De Hollandsche Lelie. Jaargang 26

Gedachtenwisselingen.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie).

I.
Vlissingen, 28 Mei 1913.

Aan Jonkvr. Anna de Savornin Lohman, Redactrice der Hollandsche Lelie.

Geachte Redactrice,

In het nummer van 7 Mei j.l. eindigt uw ‘Overzicht van de Week’ met een kort gedeelte, getiteld ‘Afschuw en Plicht’, hetwelk mij zeer trof en mij aanleiding geeft U te verzoeken dit schrijven in uw Tijdschrift op te nemen; althans zoo 't U daartoe geschikt voorkomt.

Waarlijk, er zijn zaken en voorvallen, die men gaarne ontvlucht, omdat het aanschouwen ervan zoo pijnlijk aandoet! Ook mij is dit vaak overkomen, en overkomt me nòg; maar wien overkomt dit niet?

Nu, ja, die menschen, welke niets anders zijn dan tweehandige zoogdieren, blijven er misschien van bevrijd; doch zij zijn er niet te beter om. Maar ieder, die een gemoedsleven heeft, staat er aan bloot. Het is de strijd van het proza met de poëzie, van het booze met het goede, van de duisternis met het licht.

O, als uit het gepijnigde gemoed de zucht oprijst: ‘Ach, laat dezen drinkbeker aan mij voorbijgaan’! - dan behoort er meer dan gewone zielskracht toe om dien bitteren beker tòch aan te nemen en hem te drinken.

Wie dat vermag, staat op een standpunt, hetwelk maar weinigen bereiken.

Of zou het niet van hoogheid getuigen en van zielegrootheid, als het gemak, de rust, de zoetelijke stemming, de kalmte des gemoeds worden opgeofferd, en in plaats daarvan inspanning, vermoeienis, walging en ergernis worden aanvaard; en dit alles enkel, omdat het plichtsgevoel gebiedt het lage, het minne, het walgelijke, het ergerlijke te bestrijden?

Gij, die u tot dezen strijd hebt aangegord, houdt dien strijd vol, zoo het u mogelijk is; want gij doet een goed werk.

Wel is aan velen de wil gegeven om het goede te doen, maar niet de kracht. En hoe zal zonder kracht de overwinning behaald worden?

Moogt gij blijven strijden voor het goede! Gij zijt als de zaaier, die uitging om te zaaien. Menige zaadkorrel gaat verloren, maar er valt toch ook een deel in de goede aarde en geeft rijke vrucht.

Moge deze gedachte u sterken en steunen in

[p. 780]

den moeizamen strijd tegen het lage, en moge u lang de kracht blijven om voort te gaan, goeddoende door uw bezielend woord, dat geboren werd uit uwe edele verontwaardiging, als de ruwheid de teere bloem vernielt en de laagheid het edele bezwaddert.

Mijne overtuiging is het - en ongetwijfeld zal dit ook de overtuiging zijn van meerderen uwer lezers, - dat gij veel goed doet. Blijve u nog lang daartoe de kracht en óók de moed! Gaarne betuig ik u mijne hoogachting.

Uw dw.

J.F. OP DEN ZIEKE.

Antwoord red:

Ik betuig den inzender van het bovenstaande mijn zeer hartelijken dank; het doet goed aldus te worden geholpen door openlijke instemming.

II.
‘Onrijpe hersenen’ en ‘Waan-ideeën’.

Z.G. Red.

De heer J.B. Naaktgeboren wijst in zijn gedachtenwisseling^*) zéér terecht op de zotte tegenstelling die er bestaat in het oprichten van een standbeeld voor Proudhon eener- en het guillotineeren der auto-bandieten anderzijds. Dat is inderdaad zeer inconsequent.

Toch komt het m.i. den heer N. niet toe, van Proudhon, die een zéér bekwaam, geleerd man moet geweest zijn, te spreken als van een ‘soort van genie’. Dat is heelemaal niet noodig. Als de hr. N. zich eens de moeite wil geven, in De Socialisten, het groote werk van prof. Quack, na te lezen het hoofdstuk over Proudhon, dan zal hij zelf inzien, dat het niet aangaat over een zoo eminent man als Proudhon, iemand die veel gedacht heeft in elk geval, zoo geringschattend te spreken.

Indertijd, toen ik met den hr N. polemiseerde in dit blad over het onderwerp: de anarchie, had ik eens de onvoorzichtigheid mij minder juist uit te laten over een anderen geleerde, door den hr. N. geciteerd, nl. Emile Faquet. De hr. N. was daarover toen zéér vertoornd. Waarom doet hij nu hetzelfde, wat hij in een ander ten strengste veroordeelt?

Altijd dat meten met twee maten!

De hr. N. spreekt ook van ‘onrijpe hersenen’, die door de ‘waan-ideeën’ ‘welke eenvoudig niet te verwezenlijken zijn’, op hol zouden zijn gebracht.

Hieruit blijkt weer, ik heb dit reeds vroeger gekonstateerd, dat men het heldere, rijpere inzicht, altijd te zoeken heeft aan de zijde van den hr. N. - Als b.v. een klubje christelijke jongelingen een samenkomst organiseert ter bespreking van ‘de gevaren van het socialisme’, of zoo iets, (zonder debat), dan mag er geen sprake zijn van ‘onrijpe hersenen’.

Tenslotte, de heer N. spreekt nu zoo over ‘waan-ideeën’ en ik wil dàárover nu geen nieuw debat beginnen, doch slechts even hem er op wijzen, dat onder de aanhangers en verbreiders dier ideeën zich de meest geleerde mannen bevonden, o.m. Elisée Reclus, de beroemde geograaf en dr. Cesar de Paepe, helaas beiden gestorven. Van die ouden leeft alleen nog Kropotkin. Oók ‘onrijpe hersenen’, mijnheer N.?

En - is het den hr. N. wel ooit gelukt, de onjuistheid dier ‘waan-ideeën’ te bewijzen?

JOH. G. SCHIPPÉRUS.

*) Zie Holl. Lelie van 21 Mei j.l.