De Hollandsche Lelie. Jaargang 27

Overzicht van de Week.

Huichelarij.
I.

Wilt ge weten, lieve menschen, wie ‘Gods kinderen’ zijn, wie straks zullen ingaan in de ‘enge poort’ en zullen zitten aan de rechterhand Gods? Wilt ge ook weten wie zijn de ‘zondaren’, zij die het breede pad bewandelen, zij tot wien in den dag des oordeels zal gezegd worden: werpt ze uit in de buitenste duisternis? - De groote Abraham Kuyper, de man Gods bij uitnemendheid, zal het U zeggen in een laatste verkiezingsartikel in zijn Standaard:

Als maar beter dan op 17 Juni het besef doordringt, dat het ook op Woensdag aanstaande niet gaat om beuzelingen of om stoffelijk profijt, maar dat tegen le parti du Dieu vivant, zooals Groen van Prinsteren het noemde, d.i. de partij van den levenden God, de

[p. 7]

donkere machten uit de diepte zich opbuigen, om het Christelijke volk van Nederland weer in den hoek te dringen.

(Overgenomen uit het Vaderland.)

M.a.w. de liberalen, de vrijzinnigen van alle partijen, dat zijn de ‘donkere machten uit de diepte’. En de rechtsche partijen, de anti-revolutionairen, de christelijk-historischen, de Roomsch- katholieken, die ‘zijn de partij van den levenden God.’

Die 't weet moet het zeggen. Als kind reeds heb ik in Kuypers ‘Heraut’ beschrijvingen van den hemel gelezen, alsof hij-zelf daarin had verkeerd van jongs-af. Ondertusschen echter leeft hij, en leven alle rechtsche politieke partijen, in flagranten strijd met wat zij verstaan onder ‘den levenden God’, namelijk Dien van den bijbel. Want, deze bijbelsche God verbiedt het oorlog voeren, verbiedt het elkander beleedigen, verbiedt het zich schatten verzamelen die de roest en de motten verteren. Deze bijbelsche God gebiedt elkander lief te hebben, gebiedt: als een U op den rechterwang slaat, wendt hem dan ook den linkerwang toe, gebiedt: Hebt Uw naasten lief als U zelven; hieraan zult gij allen herkennen dat gij mijne discipelen zijt, zoo gij liefde hebt onder elkander. Enz., enz.

En, wat doen de Lohmans en de Kuypers en hunne volgelingen anders dan elkaar uitschelden, en elkaar haten, en elkaar vervolgen? Hoeveel eerebaantjes palmden ze reeds in voor zich en hunne familiën? Hoe rijk en prettig leven ze er op los! Hoe juichen ze toe den krijg voor 't ‘vaderland’? En de Roomsch Katholieken van 's gelijken. Ik geef maar enkele staaltjes van dit onbijbelsche gedrag uit velen. - -

Of de Vrijzinnigen in de oogen van den ‘levenden God’ gelijk staan met ‘de donkere machten uit de diepte’, dat weet ik niet, dat weet God-zelf alleen. Maar ik weet wel dat de rechtsche politieke partijen zeker en stellig niet zijn die van ‘den levenden God’ zooals zij zelf Dien voorstellen, maar dat zij integendeel, altijd volgens hun eigen voorstelling van Hem, in Zijn oogen niet anders kùnnen wezen dan een troep verfoeilijke huichelaars. -

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

II.
Aan de moeders.

In het vorig nommer schreef ik onder het Overzicht v/d Week een stukje over de afschuwlijkheid van den oorlog en over ons aller plicht ons daartegen te verzetten omdat hij, de oorlog, niets heeft te maken met vaderlandsliefde.

Bijna gelijktijdig daarmede kwam mij een ingezonden stúk in de Telegraaf in handen, waarin ik met genoegen zie dat ik door mijn werk aanhangers en volgelingen heb gevonden. Ik neem het om die reden hier in zijn geheel over:

Moeders!
...In het bijzonder trof men veel gewonden aan op den bodem der ravijnen, waar velen in neergestort waren, en waar anderen zich hadden heengesleept om tegen het vijandelijk vuur en handgemeen beveiligd te zijn. Eenigen noemden den naam van hun vaderland, of gedachten hun moeder; dat waren de jonge soldaten....

Bovengenoemde zinnen las ik in een bespreking van ‘de Gedenkschriften van den generaal graaf de Ségur, adj. van Napoleon’, in de ‘Hollandsche Lelie’, het blad waarin de kloeke Anna de Savornin Lohman onafgebroken strijdt voor recht en menschelijkheid, en werd daar zóó door getroffen, dat ik u, geachte Redactie, vriendelijk verzoek om plaatsing van eenige woorden, die mij van het hart moeten.

