De Hollandsche Lelie. Jaargang 25

Overzicht van de week.

I. Kuyper-Lohman.

Het heele land heeft zich beziggehouden, 't zij belangstellend, 't zij ironisch, met dr. Abraham Kuyper's Standaard-jubileum.

Zijn medestrijder voor ‘de zaak van Christus,’ zijn vriend uit vroegere jaren (toen, vóór de ruzie der ‘broeders’, de Kuyper-indeeling van Mannen met twee namen en Kleyne luyden nog niet bestond), Jhr. Mr. A.F. de Savornin Lohman, zweeg echter bij die gelegenheid als een mof.

Kuyper vond hierin aanleiding een ‘smartkreet,’ of iets dergelijks, - ik weet het juiste woord er niet meer voor - te slaken, om het stilzwijgen van ‘broeder Lohman’ te betreuren.

[p. 726]

En, ‘broeder Lohman,’ aldus gedwongen om uit den hoek te komen, verklaarde hierop in de Nederlander hoe hij gezwegen had uit, ik weet niet meer welke spitsvondige reden, die hij zocht in de wijze van strijdvoeren van dr. Kuyper.

In wederantwoord hierop schrijft nu de Standaard (volgens de Haagsche courant):

‘Wat dr. Kuyper te Utrecht, naar aanleiding van mr. Lohman's zwijgen, zei, was een zielskreet.

Het apostolisch gebod luidt nu eenmaal: “Dat de broederlijke liefde blijve!” Blijve, wààrin ge ook overigens verschilt.

Dat op die zielskreet ditmaal geen weerklank uit gelijken toonaard mocht beluisterd worden, mogen we niet anders dan betreuren.

De jaren liggen achter ons, en vormen van de 40 jaren van ons bestaan zelfs het grootste deel, dat de heer Lohman met dr. Kuyper, soms nog meer dan hij, omdat hij meer vooraan stond, den smaad van het liberalisme droeg.

Thans werd de heer Lohman tot zelfs in de “Kölnische Zeitung” der Liberalisten held, om de wijze waarop hij ook ditmaal zijn vroegeren bondgenoot bejegende.

Toch nadert de ure van een scheiden voor altoos, en, met het oog daarop, blijft 't ook onze bede, dat de broederlijke liefde het, eer 't te laat is, van alle Rechthaberei winnen moge.’

Zoo is het. In hoeverre hier huichelarij en aanstellerij hebben geïnspireerd dit Standaard-artikel, dan wel oprechtheid, dat verantwoorde de schrijver ervan voor zichzelf. 't Feit echter als zoodanig is waar. Wat hij zegt, is, uit een bijbelsch oogpunt, wààr.

En ik stel er daarom prijs op hier het openlijk uit te spreken, hoe het het niet-naleven van dit gebod der ‘broederlijke liefde’ boven en vòòr alles is geweest, waardoor mij, een lid van het Lohman-geslacht, van lieverlede, al sinds vele jaren, de oogen zijn opengegaan voor het sóórt van onècht-christendom door hen beleden.

Aaneengereid waar het gold, met den bijbel in de hand, en met het ‘Woord Gods’ in den mond, de liberalen te verslaan, en hunne zetels in te nemen, als kamerlid, als minister, zeker dat is het soort Christendom, waarin de Christenen, van wien ik spreek, vèr waren, zèèr ver.

Maar... onderling... als het gold elkaar iets te vergeven als broeders - als het gold onderling vrede te sluiten, om 'n geleden onrecht uit de wereld te helpen, - als het gold een hebzucht-questie te vereffenen door toegeven - dan... Dan heb ik gezien, in de Lohman-kringen en in de Lohman-familie, waartoe ik behoor, dat Rechthaberei 't steeds won, in alle opzichten, van broederlijke liefde, en dat de leer van Jezus Christus, die leer van ‘Gods Zoon’, waarop heel Zijn verlossings-werk is gebouwd, de leer van: ‘Zegent hen die U vervloeken,’ ‘Hebt lief degenen die U haten,’ ‘Als Uw broeder den rok neemt, biedt hem ook den mantel aan’, voortdurend met voeten werd getreden, uit eerzucht-eigenbelang- en naijver-redenen.

En daarom, al ben ik voorwaar geen Kuyper-bewonderaarster, al stuit mij 't Kuyper-Christendom even hard tegen de borst als 't Lohman-Christendom, ditmaal moet het mij van het hart, dat de Standaard hier met woorden het juiste heeft gezegd, datgene waarop het aankomt volgens den bijbel, en dat het daarom te wenschen ware voor zijn Christendom indien Jhr. Mr. de Savornin Lohman zijnerzijds met de daad die woorden ter behartiging nam.

