De Hollandsche Lelie. Jaargang 27

Over de feesten in den Haag en elders.

En wilt U nu niet liever in Holland zijn - nu, met al die feesten?’ -

Hoe dikwijls is mij die vraag niet gedaan in den laatsten tijd? - Neen - duizendmaal neen!

Ik ben integendeel zoo blij dat ik hier ben, ver van al dat quasi-patriotisme - ik blijf zelfs opzettelijk hier, omdat ik niet houd van zulke ‘feesten’. - - -

Omdat ik een vredes-congres, en een vredes-paleis vind.... laat mij het harde woord maar onomwonden zeggen -: niets anders dan een weerzinwekkend eten en drinken en pretmaken, niet eenmaal op eigen kosten, maar op die van anderen, en, wat nog veel erger is, een in het aangezicht slaan daarenboven, en verspotten van den nood en de ellende, die ginds geleden wordt, door in den Balkan-oorlog verminkten en gekwetsten, door de voor hun vaderland eerlijk strijdende Atjehers, en Maroccanen, en andere door het kolonisatie-onrecht verongelijkte volkeren, enz., enz. -

Ik heb hier niemand der deelnemers persoonlijk op het oog; er zijn er zonder twijfel velen onder hen, die het goed en eerlijk meenen met de vredes-zaak, die haar nobel dienden, en wien de oorlog evenzeer een gruwel is als mij. - En, al deel ik hun optimisme geenszins, al geloof ik voor mij niet in een oplossing der quaestie door het nut van vredes-congressen, en door ‘vrede door recht’, en door Carnegies-ijdelheden van vredespaleizen, zoolang het vergaderen, de zaak ernstig beraadslagen geldt, zoolang heeft zulk doen althans recht van bestaan, ook al gelooft men niet in een practisch nut van dat alles. - -

Maar, waartoe dat kostbare feestvieren? Waartoe die boottochten, die recepties, die maaltijden, die elkaar-loftoezwaaiingen?

Waartoe dat alles anders dan tot eigen eer? En, om tenslotte eenige lintjes en ridderordentjes en handdrukjes en beleefde woordekens van ministers en diplomaten te ontvangen?

Een paar uurtjes samen kletsen over den vrede in theorie, in de praktijk echter zich niet durven verklaren noch tegen het leger, noch tegen den leugen van den oorlog, zoogenaamd in naam van het vaderland, in waarheid ten bate van beurs-speculanten, en, voor de rest, dag aan dag feestvieren, smullen, en vooral drinken,.... op kosten van anderen.... daartoe bepaalt zich de heele vredesbeweging, 't heele vredesgehuichel, dat op dit oogenblik in den Haag, wordt afgespeeld. -

Op een andere plaats in dit Blad druk ik enkele der afschuwelijkheden af, gepleegd in den laatsten Balkan-oorlog door de zoogenaamd ‘christelijke’ Bulgaren. Het bloed, de verminkingen, het naamloos lijden der aldus geofferden, - geofferd in naam van een leugen, in naam van een opgeplakte vaderlandsliefde, die in waarheid slechts is veroveringszucht - het roept om wraak - het schreit ten hemel - het is een aanklacht tegen héél Europa, dat zoo iets lijdelijk toeliet, uit eigenbelang. - - En ondertusschen vieren zij, die ons willen wijsmaken dat ze waarachtig iets voelen voor dat onrecht, dat zij er tegen willen getuigen, en het uit de wereld willen helpen -, zij vieren in den Haag prettig feest, en mesten zich vet op het Kurhaus, en toasten elkaar ophemelend toe, en drukken ondertusschen liefjes de hand van oorlogsmakers-diplomaten en beurs-speculanten, die zij hééten te bestrijden door hun congres en hun vredespaleis. - -

En het publiek, het oliedomme, geen eigen oordeel hebbende, door alles wat mooi is aangekleed, en geld heeft, en ‘gedelegeerd’ is steeds idioot-geïmponeerde publiek, juicht dat alles toe, en geeft zijn goede geld uit om die vredeshuichelaars te zien smullen en elkander bewierooken. - -

- - - - - - - - - - -

Dan heb je de historische optocht! - -

Het is mogelijk dat die heel ‘prachtig’ zal uitvallen. Ik weet het niet. En 't kan me

