De Hollandsche Lelie. Jaargang 26

This paper in the Cosmopolitan deals with the care of young children between birth and the age of six years. Literally hundreds of able manuscripts have been received from mothers and physicians in this competition. Of those of the greatest merits, each involved some points not contained in the others, making the task of selection extremely difficult. The paper of Helen O. Anderson, which is here presented, is well worth the attention not only of every mother, but of every young woman who contemplates marriage.

Voor Moeders en Toekomstige Moeders.
De lichamelijke verzorging van Jonge Kinderen.
Vertaald uit het Amerikaansch.

Gezondheid erven is een groot legaat erven. De groote meerderheid der menschen echter is, zoowel wat gezondheid als geld betreft, erfgenaam van een zeer matig bedrag. Maar ofschoon weinig geërfd moge zijn, toch kan er dikwijls veel verkregen worden door verstandige verzorging gedurende de kinderjaren, waarin lichamelijke kracht, evenals interest op een kapitaal, opgestapeld moet worden, om aan de toekomstige eischen der gezondheid te voldoen. Gelukkig degene, die stoffelijke goederen erft; dubbel gelukkig hij, wiens verstandige moeder weet hoè te gebruiken en uit te breiden het erfdeel van den jonggeborene, zij het veel of weinig.

De meeste ouders vergeten het feit, dat kinderen, geen kleine mannetjes en vrouwtjes, miniatuur-copieën van hen zelve, en hun anatomische en physiologische conditie, hun hygiënische behoeften geheel en al verschillend van de hunne zijn.

Een paar van deze verschillen moeten goed onder oogen worden gezien, wil men precies weten, wat goed en wat verkeerd is in de verzorging van jonge kinderen.

Het kind heeft minder bloed in verhouding tot zijn gewicht, en zijn bloed bevat minder fibrine, minder zouten, minder eiwit en minder hemaglobine, de rood-kleurende stof, dan dat van volwassenen. Dit gebrek aan fibrine en zouten verklaart, waarom het bloed van kinderen minder spoedig stremt dan dat van volwassenen en waarom lichte bloedingen, zelfs neusbloedingen, dikwijls gevaarlijk zijn bij kinderen.

De zenuwcellen van een kind zijn meer prikkelbaar en minder stabiel dan de zenuwcellen van volwassenen, en de hersenen en het ruggemerg van een kind zoo zacht als de dunste gelei. Het lawaai van een boek, dat valt, of het snappen van een deur brengt een evengroote verandering in het zenuwstelsel van een kind teweeg als het bulderen van een kanon in het onze.

Al de weefsels zijn zacht en vol bloedvaten, zoodat voortdurende drukking op eenig lichaamsdeel stoornis in de voeding van dat deel en onevenredigheid of misvorming zal veroorzaken.

De fysieke ontwikkeling van het kind zal bepaald worden door twee hoofdfactoren - erfelijkheid en omgeving. Voeding, kleeding, lucht, zonlicht, rust en lichaamsbeweging zullen hieronder behandeld worden als bestanddeelen van ‘Omgeving’.

Volmaakte voeding voor elk organisme moet bestaan uit eene samenstelling, die gemakkelijk door het lichaam opgenomen en in vleesch omgezet wordt en al de bestanddeelen bevat, die in zijn weefsels voorkomen.

De volgende dertien bestanddeelen zijn de voornaamste, deeluitmakende van de samenstelling van het menschelijk lichaam: koolstof, waterstof, zuurstof, stikstof, zwavel, phosphor, chloor, jodium, kalium, natrium, calcium, magnesia en ijzer. Deze dertien

[p. 140]

bestanddeelen moeten vertegenwoordigd zijn in het voedsel van het kind, in verhouding niet veel afwijkende van die, waarin zij in zijn lichaam voorkomen. Het voedingsmateriaal, dat deze bestanddeelen bevat, is in drie klassen te verdeelen:

1.	Stikstof-bevattende voeding: vleesch, melk, eieren, gelatine, eiwitstof, enzoovoort. Dit zijn grootendeels de bestanddeelen van de werkweefsels, zooals van spier-, zenuwen klierweefsel.
2.	Niet-stikstof-bevattende voeding - voeding, geen stikstof bevattende, maar rijk aan koolstof, waterstof en zuurstof: vet, suiker, zetmeel, dextrine, enzoovoort. Deze dienen tot de weefselvorming, en zijn van waarde bij de vorming van de lichaamswarmte.
3.	Anorganisch voedsel: water en zouten. De zouten worden in ruime mate verkregen uit water. De kalk- en magnesiazouten zijn hoofdbestanddeelen van de weefsels; sommige helpen het bloed stremmen, andere hebben oplossende kracht.

