De Hollandsche Lelie. Jaargang 26

[p. 108]

Over Vrouwenkleeding.
I.

Voor Cora.

Naar aanleiding van een stukje: ‘Onder de Streep’ voel ik mij geroepen er eenige gedachten met U over te wisselen. Ik zal dit gedeelte aanhalen:

De moeders, eenmaal hun eigen kroost zoogend, zullen de zeden uit zichzelf doen omkeeren. En het natuurgevoel zal weer in alle menschenharten terugstroomen. De Staat zal zich weer bevolken. Ja, dat eene punt zal alles weer bijeenbrengen.

- - Hoe zal nu eene zoo gekleede vrouw een echte moeder kunnen zijn? Wanneer de vrouwen het vrouwenkiesrecht willen hebben, moeten zij tevens strijden voor kleeding die haar niet in hare bewegingen en moederplichten belemmert.

Lieve Cora, toen ik den sympathieken brief van U, waaruit ik hierboven een gedeelte citeer, had gelezen, en daarin uw gerechte aanklacht tegen de hedendaagsche moeders, wier kleeding een bespotting is van alle gezondheidsmaatregelen, toen kwam mij onwillekeurig in de gedachten, in verband met mij-zelve, de U-zeker wel bekende scène uit de familie Stastok uit de nooit volprezen Camera Obscura, wanneer de ongehuwde Koosje een waarachtig gevoel toont te hebben voor de voordracht van Hildebrandts': ‘Als 't kindje binnenkomt’, een gevoel dat der zure wèlgehuwde juffrouw van Naslaan de terechtwijzing over de lippen brengt:

‘Ik vind altijd dat men 'n moeder moet zijn om van dergelijke dingen 't rechte te voelen’.

‘Koosje was géén moeder’ - zegt de schrijver ironisch. - Want immers, toch is hij ervan overtuigd, dat juist zij 't lieflijke gedicht van Victor Hugo waarachtig in zich had opgenomen - - n'en déplaise alle mogelijke welgehuwde juffrouwen van Naslaan en andere moeders van dit soort.

Ook de ‘Koosje’, die dit artikel schrijft, - anders gezegd Anna de Savornin Lohman - is geen moeder. En toch, lieve Cora, vertrouwt gij - zelve de moeder van eene straks reeds op hare beurt in het huwelijk tredende dochter, - mij toe dat ik gevoel voor en verstand heb van de zaak die U, als een rechtgeaarde vrouw, innig aan het hart ligt, de zaak van het toekomst-geslacht, dat geschaad wordt - het kan niet anders - door een zoo weinig practische en zoo enkel op het effect van slank-zijn berekende kleedij als die van de tegenwoordige dames.

Laat mij U voor alles danken voor Uw vertrouwen op mijn gezond oordeel en oprechte belangstelling in dezen. Inderdaad, gij hebt U niet vergist, ik deel Uw verontwaardiging volkomen - - Maar - - maar -

Er is hier namelijk een ‘maar’ waarop ik U vóór ik verder ga wil wijzen. - - De ongehuwde vrouw namelijk. Bij onze tegenwoordige maatschappelijke verhoudingen is deze in zoo grooten getale aanwezig dat men óók over haar afzonderlijk moet spreken als men 't heeft over vrouwenkleeding. Immers - ik heb dit mijn standpunt reeds dikwijls uiteengezet, - elke vrouw is oorspronkelijk bestemd tot vruchtdragen, verliest dus haar eigenlijk doel van geschapen-zijn wanneer zij onvruchtbaar blijft. Voor mij, die zelve ongehuwd ben, staat dit feit zoo onomstootelijk vast, dat ik het volkomen erken, in tegenstelling met bijna elke andere onvruchtbaar-blijvende vrouw. En, uit dat oogpunt dus beschouwd, zijn wij allen aan onszelven verplicht moeder te worden. Echter, omstandigheden van allerlei aard, waarover thans uit te wijden hier niet op zijn plaats zou zijn, maken het tot een onomstootelijk feit, dat een zeer groot deel van de hedendaagsche vrouwenwereld deze haar grond-bestemming niet bereikt, niet omdat zij-zelve niet wil, maar in hoofdzaak door de te groote finantieele eischen die heden ten dage worden gesteld aan een huwelijk, en die een massa jongelui ervan terughouden zich met de zorg voor een gezin te bezweren. Tengevolge hiervan loopen er een menigte meisjes rond, die, ongefortuneerd, genoodzaakt daardoor haar eigen brood te verdienen, dikwijls leelijk of ziekelijk ook nog, weten van jongs af dat ze niet zullen worden ten huwelijk gevraagd langs wettigen weg, en te ‘fatsoenlijk’ zijn om zich te geven langs den onwettigen. Deze hoofd-categorie wordt vermeerderd met die andere die ongehuwd blijft, of omdat zij den éénen man harer keuze niet kreeg, of hem verloor door den dood, of om welke andere reden van ongelukkige liefde dan ook; en eindelijk met die derde, die der geëmancipeerden, die er een eer in stellen het huwelijk, het gezins-leven, speciaal het moederschap, te verachten, en zichzelven gelijk en gelijkvormig te maken aan den man door zijn vermaken en levenswijze te deelen. -

Welnu, mag men nu aan al deze, om welke redenen dan ook niet voor het moederschap

[p. 109]

in aanmerking komende vrouwen dezelfde eischen stellen op het gebied kleeding als aan de draagsters van een toekomst-geslacht, zoowel de toekomstige draagsters ervan als zij die reeds bevrucht zijn?

M.i. neen.

