De Hollandsche Lelie. Jaargang 26

Volkshumor.

Het Type van den volkshumorist is Sam Weller, Pickwick's bediende. Bijna elk woord dat hij spreekt, is een grap. Altijd op zijn gemak, weet hij met onverstoorbaar goed humeur in alle omstandigheden tegenover allen en iedereen een aardigheid te debiteeren en doet zelfs de advocaten verbluft staan en 't publiek bij de rechtzitting schudden van 't lachen. Onuitputtelijk is zijn voorraad komische vergelijkingen, 't aantal zijner aardige zetten en geestigheden bedraagt honderden.

In de tegenwoordige literatuur wordt de volkshumor verwaarloosd. De schrijvers hebben het te druk met het ontleden van mesthoopen en zijn bovendien veel te ernstig om gewoon amusant te zijn. Ook zijn er velen onder het hedendaagsche jonge geslacht, die den neus optrekken voor de geestigheden van 't volk; 't schijnt dat de ware zin voor humor velen ontgaat, hoe dikwijls hoort men niet in antwoord op een geestigen kwinkslag: hè, hoe flauw! En toch hoort men onder het volk allerlei werkelijk geestige zetten. Gelukkig degeen, die een grap, een kwinkslag, een geestige woordspeling weet te waardeeren en te genieten.

Hier volgt een rij van aardigheden, ten deele aan anderen ontleend.

‘De dag is mij gunstig’, zooals de schuldenaar zei, die 's Zondags wandelde, wijl ze hem dan niet gijzelen mochten (Sam. Weller).

‘Ik deed het met de beste bedoeling’, zooals de man zei, die zijn vrouw en kinderen liet zitten. (Id.)

‘'t Is een troost, dat u dit maar eens kan gebeuren’, zooals de Turken zeggen, als ze iemand onthoofden. (Id.)

‘Alle beetjes helpen en alle vrachten lichten’, zei de schipper, en hij smeet zijn vrouw overboord. (Volkshumor)

‘Alle beginselen zijn zwaar’ zei de dief, en hij begon met te stelen - een aanbeeld. (Id.)

‘Alles met maten,’ zei de snijder, en hij ranselde zijn vrouw met een el. (Id.)

‘Wie kan ook om alles denken?’ zei de boerin, en ze ging zonder emmers uit melken. (Id.)

‘Wat doet een mensch al niet, die in gedachten zit?’ zei Joris, en hij at mosterd zonder ham. (Id.)

‘'k Moet eens zien, of mijn famielje al slaapt,’ zei Jorden, en hij keek in 't varkenshok. (Id.)

‘'k Heb wel eens voor heeter vuren gestaan,’ zei Lammert, en hij zakte tot zijn keel door 't water. (Id.)

‘Daar is doorzicht in,’ zei Stoffel, en hij keek door een plank met een gat. (Id.)

‘Dat smaakt delicaat,’ zei Flip, en hij at kruisbessen met een mosterdsaus. (Id.)

‘Alles wordt slechter,’ zei Jurriaan, die doof was geworden, ‘vroeger kraaiden de hanen nog, maar tegenwoordig gapen ze maar.’ (Id.)

(Deze zijn alle van Laurillard overgenomen)

‘Van onderen!’ riep van Schaffelaar, en sprong uit den toren.

‘Dat is een ongewoon draadbericht’, zei de professor, toen hem bij stormweer een telegraafdraad op 't hoofd viel.

‘Wie vaart, leert bidden’, zei de schippersknecht, en leerde het Onze Vader van buiten.

Verkeerd verstaan spreekwoord:

‘De beste stuurlui gaan aan wal’, zei de loods, en zette 't schip op 't zand.

‘'t Is 't beste maar geen voet te verzetten’, zei de schipbreukeling, die op een leeg vat in zee dreef.

[p. 333]

‘Ik geloof dat ik maar op zal staan’, zei de man, die in bed lei, toen zijn huis in brand stond.

‘Ik begrijp niet, dat het regenscherm niet nat wordt’, zei de professor, die met de paraplu op in den zonneschijn liep te wandelen, 't regent er zeker door heen’.

‘Wacht even!’ zei de jager tegen den haas, dien hij gemist had, ‘tot ik mijn geweer weer geladen heb’.