Het voeden van een kind is niet eenvoudig maar een volproppingsproces, maar sluit in: het zorgvuldig uitzoeken van voeding van bekende samenstelling, die volkomen beantwoordt aan de behoeften van elk afzonderlijk kind. In ziektegevallen moet de voeding geregeld worden door den dokter; bij de behandeling van ziekten bij kinderen is voeding van het allergrootste belang en de moeder of de verpleegster moet alle aanwijzingen, in verband met voeding, even zorgvuldig opvolgen als die in verband met de geneesmiddelen. De portie voedsel, die aan het kind gegeven wordt, moet in verhouding tot zijn vitaliteit staan.

Van alle voedsel is melk bijna het meest volmaakte en volkomene en moedermelk natuurlijk het allerbeste voor de behoeften van het kind. Koemelk, de meest gebruikelijke plaatsvervangster ervan, is verhoudingsgewijze geheel verschillend in hare samenstelling, zooals men uit onderstaande tabel zal zien:

Samenstelling van Melk.
Moedermelk (naar Chapman)		Koemelk (naar Cameron)
Water	903.717	Water	870.000
Vet	25.000	Vet	40.000
Caseïne	29.000	Caseïne	41.000
Suiker	37.000	Suiker	42.000
Lacto-proteïne	1.000	Zouten	6.200
Zouten	4.283
	_____		_____
	1.000.000		1.000.000
Totale hoeveelheid vaste bestanddeelen	92.283	Totale hoeveelheid vaste bestanddeelen	130.000

Wanneer de moeder voldoende melk heeft, moet het kind geen ander voedsel dan moedermelk hebben, totdat het zes of zeven maanden oud is. Het moet elke twee uur gedurende de eerste maand gevoed worden, welke tusschenruimte langzamerhand vergroot kan worden, zoodat aan 't einde van de derde maand het slechts eens in drie uur gevoed behoeft te worden. Te vaak voeden is een van de voornaamste oorzaken van maagkwalen bij jonge kinderen; vele moeders houden ten onrechte elk traantje voor een van honger, waardoor gedurende het eerste jaar het kind gewoonlijk lijdt aan over-voeding, gedurende het tweede aan ongeregelde voeding, en voor altijd daarna aan ongeschikte voeding.

Als de voorraad moedermelk onvoldoende is, moet het kind als toevoeging hebben een of twee keer per dag een portie koe- of geitemelk of room.

Gedurende de eerste week:		Na de eerste maand:
Room	10 55 c.M^3. (of gr.)	Room	14 c.M^3. (of gr.)
Melk-suiker	3.55 c.M^3. (of gr.)	Melk	70 c.M^3. (of gr.)
Gekookt water	42. - c.M^3. (of gr.)	Water	28 c.M^3. (of gr.)
Kalkwater	1.77 ½ c.M^3. (of gr.)	Kalkwater	7.10 tot 14.20 c.M^3.
Pasteuriseeren.		Pasteuriseeren.

Vergroot de portie als het kind ouder wordt.

Tenzij een dokter het voorschrijft, moet een kind, voordat het zeven maanden oud is in geen geval eenig meel, arrowroot, sago of ander meelachtig voedsel, gegeven worden.

De moeder kan gedurig haar eigene melk vermeerderen, door een glas warme melk, een half uur voordat zij het kind gaat zoogen, te drinken. Het is echter onverstandig en zelfs gevaarlijk voor haar, op ongeregelde tijden, overmatig, of ongeschikte voeding te eten; alcoholische dranken moeten in 't geheel niet door de zoogende moeder gebruikt worden, daar die ten zeerste het sensitief zenuwstelsel van het kind aantasten. Haar voedsel moet eenvoudig en voedend zijn; haar werk tot een minimum teruggebracht worden, om de overmatige vertering van voedsel door krachtsinspanning en warmte te voorkomen.