[p. 149]

niet schelen ook. Want het stuit mij tegen de borst, het is mij absoluut onmogelijk zelfs, historische personen, voor wier karakter, of wier leed of wier leven ik heel dikwijls sympathie voel, te zien uitgebeeld in een maskerade, door x-beliebige pretmakers, bij wijze van kermisklucht. Reeds het feit op zichzelf dat al deze menschen behooren tot het eerbiedwekkend rijk der dooden moest m.i. voldoende zijn om hunne nagedachtenis met rust te laten. In plaats daarvan echter verkleedt de een of andere rijke meneer of juffer zich in een costuum uit hun tijd, en tracht zich daarmee hunne allures te geven - hetgeen meestal jammerlijk mislukt óók nog. Maar, zelfs al gelukt het, al heeft A. of B. een uiterlijk, en een wijze van zich in zijn of haar rol inleven, die hem of haar doet gelijken min of meer op de voorgestelde persoonlijkheid, dan nog doet het m.i. weerzinwekkend en onkiesch aan die persoonlijkheid aldus te zien uitgerukt uit het verleden, om, voor een paar uren, te dienen tot aangekleede pop in een maskerade-optocht, waarin hij enkel optreedt om te worden aangegaapt en bekeken door jan en alleman. Mij doet het b.v. een positieve pijn, als ik met b.v. een Napoleon, om maar iemand te noemen, aldus zie omspringen, en, daarom, wel verre van naar zoo'n vernederend schouwspel te willen gaan kijken, houd ik mij er principieel van af, zoo ver mogelijk.

Evenzeer als ik óók historische tooneelstukken, waarin Bouwmeesters en Royaardsen, zoowel in binnen- als in buitenland, zich aanmatigen dergelijke historische rollen uit te beelden, steeds ontvlucht op de meest besliste wijze. - - -

- - - - - - - - - - -

Blijven de Onafhankelijkheids-feesten. -

Met een hoofd-letter nietwaar?

God ja, wat zijn we ‘onafhankelijk’ geworden, sinds honderd jaar, sinds den tijd toen wij, ‘vrije Batavieren’ kropen voor Lodewijk Napoleon, en hem nederig belikten, precies als we 't nu doen onze Koningin, en zelfs onzen socialistischen Troelstra, enkel en alleen omdat deze man het zeldzame voorrecht heeft genoten met H.M. te confereeren over een minister-zetel. -

Onafhankelijk, ja, dat zijn we metterdaad! Wij, die ons urenlang opstellen als slaven, om te juichen, wanneer een of ander vorstelijk persoon ons wel de eer wil aandoen op onze kosten een paar dagen in de residentie te komen luilakken. Wat zeg ik? Een vorstelijk persoon. - Dat is niet eens noodig. Als het de President is van Frankrijk, een dikke, vette, onsmakelijke wijnhandelaar, och God, dan juichen en likken en buigen en kruipen we even hard als voor ‘onze’ Oranjes! Alleen omdat de man toevallig is president, een voorname meneer!

En, als generaal Baden - Powell, de man die het ons stamverwante, het Hollandsche Transvaal voor Engeland inpalmde, ons genadiglijk wil komen bezoeken, en ons opkomend geslacht voor zich als soldaatjes laat defileeren, dan juichen we, en likken, en buigen, en kruipen, alleen omdat het een ‘generaal’ geldt, een voorname meneer!

En, laat morgen aan den dag een Europeesche oorlog ons brengen aan Duitschland, aan Pruisen, en onze Koningin noodzaken zich te onderwerpen aan het in zoo'n geval onvermijdelijke van moeten-toegeven in zulke omstandigheden, wat zal er dan blijven van onze fiere ‘onafhankelijkheidszin’! Let op mijn woorden, dan zullen zij het hardst draven om den Duitschen keizer, al likkend en buigend en kruipend hunne slaven-zielen te verkoopen, die nu het hardst brallen van hunne oranjeliefde en vaderlandsgezindheid, dan zal hetzelfde leger, dat nu zich schaart als een man om onze koningin, zooals de geijkte phrase luidt, zich eveneens scharen als een man onder het Duitsche vaandel, dan wordt in één woord alles opgegeten en opgeslikt, wat in deze dagen is uitgebraakt aan ondoordachte en ongemeende en oppervlakkige onafhankelijkheids-phrasen. -

Zoo laf zijn niet alleen de Hollanders. Zoo laf zijn de menschen in het algemeen. -

En daarom vind-ik-voor-mij dergelijke soort ‘onafhankelijkheids’-feesten een voudig-weg weerzinwekkend - en blijf er liefst verre van. -

- - - - - - - - - - -

En dan is er nog iets!