‘Als ik dat geweten had, was ik niet naar boven gegaan’, zei de juffrouw, toen zij van de trap viel.

‘Geen nood!’ riep de leidekker, toen hij van het dak viel; want hij had zich met Zam Buk ingesmeerd.

‘Wij moeten elkander liefhebben’, zei de schoorsteenveger, en zoende de koningin.

‘Wij zitten zoo vroolijk te zamen en hebben elkander zoo lief’, zong de boer, die varkens naar de markt reed. (Volkshumor)

‘Ieder zijn meug’, zei Christiaan, en hij at vijgen met stroop. (Id.)

‘Dat noemen ze nu den vasten wal!’ zei de matroos, toen hij tot de keel in 't moeras zakte.

‘Ik zou er maar niet langer over piekeren’, zei de bedelaar tegen den bankier, die zijn geheele vermogen verloren had, ‘ik heb het er mijn heele leven al zonder gedaan’.

‘Dan is 't bij stormweer op zee toch veiliger’, zei de scheepskapitein, toen hij onder een afwaaienden schoorsteen bedolven werd.

‘Ik heb toch gezelschap’, zei de matroos, die bij stormweer met den grooten mast over boord sloeg.

‘Ik moet eens zien of mijn huisgenooten al gelegd hebben’, zei Jurgen, die kippen in 't achterhuis hield.

‘'t Begint al aardig op te klaren’, zei de reiziger, toen een helle bliksemstraal zijn donker pad verlichtte.

‘Dat je nou met zoo'n ding het weer regelen kunt!’ riep de knecht uit, toen zijn heer den barometer gelijk zette en zei dat het mooi weer worden zou.

‘De wind moet zich nu maar naar mij regelen’, zei de verroeste windwijzer en bleef pal noord wijzen.

‘Loopt toch rechtuit!’ zei moeder Krab tegen haar kindertjes. ‘Doe 't ons dan eens voor, moeder’, verzochten de kleintjes (Uit een Engelsch tijdschrift).

Een professor viel uit een hoogen toren. ‘Ach’, klaagde hij, ‘hoe jammer! ik had mijn testament nog willen veranderen. Nu zal 't waarschijnlijk te laat zijn’.

Een bedelaar vroeg een heer om een aalmoes en hield hem zijn hoed voor om er een kleinigheid in te werpen. ‘Schaamt zoo'n gezonde, sterke man zich niet om te bedelen?’ vroeg de heer. - ‘Heeft Franklin niet gezegd, mijnheer’, antwoordde de bedelaar, ‘met den hoed in de hand komt men 't best door 't land?’

Dokter Mijnlieff, te Werkendam, reed eens langs den Merwedijk van Werkendam naar Sleewijk om een typhuslijder te bezoeken. Hij zag dat een schipper zich gereed maakte rivierwater te putten en liet den koetsier stilhouden, toen de schipper de puts reeds naar den mond bracht om te drinken. ‘Drinkt ge ongekookt rivierwater, vriend?’ riep de dokter hem toe, ‘Zijt ge niet bang voor de microben en bacillen?’ - ‘Daar heb ik wel eens over hooren praten, meneer’, antwoordde de schipper, ‘maar als die er in zijn, dan zijn ze natuurlijk al lang verdronken’. En de schipper dronk kalm zijn puisje leeg.

Eens ging ik met het trambootje van de Noord-Hollandsche tram (van Edam naar Amsterdam) over het IJ naar de aanlegplaats vóór 't Centraalstation. Er woei een stevige bries. ‘Is er gevaar, schipper?’ vroegen de ongeruste passagiers. ‘Ja, gevaar is er altijd bij, wat zeit u, meneer?’ antwoordde de gevatte schipper.

‘Doe wel en zie niet om’, zei van Speyck, nam een lont, ging regelrecht naar de kruitkamer, stak de lont in 't kruit en vloog met vriend en vijand de lucht in.

[p. 334]

‘Laat maar waaien!’ zei de kapitein, toen de storm de zeilen over boord sloeg

Merkwaardig, hoe slecht sommige Hollanders spreekwoorden verstaan.

Een kaalhoofdig heer kwam eens bij den haarkundige Cerati, te Amsterdam, om te vernemen of deze hem den weelderigen haardos zijner jongelingsjaren kon terug bezorgen. De haarprofessor onderzocht hem en zei toen: ‘Ik zou er maar geen gras over laten groeien, mijnheer’. ‘Gras!? riep de ontstelde patiënt uit, ‘neen kapper, daar hebt U gelijk in, dan heb ik nog maar liever een kaal hoofd.’