In geval de moeder haar kind in 't geheel niet voeden kan en een min niet genomen wordt, moet het kind niets dan warm water (gesteriliseerd) gedurende de eerste vier en twintig uren hebben. Het is onmogelijk, zelfs voor den meest bekwamen dokter, een feillooze voeding voor te schrijven, maar wanneer kunstmatig voedsel gebruikt moet worden, is het in het algemeen zoowel verstandig als passend, met melk te beginnen.

[p. 141]

Voldoende formules voor het toebereiden van room en melk zijn reeds gegeven. De voorraad voedsel, door het kind per dag vereischt, zal varieeren tusschen vijf honderd en zestig en zevenhonderd c.M.³ gedurende de eerste, tot ongeveer duizend c.M.³ bij 't begin der zesde maand.

Het voornaamste bezwaar tegen koemelk als het uitsluitende voedsel voor jonge kinderen is een eigenaardigheid van haar kaasvorming, die, onder den invloed van maagsappen, veroorzaakt dat een zeer taaie, harde, geronnen massa gevormd wordt. Deze geneigdheid wordt ten deele uit den weg geruimd door de toevoeging van een alkali. Voor dit doel moet frisch of normaal kalkwater bij de melk gevoegd worden, een halve theelepelvol bij elke dertig c.M.³ melk.

De melk, die voor kindervoeding gebruikt wordt, moet onmiddellijk na het mengen met het water en de melksuiker gepasteuriseerd worden. Prachtige pasteuriseer-toestellen voor kinderkamergebruik zijn nu, zelfs in de kleine steden, tegen matigen prijs verkrijgbaar.

Moeders en verpleegsters moeten leeren inzien dat de kindersterfte, die ons hart bedroeft en onze beschaving beschaamd maakt niet de ‘Voorzienigheid van God’ is, maar het directe gevolg van haar schuldige zorgeloosheid in de bereiding en toediening van het dagelijksche voedsel. Zelfs gezonde melk is zeer licht aan bederf onderhevig en biedt in ongekookten toestand alle gelegenheid voor het zich ontwikkelen van vele soorten bacteriën; de chemische producten van dezen bacterialen groei mogen wel niet door het pasteuriseeren vernietigd worden, zooals de bacteriën zelve, maar daarom is het toch goed de melk te behandelen zoo spoedig mogelijk nadat ze van de koe is gekomen en ze, totdat ze noodig is, in schoone flesschen, gesloten met een prop wat, te bezwaren.

Elke boer zal het feit bevestigen, dat kalveren, gevoed met melk uit een emmer, zelfs indien toegediend aan 't einde van het melken, altijd lijden aan diarrhée. Dit is een meer dan afdoend bewijs, dat melk, blootgesteld aan de lucht, gedurende een uur of langer, een geheele verschillende substantie is van melk, versch van den uier, en bewijst eveneens, dat vergiftige stoffen, het lichaam van het jonge dier binnendringende, onmiddellijk het slijmvlies van het voedingskanaal aantasten.

In eenige der groote openbare kinder- en gewone ziekenhuizen in Parijs worden de babies, gevoed met ezelinnemelk, door de verpleegsters opgetild tot aan den uier van de ezelin, en zuigen zij de warme, zoete melk langzaam en natuurlijk in. Zij worden grootgebracht als Romulus en Remus of als Mowgli, kind van de wildernìs.

Ons probleem van het instandhouden van het kinderleven is niet ongelijk aan dat van Frankrijk, daar in beide landen kunstmatige voeding bijna regel is geworden en in beide landen gemiddeld één-achste van al de kinderen, die onder de vijf jaren sterven, in hun eerste levensjaar aan ingewandsziekten sterven.

