De Hollandsche Lelie. Jaargang 26

Volendam.

In Holland geweest te zijn zonder Volendam, het typische dorp aan de Zuiderzee bezocht te hebben, staat gelijk met in Rome te zijn geweest zonder den Paus te hebben gezien.

Inderdaad trekt dit zeedorpje, bij Edam gelegen, steeds meer en meer de aandacht van de geheele beschaafde wereld. Het is verbazend in trek bij touristen, en daar is reden voor.

Dit interessante plaatsje met in-typische huisjes, en stoere zeemannen, mooie blanke vrouwen, en aardige typische kindertjes, allen in nationaal costuum, is 'n kijkje waard, en voor hen die het voor 't eerst zien bepaald zeer belangwekkend.... Vanaf Amsterdam kan men de reis per stoomtram naar Edam maken, of, - dit is verreweg aan te bevelen

[p. 351]

en 'n mooier reisje - met een van de groote booten, die alle keurig ingericht, en van het noodige voorzien zijn om den inwendigen mensch te versterken, - die aan de de Ruijterkade liggen. Zoo'n zeereisje bij warm, zonnig weer is zeer aan te bevelen, boven 'n doffige, warme stoomtram. In Edam, het oude stadje, beroemd van oudsher om z'n kaas, aangekomen kunnen we genieten van de typische geveltjes der huizen, de nette lommerrijke grachtjes, de mooie lanen om 't stadje heen, dat daar als in 'n gordel van groen gelegen is. In tien minuten kan men van Edam de reis per lokaaltreintje Edam - Volendam maken, doch oneindig aardiger is het de reis met de ouderwetsche trekschuit, gondels geheeten, te maken. Langzaam door schipper Slot, of Nierop getrokken drijven we naar het doel onzer reis: Volendam.... Daar aangekomen staan we een oogenblik verbaasd, als verblind door de vele kleurschakeeringen die ons oog aanschouwen.... Kleine kleuters, met aardige trissche snoetjes, ook al in de wijde pofbroek gestoken, de kleine meisjes met het traditioneele kanten mutsje op, dat zoo verbazend flatteert, laten hun ‘Good bye’, ‘Good bye’ hooren. De slimmerdjes houden hun handjes op, ze weten wel dat ze niet tevergeefs 'n beroep doen op de vriendelijke vrijgevigheid der reizigers, en menig klein muntstukje valt in het bruine handje van broer of zus, die dan verheugd op klepperende klompjes naar huis loopen, om 't moeder voor de spaarpot te geven, ‘dan kriegen ze mit karremis 'n nije (nieuwe) broek, of de maidjes 'n nije doek veur onder 't jakkie.’ Want vader, de stoere visscher, verdient maar juist genoeg om al die monden open te houden.

De Volendammers hebben allen zonder uitzondering heele groote gezinnen, en daar er 's winters niet verdiend wordt komt er heel wat kijken om den boel rond te houden, temeer daar er zich ieder jaar een nieuwe wereldburger aanmeldt.

De kinderen (kynders, zegt men te Volendam) moeten er dan al vroeg op uit om wat mee in te brengen. Garnalen pellen, anzichten of klompjes verkoopen, of zooals de heele kleintjes doen, hun ‘Good bye,’ laten hooren, den ganschen dag.... Wij kijken nu onze oogen uit naar die leuke, kleine huisjes, waar kleine kleuters naast moeder de vrouw, over de typische onderdeurtjes hangen, waar stoere visschers, met bruin verweerde koppen, het doorgerookte pijpje in den mond, die ons onverschillig voorbijloopen, gewoon als ze zijn aan vreemdelingen op hun dorp. Mooie meiden met frissche kleuren van den zeewind, sommige met de breikous in de hand, passeeren ons; ze loopen ons met een air de dédain voorbij, en babbelen honderd uit: Gais, Herman en Teunis, die op zee zijn, en Zaterdag bij leven en welzijn weer op 't dorp komen.

Tusschen de typische visschershuisjes, de meeste oud en bouwvallig, doen de moderne gebouwen, meest winkels, heel vreemd aan.