‘Dat ik dat nog beleven moest!’ zei Albrecht Beiling, toen hij levend begraven werd.

‘Wind!’ zei de schipper, en blies in 't zeil.

‘Dat gekakel moet maar eens ophouden!’ zei Korstiaan, en draaide zijn kippen den nek om.

‘Nu is 't uw beurt!’ zei de beul, en sloeg den veroordeelde het hoofd af.

‘Een professor in de astronomie (sterrenkunde) was bij onweer naar zijn observatorium (sterrentoren) geklommen om weerkundige waarnemingen te doen. Als gewoonlijk had hij zijn groote groene paraplu bij zich. Boven gekomen scheen hij vergeten te zijn, waarom hij hierheen gegaan was en zette hij zijn paraplu op, daar 't begon te regenen. In gedachten verdiept liep hij op en neer, lette er niet op waar hij de voeten zette, stapte mis en viel van den toren. Maar de groote paraplu werkte als parachut. Zwevende kwam de geleerde, die meer geest dan vleesch en been was, op het asphalt neer. Ondertusschen was de regen een stortregen geworden. ‘Hoe gelukkig!’ riep de professor uit, terwijl hij aan de deur van zijn huis belde om binnengelaten te worden, ‘hoe gelukkig! dat ik mijn paraplu op had, anders was ik nu doornat geweest’.

In de Middeleeuwen werd een jonge man, die zijn vader en moeder vermoord had, veroordeeld om levend verbrand te worden. Volgens gewoonte werd hem gevraagd een laatsten wensch te uiten, die, zoo dit eenigszins mogelijk was, verhoord zou worden. - ‘Edelachtbare Heer’, zei de ongelukkige, ‘ik verzoek U en de andere heeren rechters, die allen veel knapper en geleerder zijt dan ik ben, mij na te doen 't geen ik hun voor zal doen’. - ‘En wat is dat?’ vroeg de President. - ‘Levend uwe eigen begrafenis bij te wonen’, luidde het antwoord.

In dien ruwen tijd werkte deze galgenhumor den lachlust op der heeren rechters, en daar geen van hen neiging voelde dit verzoek in te willigen, schonk men den misdadiger gratie.

‘Sta eens stil!’ zei de jager tegen den haas, ‘anders kan ik je niet onder schot krijgen’.

‘Doe er nog maar wat koffieboontjes bij’, zei de klant tegen den winkelier, omdat hij nauwelijks zijn gewicht kreeg. - ‘Jawel’, zei de winkelier, terwijl hij langzaam nog een paar boontjes één voor één in den papieren zak liet druppelen, ‘maar de laatste loodjes wegen het zwaarst, weet je?’

‘Wat doe je toch met dat mooie weer in huis?’ vroeg Jan, die buiten stond, aan Klaas, die binnen voor 't open raam zat. ‘Ik kijk er naar’, zei Klaas.

Een professor had zijn driemaandelijksch traktement gebeurd en dit in zijn broekzak gestoken. Twee dagen later vroeg zijn vrouw hem om huishoudgeld. ‘Ge hebt toch traktement gebeurd!’ zei ze. De professor keek op den kalender en zei toen: ‘ja, den eersten, dat was eergisteren’. - Hij zocht in alle kasten, laden, kisten, maar vond nergens geld. - De familie leefde eenige weken op de pof, tot men den prof niet meer borgen wilde en 't gezin 't eindelijk zelfs zonder middagmaal moest stellen.

Den dag daarna stond de professor college te geven en daar hij op 't bord voor de studenten een stelling wilde demonstreeren, tastte hij in den broekzak naar een stuk krijt. Hij voelde daar papieren, haalde die er uit en bekeek ze. 't Waren banknooten.

‘Mijne Heeren’ zei de geleerde, ‘ik dank U voor deze vriendelijke attentie, ik zal Uw geschenk aan mijn vrouw brengen, want die zit er erg om verlegen’.

En de professor liet de verbaasde jongelui alleen en spoedde zich naar zijn vrouw om haar met de welkome gift te verrassen.

C. GROUSTRA.