De Hollandsche Lelie. Jaargang 25

Gedachtenwisselingen.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie).

I. Geachte Redactrice.

Het door Alpha besproken onderwerp: Christelijke Godsdienst, Protestantsche Godsdienst, Godsdienstig is noodig, is dunkt mij van te veel belang om het stilzwijgend voorbij te gaan. Gaarne zou ik mijne opmerkingen hieromtrent ten beste geven.

Alpha bespreekt eerst de Christelijke Godsdienst en karakteriseert die in een paar Nieuw-Testamentische geboden om daaruit te concludeeren dat die geboden geen strijd noch verdeeldheid toelaten. En volkomen terecht! Echter is daarmee nog volstrekt niet aangetoond dat er geen verschillende godsdienstige secten behooren te bestaan; immers staan die secten lang niet altijd vijandig tegen elkaar over. Verschillende opvattingen van het Godsbegrip van den persoon van Jezus en van de godsdienstige dogmata leiden toch tot het sectewezen, met hun eigen kerken en eigen Evangelie-verkondiging. Ieder toch kan zeer goed op zijne manier die geboden betrachten. Zoodra men echter elkaar gaat verdoemen is het gedaan met het houden van het gebod: ‘Hebt uwen naaste lief als u zelven!’

Het betoog van Alpha lijkt mij te hinken op twee gedachten. A. zegt aan het begin: ‘Alle Christenen behoorden slechts ééne secte te vormen.’ Aan het slot echter spreekt A. eerst van een bond van vrijzinnigen en daarna van een nog schooner doel: Alle Protestanten belijdende één Godsdienst. Wat is eigenlijk Alpha's gedachte? Alle Christenen (dus ook de Roomsch Katholieken) òf slechts alleen de Protestanten tot ééne secte vereenigen? Het is mij uit zijn betoog niet recht duidelijk geworden. Voor de verheffing van het zedelijk peil der menschen, zou dunkt mij het wegvallen van alle sectewezen niet dan zeer nuttig kunnen zijn.

Dan stelt A. de vraag of vrijzinnigheid niet leidt tot volkomen ongeloof; hij beweert dat zulks in de praktijk het geval is. Hier spreekt A. onwaarheid.

De vrijzinnige godsdienstige richting staat wel degelijk op een vasten grondslag: het geloof aan God, de blijde boodschap ons door Jezus gebracht. Echter breekt het Modernisme met de dogma's van den drie-eenigen God, de goddelijkheid van Christus, de zondeval van Adam, de Schrift als Gods woord. Dat wil niet zeggen, breken met God en Zijn Gebod. Het geloof aan God zooals Hij ons door Jezus zoo schoon geopenbaard is in het Onze Vader, dat is het beginsel van het Modernisme. Zij zijn echter wars van alle dogmatische bespiegelingen, welke met recht menschelijk maakwerk kunnen genoemd worden.

Neen, ik voel me gedwongen het Modernisme te verdedigen als A. ervan spreekt zooals hij doet, n.l. op een onware manier. Hij beweert achtereenvolgens dingen als: in moderne streken staan de dominees des Zondags voor stoelen en banken te preeken; het ambt van dominee nadert soms het paskwillige; zij doen geen huisbezoek,

[p. 620]

geen ziekenbezoek, welke alle naar de ervaring mij geleerd heeft onwaar zijn. Neem eens de moeite Alpha, op een Zondag ter kerk te gaan in de Vrije Gemeente te Amsterdam (welke U niet zult kunnen beweren van niet te zijn ultra-modern) en ge zult zien dat op al de stoelen en banken nog menschen zitten. Het feit dat U ter oore komt, kwam mij wel wat apocrief voor; ik zou, ware het mij gedaan, bij dat verhaal zeker indachtig zijn geworden aan het spreekwoord: Van hooren zeggen, liegt men het meest!

En als U een spreker iets hoort verkondigen onverschillig op welk terrein, denkt U dan direct: ‘Zou hij het zelf wel gelooven?’

Neen nietwaar, ge veronderstelt toch niet dat ieder die wat te zeggen heeft, U iets wijs maakt? Waarom dan wel zoo gedacht van den predikant? Omdat hij misschien naar Uw zin met te weinig gloed van overtuiging heeft gesproken? Maar ge weet immers dat er ook onder predikanten zijn die de gave van het woord niet onverdeeld bezitten. Het preeken is wel degelijk, behalve de overtuiging welke spreekt uit het gesprokene, een kwestie van smaak. Gij kunt er U van verzekerd houden dat zeer dikwijls juist dit de hoofdgrief is, die de menschen doen besluiten niet ter kerk te gaan bij zulke dominees, omdat hunne preeken óf literarisch van eene waarde gelijk nul zijn óf religieus te weinig doorgedacht.

Modern en atheïstisch zijn twee begrippen die ge totaal door elkander haalt. Een modern godsdienstig mensch spot niet met godsdienst; dat is slechts het werk van den atheist.