Moeder! die u kleine jongen te slapen legt, zijn blonde krullebol op het witte kussen, zijn laatste blik voor u, zijn laatste woordje reeds half slapende geuit, ‘moeder’, denk uw schat in bovengenoemden toestand en... vloek met mij den oorlog.

Moeder, die uw jongen voor het eerst naar school brengt, de nieuwe tasch trotsch op den rug, vol verwachting wat het nieuwe leven hem brengen zal, denk hem eens stervend in een ravijn, waar hij vruchteloos tusschen lijken en gewonden roept om... moeder.

Moeders, wier zonen straks het leven zullen ingaan als kunstenaar, dokter, handelsman, ja als wat ook, denkt even uw flinke jongens, die zich nu al boven moeders hulp verheven wanen, hun laatste krachten gebruiken om evenals vroeger bij het slapen gaan te roepen... moeder.

Het Vredespaleis staat er, de vredes-idée is geboren. Laten wij, Nederlandsche vrouwen, moeders, allen meewerken, allen strijden tegen den oorlog! Schoonklinkende namen, vrijheids-

[p. 8]

liefde, grootheid van het vaderland, ja, zelfs de naam van Hem die slechts Liefde predikte, worden gebruikt om aan te kweeken bloeddorst, voor niets noodig dan voor de eerzucht, geldzucht, enz., enz., van enkelen.

Strijdt tegen den oorlog! Laat uw jongens niet in apenpakjes op straat loopen, in den waan dat ze als Padvinder heel wat groots volbrengen! In waarheid worden zij al gereed gemaakt voor.... den dood in het ravijn met als laatste, zucht heel, heel zacht.... moeder!

EEN HOLLANDSCHE VROUW.

Den Haag, 17 Juni 1913.

Wie deze ‘Hollandsche vrouw’ is, ik weet het niet, maar het is mij een behoefte haar hier openlijk te danken. Heeft zij geen gelijk? Is het niet bovenal de taak der moeders hare zonen, hare met liefde en teederheid behoede en grootgebrachte jongens, te sparen voor de wreedheden, afzichtelijkheden, verruwing van den krijg? - O, indien alle vrouwen, hoe ze ook overigens denken mogen, het dáárin nu eens ééns mochten worden, daarin, dat ze breken met de onware, leugenachtige traditie van het ‘vaderlandslievende’ van oorlog-voeren.

Jaren geleden, toen ik nog maar een jong meisje was, die niet vermoedde dat zij ooit de pen zou voeren, veel minder nog redactrice zou worden van een veelgelezen tijdschrift, jaren geleden reeds heb ik eene andere moeder, eene duitsche, overtuigd van de phrasenmakerij waarmee men overglanst de afzichtelijkheid van den krijg door te spreken van ‘helden’, van ‘roem’, van ‘sterven voor vaderland en vorst’ - en al die absoluut-onware phrasen meer. - Er werd lofgebazuind op den oorlog van '70. 't Denkmal in 't Niederwald kwam ter sprake. Niettegenstaande ik de jongste was in het gezelschap, en de eenige ongetrouwde in het kringetje van mannen en vrouwen, vatte ik vuur, en riep verontwaardigd uit dat ik, ware ik echtgenoote en moeder, niet getroost zou zijn door welk ‘Denkmal’ ook, hadde ik man of kind moeten afstaan voor dien door pruisische eerzucht opzettelijk gemaakten moordenden krijg. - Mijn oogen schitterden, mijn woorden rolden vlug van mijn lippen, onafhankelijke woorden, die duitsche jonge meisjes, geloof ik, wel nimmer durven uiten, misschien niet eenmaal durven denken. Eerst heerschte er een verbaasd stilzwijgen. Toen ineens stak een der dames, zelve echtgenoote en moeder, mij over de tafel heen hare hand toe, sprak luide en vast:

Fräulein von Lohman, ich danke Ihnen im Namen aller deutschen Mütter, denn Sie sagen die Wahrheit; Sie haben Recht. -

Thans is het een ‘hollandsche vrouw’, die opnieuw herhaalt, na zoo vele jaren, dat ik gelijk heb, gelijk in mijn te velde trekken tegen een schijnvertooning van vaderlandsliefde - welke niets te maken heeft met oorlog.

