlijk alles behalve welkom zijn waar het dineetjes geldt. ‘Wij hebben al reeds veel te veel dames’ is steeds de algemeene klacht van ‘menschen-ziende’ families. Haar blijft dus alleen over het uit medelijden met haar eenzaamheid nu en dan eens gevraagd worden, maar, zelfs al heeft zij heel wat goede en oprechte vrienden die dit doen willen, dan nog beschikken deze heden ten dage meestal niet over genoegzaam tijd om zulke medelijden-invitaties heel dikwijls te herhalen. Mijn bloedverwant, hierboven bedoeld, heeft daarentegen mij-zelf gezegd, hoe juist dit aldus des winters voortdurend ‘uitgevraagd’ worden voor hem een groote finantieele tegemoetkoming beteekende, omdat hij daardoor noch voor zijn eten behoefde te betalen, noch vuur of licht brandde. - Tenslotte de toilet-quaestie. Kan elke man zich op zijn bureau naar hartelust verwaarloozen, en er sjofel uitzien, zonder dat hem dit schaadt in zijn carrière zoolang hij zijn werk maar goed doet, elke vrouw moet er, óók in haar beroep, netjes, helder, comme il faut, blijven uitzien, wil zij niet zichzelve blijvend benadeelen in de oogen harer chefs, en die van iedereen met wien zij in aanraking komt. Allerlei uitgaven van kragen, manchetten, blouses, die, als zij gewasschen moeten worden, hoog waschgeld kosten, zijn daardoor niet te vermijden. En nu spreek ik nog niet eens van de rest in zake toilet, die rest, die bij ons vrouwen zooveel korter duurt dan bij den man, door de aldoor veranderende modes, en die men niet kan terzijde zetten geheel en al zonder er uit te zien als een vogelverschrikker. - Hoe meer er wordt ‘uitgegaan’, hoe meer juist deze toilet-uitgaven nog vermeerderen. B.v., mijn bovengenoemde bloedverwant bezocht alle mogelijke danspartijtjes en diners te voet, de lakschoenen beschermd door stevige over-laarzen, die in de gang werden uitgetrokken. Wil echter een jong meisje zonder geld eveneens ‘uitgaan’ op die wijze, dan moet zij lichte toiletjes, enz. dragen, en die, in ons ruw klimaat, in de meeste gevallen beschermen tegen vuil weer en regen door de kostbare moet-

[p. 346]

uitgave van een rijtuig, met de daaraan verbonden fooi. -

Opzettelijk liet ik die ‘heeren’-uitgaven, die jongelui zich gemeenlijk veroorloven, en die men pleegt te beschouwen als hun van rechtswege toekomend, buiten beschouwing. Met dat al echter is het toch een feit, dat een ongetrouwde man zich voor zijne liaisons, voor zijn societeit-bezoek, voor zijne sigaren, enz. heel wat uitgaven permiteert, waaraan een ongehuwde vrouw niet denkt. En toch eischt men van haar - die zoo menigmaal een moeder, een broer of zuster of vriendin mede-onderhoudt van hare verdiensten - dat zij evenveel betaalt in de belastingen als haar toch reeds zóó boven haar bevoorrechte lotgenoot-man!

Met dat al ben ik voor mij overtuigd dat de jonggezellen-belasting, waarover men in Frankrijk ook nu en dan een beetje leutert, nimmer tot stand zal komen zoolang de mannen de wetten maken.

En, - ik heb het al méér gezegd - niet-tegenstaande m.i. de vrouw het stemrecht billijkheidshalve toekomt - ik geloof niet dat zij betere wetten zal tot stand brengen. Daarvoor is zij, im groszen und ganzen ge nomen, te dom.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

VI.
Een niet-‘christelijke’ maar toch een zeer christelijke brochure.

Neen, lieve lezers en lezeressen, de vrouw van wier hand de brochure is, die ik hier wil aankondigen, zij is geen ‘christin’. Zij komt er openlijk voor uit (en mochten allen van haar ras daaraan een voorbeeld nemen, hoe hóóg zou men hen dan achten), dat zij is eene Israëliete, en als zoodanig schreef zij eene brochure in verband met de in Jeruzalem op te richten medische hoogeschool, uitgaande van Zionistische kringen, - eene brochure tegen den gruwel der Vivisectie.