In godsdienstige streken komen vechtpartijen en dronkenschap minder voor zegt ge, bewijst U de ervaring. En wat dunkt U van het Zuiden, het Katholieke (godsdienstige) deel van ons land? Onze dagbladen vermelden U onder de nieuwtjes-rubriek ettelijke vechtpartijen en bacchanaliën uit dat deel, ja ik meen zelfs dat daar de meeste moorden geschieden.

Echter hoop ik niet dat ge den indruk krijgt alsof ik het absoluut oneens ben met wat ge zegt. Dat zij verre!

Godsdienst is beslist noodig voor de menschen zegt ge. Ik zou het liever aldus uitdrukken: Godsdienst is voor het geheel der menschheid een zegen, waarmee ik volstrekt niet ontken dat er godsdienstlooze menschen kunnen zijn, die zedelijk hoog staan en in tegenspraak met Jezaia's: ‘De goddeloozen hebben geen vrede’, zou ik zeggen: De goddeloozen kunnen wel degelijk vrede hebben!

Maar het is goed dat wij eens per week ons trachten bewust te worden van Gods liefde voor alle menschen; dat wij luisteren naar de woorden van den predikant, woorden komend uit een religieus gemoed en gesproken tot godsdienstige menschen. Zeker daarvoor zijn er voorgangers noodig ter vertolking van de gevoelens van een godsdienstig gemoed en opdat gesterkt worden in hun geloof, zij, die de raadselen des levens zouden te machtig worden.

Uw slotwensch wil ik in deze woorden tot de mijne maken: Dat het godsdienstig bewustzijn meer en meer moge worden opgewekt bij alle menschen zoodat zij één stap nader komen tot het schoone doel: Alle menschen belijdende één Godsdienst, den godsdienst, ons gepredikt in het Evangelie van Jezus den Nazarener.

HOMO.

II. Geachte Redactrice.

Met instemming maar tevens verwondering las ik de beschouwing van den Heer Schippèrus over de doodstraf. Genoemde Heer toch kan uit velerlei geschriften van bekende mannen weten dat de Bijbel niet maar is een wetboek dat kant en klaar door God als het ware uit den hemel der menschheid voor de voeten geworpen is, maar dat de Bijbel is een verzameling van verschilllende geschriften op zeer verschillende tijden door uiterst verschillende personen geschreven, deels in Hebreewsch deels in Grieksch, zoodat ook de vertalingen verschillen. Deze zoo uiteenloopende geschriften zijn eerst lang daarna bij meerderheid van menschelijke stemmen, dat is dus door menschelijke willekeur, in één band tot één boek (biblos, biblia) vereenigd, dan men dan Gods woord noemt.

Daardoor spreekt het dan vanzelf, dat zulk een boek - zoo geheel verschillend van den Koran der Mohammedanen, waaraan slechts één mensch gewerkt heeft - zichzelf herhaaldelijk tegenspreken moet en dat het tevens het tuighuis geworden is van waaruit ieder met eigen wapenen voor den dag kan komen. De oud-Hoogleeraar der Vrije Universiteit Jhr. Lohman heeft nog niet lang geleden in de Tweede Kamer gezegd, dat niet alleen de ongeloovigen, maar ook de geloovigen het Bijbelwoord naar eigen opvatting interpreteeren.

Zoolang dus niet het Christendom maar het Bijbeldom de lakens uit blijft deelen zal de eene Christen, aan de hand van Jezus, slechts walging kunnen gevoelen voor de doodstraf, terwijl andere Sectegenooten (inzonderheid leden der kerken A, B, C, enz.) haar integendeel als Gods hoogste gerechtigheid blijven waardeeren; tenminste voor zooverre zij niet op henzelf toegepast wordt.

De Heer S. kan ook weten dat het Grieksche woord logos velerlei beteekenis heeft, dat dus Johannes 1 vers 1: In den beginne was het Woord, en het Woord was bij God en het Woord was God’ beter vertaald wordt door: ‘In den beginne was de Rede en de Rede was bij God, en de Rede was God.’ - Godzelf is dus de Rede en de Rede is God; tusschen God en Rede is alzoo geen antithese bestaanbaar. Wie tegen de Rede zondigt, zondigt tegen God en wie nu eens aanneemt dat tweemaal twee gelijk twee en dan weer dat tweemaal twee gelijk één is, zal spoedig bedrogen uitkomen. Daarom zal alleen de onredelijke mensch kunnen gelooven dat Jehovah, dat is God, de doodstraf als hoogste rechtsvorm eischt en dat Jezus, dat is evenzeer God, onder gelijke omstandigheden tenminste zeventig maal zeven zevenmaal genade voor recht zou doen gelden.

Het al of niet rechtmatige van de doodstraf zal dus niet uit den Bijbel, maar uit andere gegevens afgeleid dienen te worden.

Hoogachtend, Uw abonné

P. VAN BEUZEKOM.