Tenzij haar bron absoluut boven alle verdenking verheven is, is het raadzaam alle melk, die door kinderen onder de vijf jaar gedronken wordt, te pasteuriseeren, en dit in geen geval gedurende den zomer te verzuimen. Wanneer, na eene verstandige proefneming, gebleken is, dat noch koemelk, noch geitemelk, door de jonggeborene verteerd kan worden, moet gecondenseerde melk, verdund met vier of vijf deelen gekookt water, en een weinig kalkwater, geprobeerd worden.

De beste melkflesch is de ouderwetsche rechte flesch, met een zachte caoutchouc speen, zonder buis. Wanneer het kind zijn maal geëindigd heeft, moeten de flesch en de speen door en door gewasschen en in schoon koud water gelegd worden, totdat ze weer noodig zijn. Eens per dag moeten de flesschen en spenen in warm zeepsop, waarin een weinig natrium carbonaat is opgelost, afgewasschen worden. Uiterst zorgvuldige, absolute reinheid moet bij het verzorgen van het voedingstoestel in acht worden genomen, eene reinheid, gelijk aan die van een bacteriologist die een bijzondere proef doet.

Een nieuw geëmailleerd pannetje moet gebruikt worden voor het koken van het water, dat noodig is voor het verdunnen van voedsel, welk pannetje nooit voor eenig ander doel mag dienen. Een afzonderlijk bakje moet aangeschaft worden voor het afwasschen van baby's lepels, flesschen, enzoovoort.

Wanneer het kind door de moeder gevoed wordt, mag het, als vijf of zes tandjes te voorschijn zijn gekomen, een of twee maaltijden per dag van het een of ander bekende kindermeel hebben, om het langzamerhand voor te bereiden op het spenen, dat geleidelijk moet plaats hebben. De juiste tijd voor het spenen wordt het best door de conditie

[p. 142]

van moeder en kind aangegeven, gewoonlijk wanneer het kind tien of twaalf maanden oud is. Men kan het kind dan veilig de lichte meelspijzen: sago, arrowroot, goed wit brood en aardappelpurée, als aanvulling van melk geven. Hierbij kan men gedurende het tweede jaar, zacht gekookte eieren, en jus volgen.

In huishoudingen, waar verscheidene kleine kinderen zijn en waar economie in tijd, arbeid en geld moet toegepast worden, is het volgende voedsel bijna ideaal: Rooster matig oudbakken wit brood van goede qualiteit; plaats de stukken in een aarden pot of het binnenste van een ‘bain-marie’ (dubbelkoker); bedek ze goed met versche melk en zet ze achter op de kachel, waar een temperatuur van 140° tot 160° Fahrenheit gedurende drie of vier uur toegepast mag worden. Deze langzame, aangename warmte zal de melk steriliseeren, de harde korstjes van het brood week maken en de heerlijke smaak van het opgeloste zetmeel, gevormd door het roosteren, over de brij verspreiden. Het kan met een klein beetje suiker en aan de oudere kinderen met een beetje boter, een soupçon notemuskaat of kaneel gegeven worden.

Van twee tot zes jaar moet het kind vier maaltijden per dag hebben; lang vasten leidt tot te veel eten, want het hongerige kind zal schrokken in het eerste het beste dat hem gegeven wordt.

Het is een groote fout jonge kinderen ‘precies hetzelfde wat de ouders eten’, te geven. Kinderen en volwassenen zijn even verschillend in hun hygiënische behoeften als twee zeer uiteenloopende geslachten. Thee en koffie zijn aangename dranken voor volwassenenen, maar vergif voor kleìne kinderen. Rauwe vruchten zijn gezond en werken dikwijls genezend bij volwassenen, maar verkeerd bij kinderen onder de drie jaar. Rauw fruit voor kinderen onder de acht jaar kan verstandiglijk beperkt worden tot frissche rijpe appelen, peren en druiven, ontdaan van schilletjes en pitten, en nu en dan een dadel, vijg of zachte sinaasappel.