Ziet gij, daarom noem ik haar daad eene christelijke, niet in dien engen zin van een kerkgenootschap, maar in die groote algemeene beteekenis, die al degenen aaneenbindt welke waarachtig volgen de stem van het goede.

Mej. Polak te Heilo schreef in het Duitsch tegen de Vivisectie, en het motto dat zij koos is een uit het Oude Testament, een woord van den wijzen Salomo: ‘Sie haben alle einen Geist, und der Mensch hat vor Tieren nichts voraus.’

Juist zóó is het! Het is een even hoogmoedige als wreede inbeelding van het domme en zelfverwaten wezen genaamd mensch, dat het méér waard zou zijn dan welk ander schepsel ook, en als zoodanig gerechtigd zou wezen zulk een ander schepsel te martelen, te verminken, en ‘wetenschappelijke proeven’ op hem te nemen van het afgrijselijkste soort. - Tot welke laaghartigheden zulk een wijze van de wetenschapbeoefenen tenslotte gaat leiden, wordt treffend bewezen door de handelwijze van dr. Epstein uit Praag, welke geneesheer(?) zich, - zelf kinderdokter liefst, - niet heeft ontzien op de hem toevertrouwde kleinen allerlei afzichtelijke ‘proeven’ te gaan nemen.¹⁾ Ik herinner mij dat een Duitsche meneer, in Indië wonend, vóór eenigen tijd een kwaadaardige gedachtenw. zond aan de Holl. Lelie, waarin hij mij de les las over mijn afkeer van de vivisectie, de heeren der wetenschap hoogelijk roemde (als ik mij niet vergis was hij-zelf apotheker of scheikundige) en tenslotte betwijfelde, of ik den moed zou hebben zijn protest op te nemen. Natuurlijk had ik dien moed ten volle, en ik gaf hem in een onderschrift de verzekering, dat niet alleen ik en andere ‘sentimenteele’ leeken de vivisectie verfoeien en verachten, maar dat ook vele artsen-zelf tot de conclusie komen, hoe er in dit opzicht even onverantwoordelijk als noodeloos wordt gezondigd aan het weerlooze dier. Welnu, mej. Polak voegt aan hare brochure een geheel lijstje toe van ‘mannen der wetenschap’, die zich beslist verklaren tegen de vivisectie, doktoren en professoren, van allerlei landen en allerlei richtingen. Hieruit blijkt dus zonneklaar, dat de vivisectie niet noodig is, óók niet in de oogen der medische wereldzelve.

Tenslotte wil ik er nog den nadruk op leggen, hoe mej. Polak, eene Israëliete, verklaart dat de Joodsche godsdienst als zoodanig, volgens de wet van Mozes, het gebruik van dierenbloed verbiedt, waaruit logisch volgt, dat de vivisectie, van uit een Joodsch-godsdienstig standpunt beschouwd, is een zonde.

Nu, als dat wáár is, dan heb ik meer respect voor de Israëlitische godsdienstige gebruiken dan voor de christelijke. En dan moeten wij, inplaats van het ons nog steeds druk te maken over zoogenaamd ‘ritueele moorden’, liever ter schole gaan in dezen bij de Israëlieten, en van hen leeren wat waarlijk goed is.^*)

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

1) Zie hierover de brochure van mej. Polak.

*) Dat ik hierbij steeds op het oog heb die Israelieten, die zich hun ras niet schamen, spreekt vanzelven. De zich voor hun afkomst en geboorte schamende Israelieten verliezen juist daardoor alle recht op respect voor hen.