Wat heeft nu eigenlijk het volk, de massa, zij die geen eerebaantjes bekleeden, noch geld genoeg bezitten om zich door cadeaux en intrigues tot de genoodigden dóór te werken, aan dat zoogenaamde feestvieren?

Wat anders dan dat men het opzettelijk dronken maakt!

Nacht-permissies voor de kroegen!

Ziedaar het eigenlijke feestprogramma voor het volk. -

Ik ken geen grooter vloek dan de jenever! Ik vind niets treuriger, en verachtelijker tevens, dan een jenever-vol mensch!

[p. 150]

En daarom-óók is mij een ‘nationale feestdag’ ten onzent steeds een bijzondere antipathie, - omdat men van overheidswege het volk niets anders biedt dan een extraverleiding zichzelf te bedrinken. -

Een verleiding, waarvan het helaas ruimschoots gebruik maakt.

Nooit b.v. heb ik op Scheveningen een grooter bende losgelaten duivelen en duivelinnen gezien, dan toen prinses Juliana was geboren, en, uit alle hoeken en stegen, van 's ochtends vroeg af, jenever-volle wezens opdaagden om hunne Oranjeliefde(?) aldus te uiten. -

Ik vraag U echter, kan het volk hiervoor verantwoordelijk worden gemaakt, het volk dat te voet moet dringen langs het Kurhaus, waar genoodigden zich te goede doen aan uitgezochte spijzen en dranken, het volk, dat moet staan en duwen en stompen om een vuurwerk te aanschouwen, waarvoor ten behoeve van genoodigden tribunes worden opgeslagen, het volk, dat men noch met lintjes en eerebaantjes, noch met handdrukjes van de Koningin verwaardigt, het volk, dat niets heeft, in één woord, niets van al die feestvreugde dan.... het 's nachts mogen openblijven der afzichtelijke stank-en pest-holen, de jenever-kroegen! - -

In naam van vrede- en vrijheids- en Oranjefeesten, is dit alles wat het Nederlandsche volk wordt geboden:.... jenever. - - -

- - En dáárom, omdat dit dronken-gemáákte. beklagenswaardige, zichzelf-verlagende volk mij een gruwel is om aan te zien, daarom óók blijf ik gaarne verre van deze ‘feestdagen’. - -

- - Hier is het zomer, de zomer waarop wij zoolang wachtten, en die nu eindelijk gekomen is, en waarvan wij de oneindige weelde daarom begroeten in dubbele blijdschap en in dubbelen dank. - Maar in dien zomer mengt zich reeds de weemoed van het komend afscheid. Nog staat de zon schitterend-fel in den blauwen wolkeloozen hemel, maar reeds beschijnt zij de rood-goudbruine tinten van den zich tot den herfst kleurenden wingerd; nog bloeien de rozeroode geraniums, die het Kurhaus versieren, in volle pracht; en nog is het groote grastapijt daarvoor malsch-groen; en nog dragen de kruinen der boomen van het Kurpark hun vollen bladerdos. Maar in den tuin vóór me welkt reeds ‘the last rose of summer’, en, in plaats van de lange niet eindigende avonden van licht, is gekomen reeds de vroeg-vallende schemering, die spelt den naderenden winter - -

Dat is een beeld van het leven, het leven dat in de natuur zijn weerspiegeling vindt, dat bloeit en vergaat, en dat daarom predikt ernst - - geen jenever-stank en dronkenschap, en zichzelf bedwelmen door groote woorden en lichtzinnige phrasen.

- - En daarom ben ik-voor-mij oneindig liever met haar, met die natuur, dan met het brallende, zichzelf opblazende, voor gelden vorsten-grootheid kruipende en buigende, zich in jenever bedrinkende ‘feestvierende’ Nederlandsche volk. - -

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.