Zoo wint een denkbeeld veld. Zoo draagt een zaadje, hoe klein ook, vruchten. - -

Laten zij, die den oorlog willen, de beursspeculanten, de eerzuchtigen, de kroonprinsen Wilhelm, enz., laten zij dan in eigen persoon, en ten koste van eigen bloed en goed, den krijg, dien zij uitlokken, uitvechten. In plaats daarvan echter zitten zij thuis, achter hun schrijftafel, mesten zich vet met het bloed, het leven, de gezondheid van gansche volkeren die zij tegen elkaar ophitsen uit eigenbelang, enkel uit eigenbelang. Bedenkt dat laatste steeds, vrouwen van Nederland, en waakt voor Uw mannen, Uw zonen, Uw vaders, Uw broeders, Uw vrienden; houdt hen terug van den dommen waan der zoogenaamde vaderlandsliefde in dit opzicht. Want, niet dáárvoor vallen zij, maar enkel om de Krupps nog rijker te maken, en om de eerzucht te bevredigen van op promotie begeerige generalen en heethoofdige aanstaande regeerders, die niets hebben te verliezen en alles te winnen door den dood van duizende en duizende jonge mannen.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

III.
Koninklijk?

De groot-oorige koning van Spanje, de ‘fiere’ nakomeling van eeuwenoude geslachten, is gewikkeld op dit oogenblik in een sjacherproces! - -

Weet ge waarover? - -

Een slechts-half-toerekenbare rijkaard, gestorven in een krankzinnigengesticht, vermaakte hem, den koning van Spanje, enkele maanden slechts vóór zijn dood, zijn gansche vermogen van 2 millioen vijf honderd duizend francs. De reden die hem daartoe bewoog was de grootheidswaanzin van een half-wijze. Geen wonder dan ook dat de ware erfgenamen er geen oogenblik aan twijfelden, of de koning van Spanje-zelf zou de eerste zijn fatsoenlijkheidshalve een aldus verkregen erfenis

[p. 9]

te weigeren. Zij lieten hem het geval uitvoerig uiteenzetten, met verklaringen van doktoren en getuigen. Zij waren volkomen gerust op den uitslag. Gold het niet een Koning, géén sjacheraar van professie.! - -

Misgerekend!

Ondanks de verklaringen der getuigen en deskundigen, ondanks het alles-zeggend feit dat de erflater slechts een paar maanden na zijn testament overleed in een krankzinnigengesticht, ondanks de daadzaak dat twee en een half millioen voor diens erfgenamen natuurlijk een gróót vermogen beteekent, terwijl Hij, de Koning van Spanje, dat groot vermogen so wie so reeds bezit, ondanks dat alles heeft de Koninklijke groot-oorige Alfons, de fiere nazaat van vele vorstengeslachten, de echtgenoot van een Engelsche vorstin, zich niet geschaamd een sjacherproces te beginnen om de hem betwiste erfenis machtig te worden, en, op rechtskundige spitsvondigheden gegrond, het testament wettig te doen verklaren door de rechtbank van Saint-Gaudens, - waar de erflater thuishoorde. -

Noblesse oblige nietwaar? De eene rijke Keizer bakt potjes heden ten dage, die hij dan aan de markt brengt, de andere prins verkoopt melk en wild tegen concurreerende prijzen, nommer drie doet in finantieele speculaties aan de beurs, nommer vier versjachert zijn schilderijen aan den meestbiedende, en procedeert met zijn eigen kinderen. Waarom zou Alfons van Spanje zijnerzijds niet de erfenis van een half-krankzinnige trachten te ontfutselen aan diens familie? - 't Heele zoodje blijft immers toch ‘vorsten.’ En 't slaven-ziel-publiek, genaamd volk, blijft hen aanbidden en toejuichen als ze zich op straat vertoonen, en de Telegraaf c.s. blijft ellenlange lik-artikels schrijven als ze onder elkaar trouwen en lekker eten en drinken, om het verbaasde burgerjongenspubliek te vertellen hoe mooi en hoe fijn en hoe voornaam dat allemaal toeging. En de lezers slikken het gretig. Enz. Enz.

Ja, dáárvoor was wèl een revolutie noodig, nietwaar, daarvoor was 't wèl de moeite waard om Marie Antoinette en Lodewijk den zestienden tè guillotineeren, daarvoor, dat we nu zulke heel-andere, zulke ‘waardige’, ‘democratische’ vorsten bezitten, die zoo best weten wat hun volk toekomt!!

Ik voor mij had den vroegeren tijd nog liever. Toen dacht een koning ten minste in zulke dingen nog waarachtig koninklijk!

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.