Naast 'n klein vervallen hutje, verrijst 'n banketbakkerij met groote spiegelruiten. Naast 'n verweerde smederij, 'n antiquiteitenwinkel, die vooral de Engelsche touristen doen watertanden, want er is van alles te koop.... We stappen de dorpsstraat door, waar ons oog overal geboeid wordt, door 't zeldzame en vlinderachtige dat dit plaatsje biedt. We bereiken ‘Hotel Spaander’ waar boven den ingang het ‘Artist treed binnen’ prijkt. Dit wereldberoemde hotel, geheel naar de eischen des tijds ingericht, met 'n prachtige veranda aan zee, waar men 'n heerlijk panorama geniet, is bij alle schilders, zoowel in binnen- en buitenland bekend; geen groote artist van naam of hij heeft eenigen tijd in Hotel Spaander vertoefd. Hier maakte wijlen Paul Rink zijn beroemde zeegezichten, hier waren Russische, Belgische, Fransche, Engelsche schilders en allen lieten een herinnering, 'n aquarel of muurschildering ter gedachtenis na. Hier zette Emil Salo 'n forsche handteekening in 't vreemdelingenboek, naast Koningen en Prinsen van den bloede. Hier vertoefde Neerland's grootmeester der tooneelspeelkunst Louis Bouwmeester. Hier gebruikte H.M. de Koningin Moeder in gezelschap van burgemeester Calkoen de lunch. Hier bracht Alice Roosevelt 'n bezoek, en nog spreekt men met ingenomenheid over de lieve gracieuse verschijning van deze Amerikaansche ex-presidents dochter. Hier worden we bedìend door Spaander's aanvallige jongste dochterkens; de oudste zijn allen heel goed getrouwd. Deze meisjes antwoorden u in alle moderne talen; 't zijn echte bijdehandjes, ze weten levendig en onderhoudend te babbelen.

Geen schoteltje, hoe fijn ook, of in Hotel Spaander is het te verkrijgen. Twee koks weten alles, ook voor de meest exquise smaak, te bereiden. De bediening is vlug en net, zoodat ieder graag in Hotel Spaander is, en dat Leendert Spaander gezien is bewijzen

[p. 352]

wel de 700, zegge 700 kaartjes, die hij uit alle oorden der wereld op Nieuwjaarsdag ontving. Evenals de visschers te Volendam heeft Spaander een heel groot gezìn. De jongste kinderen zijn genoemd naar de artisten, daar logeerende gedurende de blijde gebeurtenis bij Mevrouw Spaander.... Naast dit hotel mogen we het nieuwe, pas-gebouwde zeer fraaie hotel ‘Van Diepe’ gerust noemen; dit hotel trekt meer en meer de aandacht der artisten, en krijgt ook 'n deel in het vreemdelingenbezoek...

Willen we eens nader kennis maken met de typische huisjes en de bewoners, open gerust 'n deur en treedt binnen. In hun eigenaardige taal staan ze u te woord, vriendelijk en eenvoudig zonder complimenten. Eigenaardig is het dat de Volendammers allen 'n bijnaam hebben, zooals: ‘Platvoet, Bokking’, enz. enz., de meeste kennen de bewoners niet eens van naam, daar bijna altijd de bijnaam gebruikt wordt.. 't Meest is een bezoek op Zondag aan te raden, dan zijn de visschers thuis, en liggen de scheepjes en loggers in de Haven, 't geen een zeer interessant schouwspel is.

Dan kuieren (wandelen) ze bij drommen door het dorp, de mooie meisjes op hun paaschbest, met de kanten mutsen, de bloedkralen en 't fleurige kleurige jakje en doekje, de vrijers in de beste spullen, dan passeeren ze elkaar, geven lonkjes en knipoogjes, ‘tot van avond’. Dan komen ze samen in de herbergen, dan dansen ze op de muziek van de harmonika, drinken een brandewijntje, en genieten het weerzien, denken ‘mit smart an murge as 't ie weer weg moet naar zee,’ dan zingen ze lustig, en slechts noode keert men huiswaarts, ‘want murge mot 't ie nar de logger en 'n paar uurtjes slaap mag 't ie gerust wel hebben.’

En Gais, tevreden dat 't ie de maid weer zien heit, en braaf in de rondte weest is, neemt met 'n paar klappende zoenen afscheid ‘Nou tot de aare week mor weer maidje, 't gaat je goed’.

.... En dan gaan ze heen de stoere zonen der zee, dan trotseeren ze storm en wind, om ons de visch te bezorgen bij 't middagmaal, visch, die zoo duur betaald is, en menig menschenleven kost....

Maandag in de vroegte zeilen de loggers uit, en gaat het leven te Volendam z'n gewone gang, z'n sleurgangetje, de kinderen naar school, en tusschen de schooltijden naar de bootjes niet vreemdelingen, kijken of er nog 'n centje te verdienen is. Moeder de vrouw aan de waschtobbe, sloven en werken tot 's avonds laat, want er komt wat kijken met zooveel levenmakers. 't Is hen onverschillig welke grootheden hun huisje voorbij gaan, als de kinderen maar gezond zijn, 'n stuivertje voor de spaarpot inbrengen, en vader Zaterdagavond maar gezond en wel met de buit binnenkomt, want daar moet de schoorsteen van rooken. Wat er daar buiten op 't dorp gebeurt, daar breken zij het hoofd niet mee, ‘'n mensch heit genog met z'n eigen bedoening te stellen.’

.... Aan allen, die dezen zomer 'n interessant reisje willen maken, raden we aan dit typische zeedorp, dat vanaf Amsterdam zoo gemakkelijk te bereiken is, eens te bezoeken. Zij zullen zich dit reisje niet beklagen: Volendam is een kijkje waard.

NELLY HOEKSTRA-KAPTEIJN.

Edam, 1912.