‘Dat de broederlijke liefde het, eer het te laat is, van alle Rechthaberei winnen moge’ het is een behartenswaardig woord, dat óók niet-Christenen wel eens wat meer in gedachten mochten houden. Ik althans verwonder er mij dagelijks over, hoe het zoovelen uit mijne naaste omgeving mogelijk is en blijft in onderlinge vijandschap en haat daarheen te blijven leven, - vijandschap en haat om kleinzielige aardsche dingen - waar immers inderdaad ‘de ure van scheiden voor altoos zoo spoedig nadert.’

Hoe het echter mogelijk is dat menschen, die zich belijders en volgers van ‘het Woord Gods’ noemen, staande aan den rand van het graf daarenboven, aldus blijven volhouden aan hun Rechthaberei, zonder zichzelf huichelaars te weten, ziedaar een vraag in het antwoord waarop ik mij niet wensch te verdiepen verder. Want, dat antwoord zou te weerzinwekkend zijn.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

II. Nearer to God.

In de laatste Lelie schreef ik in het ‘Overzicht van de week’ over de aanstellerij van het overal en in alle steden zingen van het lied: Nearer to God, - het lied dat aangeheven werd door de rampzalige Titanic-schipbreukelingen, toen zij vergingen. Wat dáár, in die uiterste ure, een treffende roepstem was tot het Groote Onbekende, waarheen die ongelukkigen gingen zoo onverwachts, dat wordt

[p. 727]

thans verlaagd tot een amusement, een modesport, een straat-relletje, getuige hetgeen b.v. in Amsterdam voorviel, waar, volgens de Telegraaf, op het Rembrandtplein, de politie zich moest bemoeien met het ‘roezemoezig publiek,’ dat auto's en rijtuigen en tramverkeer stopzette, en door zijn rumoer het koor van de zangers nu en dan geheel overstemde.

't Is ook hiermee weer als 't altijd en overal gaat. Niets is zóó treurig, zoo hartverscheurend, of het wordt voor de groote massa nog een pretje ten slotte; de rijken in Londen, New-York, Parijs, enz., vinden alreeds 'n gróót vermaak in het organiseeren van alle mogelijke soorten van bals, tableaux-vivants, enz., enz., ten bate der slachtoffers van de Titanic-ramp, en de armen maken zich 'n straatjooltje uit den door de stervenden ten hemel gezonden zwanenzang.

God, wat 'n mesthoop toch, 't zoodje dat wrereld heet!

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

III. Klassen-Justitie.

Volgens de Vrije-Socialist zijn de namen van de vijf Leidsche studenten (a.s. rechters dus, medici, of theologen, of diplomaten, of iets dergelijks), welke zich hebben schuldig gemaakt aan het bekende Leidsche Groenen-schandaal, en die gedagvaard werden als zoodanig voor de Haagsche Rechtbank, niet voorgekomen op de door de griffie ten behoeve van de pers verstrekte bulletins. Ook van een vóór eenigen tijd hier ter stede in voorloopige hechtenis genomen Mr. in de rechten, schoonzoon van een zeer invloedrijk man, werd toen ter tijd de naam niet in de pers genoemd.

Daarentegen werd onlangs hier op Scheveningen een eenvoudige brievenbesteller slechts verdacht van een geringen post-diefstal, en ziet, nog denzelfden avond stond het feit reeds voluit in de couranten, (in sommige las ik het zelfs onder het hoofd: ‘ontrouwe brievenbesteller’, niettegenstaande er slechts een verdenking was, geen bewijs). Deze man is sinds, nog steeds zonder afdoend bewijs, veroordeeld. Hij is nu in hooger beroep gegaan. Maar, ook al wordt hij dan vrijgesproken, met zijn reputatie is vrij-wat kwistiger rondgesprongen in de pers, dan met die van de ‘beschaafde’ tot de ‘gegoede’ klassen behoorende jongelui uit Leiden, - die immers ook maar 'n gering, 'n onschuldig ‘jongelui’-aardigheidje uithaalden! Ze waren allicht wat ‘opgewonden’ (voor andere standen heeft men daar een ander woord voor), en ze hebben er zich niet zoo veel kwaad bij gedacht, etc., etc.

Och ja, verontschuldigingen zijn altijd wel te vinden. Als de justitie die òòk eens zocht voor 't genre brievenbestellers, enz., en niet enkel voor a.s. rechters, advocaten, dominee's, diplomaten, kamerleden, en andere toekomstige ‘steunpilaren der maatschappij.’

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.