Voor de maaltijden van de kleine kinderen kan men een keuze doen uit de volgende voedingslijst, een lijst geschikt voor gezonde kinderen tusschen twee en zes jaar:

Ontbijt: Van zeven tot acht uur:
Geroosterd brood en melk.
Een van de goede meelpappen, (gekookt twee en een half tot drie uur, met suiker, melk en een beetje room.)
Zachtgekookt ei, met brood, boter en melk.
Diner: van elf tot twaalf uur:
Rundvleesch, schapevleesch of kip.
(fijngehakt in 't begin, naderhand in kleine stukjes gesneden).
Het vet van gebraden ham.
Kabeljauw, gekookt of gebakken.
Rijst of aardappelpurée met jus.
De een of andere eenvoudige zoetigheid, zooals appelmoes, gekookt fruit.
Eenvoudige pudding; of brood met honig of siroop.
's Namiddags drie uur:
Glas warme melk met brood en boter.
Gemberkoek of zelfgebakken koek.
Rauwgeklopt ei.
Melk- of meelschoteltje.
Kop slappe chocolade.
Een stukje chocolade.
Souper: zes uur:
Ei, tarwebrood en melk.
Biscuits en melk.
Kop soep of bouillon met brood en boter.

Kinderen moeten veel water, en vooral tusschen de maaltijden en vóór het naar bed gaan, drinken. Dit zal zoowel constipatie voorkomen als genezen.

De gewone kindervoeding van wit brood en boter, aardappelen en saus, en gekookt of rauw fruit, is geheel ongeschikt voor de behoeften van het groeiende kind; het is de voornaamste oorzaak van de bleeke gezichtjes, lustelooze oogen, traagwerkende hersenen en prikkelbare zenuwen, die ouders en doctoren zoo dikwijls bij kinderen betreuren. Ik geloof, dat het gezegde: ‘Brood is het zout des levens’ is en is geweest de bron van veel kwaad. Arm aan eiwitstoffen (zes á zeven procent), vet, en kalk- en ijzerphosphaten, is brood op zichzelf verhongeringsmateriaal. Er was eens een Deensche wet, die een bepaalde soort misdadigers tot een diëet van brood en water gedurende vìer weken veroordeelde, en er bestaat geen enkele overlevering, waarin vermeld is dat iemand dit voorschrift overleefde.

Om de behoeften van bijna constante, lichamelijke activiteit en snellen groei bij kinderen tegemoet te komen, moet de voeding van kleine kinderen vrij rijk aan gemakkelijk verteerbare eiwitstoffen zijn en ik ben overtuigd, dat zelfs in de armste families elke economie, in zoowel de quantiteit als de qualiteit van melk en voedsel, voor de kinderen bestemd, een valsche economie is.

Goed tarwebrood moet met wit brood bij kindervoeding afgewisseld worden; het is iets rijker in eiwitstoffen en vet en het bevat een goede verhouding van phosporzuur en alkalinephosphaten, die werken op de kalkzouten in het lichaam, aldus vormende de kalkphosphaten, noodig voor de beenderen-

[p. 143]

en tandvorming. De grove brooden van ongebuild meel, zijn niet geschikt voor jonge kinderen, daar de voorraad afval, in verhouding tot de hoeveelheid voedingsdeelen, zeer groot is, en daardoor onnoodige uitzetting van de ingewanden veroorzaakt. De ruwe deeltjes noodzaken het voedsel in het voedingskanaal tot een te vluggen doorgang om geheele vertering en opneming in het lichaam te doen plaats vinden, terwijl bestendige wrijving van deze ruwe deeltjes diarrhée veroorzaakt, die chronisch kan worden.

Vet, zoowel als eiwitstoffen, moeten in ruime mate toegediend worden. Spieren bestaan uit drie percent vet; hersens uit acht, het zenuwstelsel uit twee en twintig percent. Van de volmaaktheid der zenuwvezels hangt de nauwkeurigheid en vlugheid van beweging, en de vlugheid in het ontvangen van gevoelsindrukken, af, en deze volmaaktheid is grootendeels afhankelijk van de hoeveelheid vet, die het lichaam krijgt. Moedermelk is betrekkelijk veel rijker aan vet dan koemelk, welk feit voldoende de behoefte van het kind aan deze substantie aantoont. Zoete room of onvervalschte boter moet deel van elken maaltijd uitmaken; sommige kinderen zijn buitengewoon dol op olijfolie, op heet-gekookte, lichtelijk gezouten rijst.

(Wordt vervolgd.)