Het is een groot, een onschatbaar voorrecht te wezen de voortplantster van een nieuw leven, te vervullen daardoor de schoonste vrouwenroeping, die er bestaat, de éénige waarom wij-vrouwen er zijn. Zulk een voorrecht legt echter óók verplichtingen op - evenals elke groote verantwoordelijkheid van welken aard ook, dat doet. Zij legt op de verplichting om boven alles het eigen lichaam en het eigen begeeren in elk opzicht willig dienstbaar te maken aan de toekomst en het welzijn van het onder het hart gedragen kindje. Welke moeder, die zich maar eenigszins hare taak bewust is, zal dus weigeren durven ter wille van dat kindje haar kleeding los en practisch te maken, zichzelve het enge corset te ontzeggen, van de beëngende banden en gecompliceerde sluitingen, waaruit een hedendaagsch up to date toilet bestaat, afstand te doen!

Helaas, men zou zeggen, niet één enkele, die in dat opzicht zóó ontbloot zal zijn van gezond-verstand en gevoel beide, om haar egoïsme te stellen boven de toekomst straks van haar kind! Maar het tegendeel is nochtans het geval. En dat komt in de allereerste plaats daardoor dat het moederschap in verachting is geraakt bij onze hedendaagsche generatie.

Wel verre van het zoo te beschouwen als ik het doe, als waarlijk een eere en een voorrecht, is het heden ten dage juist de gehuwde vrouw zelve, die er zich op toelegt deze opvatting (gemakshalve) te bespotten en te vertrappen, als eene harer onwaardig. Geslachts-omgang, o ja dat wil zij wel, en, zij weet, in ons land althans is daartoe het ‘wettige’ huwelijk voor haar onmisbaar, wil zij niet ‘geschandvlekt’ heeten. Maar de gevolgen! Die zijn haar in haar egoïsme hoogst onaangenaam. Zoo ze niet geheel en al er aan kan ontkomen, dan toch, in elk geval, reduceert zij die tot eene, hoogstens twee bevallingen. En die door haar gedragen worden, o, niet als een blijdschap, maar als een oneere, iets dat vermomd moet blijven zooveel mogelijk, à tout prix, omdat het - o vreeselijkheid - de jonge-meisjes-slankheid van vóór het huwelijk bederft, en daarom coûte que coûté onzichtbaar gemaakt moet worden. Getrouwd-zijn, met den man geslachts-omgang hebben, maar overigens, zoowel naar de kleeding als naar de levenswijze en genoegens, alle voorrechten en onbezorgdheid blijven deelen van het jonge-meisjes-bestaan - ziedaar het ideaal der tegenwoordige ‘moeder’ - - die, helaas, dien schoonen naam tot een bespotting heeft gemaakt door zulk gedrag. -

- Zonder dat ik in de verste verte de tegenwoordige excessen der méér dan wansmakige vrouwenkleeding, zooals speciaal de Parijsche modes ze aanprijzen, wil toejuichen, dient er daarom toch m.i. op te worden gewezen, dat hetgene wat het jonge meisje zich onder zekere omstandigheden kan en mag veroorlooven, datgene wat ook de ongehuwde vrouw van middelbaren leeftijd het recht heeft te dragen zoo zij dat verkiest, géénszins dikwijls nog een geoorloofde dracht kan zijn ook zelfs voor de mooiste en jeugdigste en slankste aanstaande moeder, enkel dóór dat feit van haar aanstaand moederschap. Het is daarmede m.i. als met elk vrouwenleven dat dóór het huwelijk hare ware bestemming bereikt. Zoo'n vrouwenleven namelijk behoort niet meer zichzelve toe; het is, dóór een ander, gemaakt tot een tweeheid, die het alle recht ontzegt voortaan boven en vóór alles aan eigen-ik te denken, óók op het punt toilet. Daarentegen, de alleen-geblevene, op eigen onafhankelijkheid aangewezen vrouw ontleent aan dat twijfelachtig voorrecht ook deze vrijheid van aan niemand verantwoording schuldig te zijn waar het geldt de vraag hoe zij zich wil tooien. Wil zij vervallen in de extravagances van al te groote opzichtigheid en overdreven modieusheid, zij schaadt er evenzeer alleen zichzelve door als door het zich belachelijk maken in het andere uiterste van te groote verwaarloozing, en te in het oog vallende smakeloosheid. Het feit van haar hare bestemming niet vervullen, onvruchtbaar zijn, maakt haar óók in dit kleeding-opzicht tot een nul in 't cijfer. Anders daarentegen de moeder, zij, die straks het toekomst-geslacht helpt grootbrengen. Aan háár de grootsche taak van de gezondheid van haar kind hooger stellen dan eigen ijdelheid, van al hare lichaamskrachten sterken en ontwikkelen ten behoeve van dat kind, om het, óók lichaamlijk, te kunnen helpen en verzorgen, in ziekte en in gezondheid, ervan te zijn de beschermster, 't voorbeeld, de leidsvrouw in èlk opzicht, óók naar het uiterlijk. -

[p. 110]

Het moeder-ideaal, gehuld in het hedendaagsche vrouwentoilet ‘naar de mode’ - ziedaar een zoo ten hemel schreiende belachelijkheid, dat het geen wonder is wanneer dientengevolge de hedendaagsche moeders, die met ‘de mode’ willen meedoen, maar liever geene moeders meer zijn willen, liever verzaken hare hoogste, heerlijkste vrouwenroeping, die verzaken voor 'n nieuwerwetsch toilet

Lees er meneer B. Veth (De Verhouding tusschen Mannen en Vrouwen, uitgegeven bij Prakke, Nijmegen) maar eens op na, lieve Cora, dan kunt gij eens zien hoe de hedendaagsche man haar in deze opzichten aanmoedigt.^*)

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

(Wordt vervolgd).

*) Zie de boekbespreking in dit nommer en in het volgende.