De Hollandsche Lelie. Jaargang 25

‘Arm Moedertje’
door Nelly Hoekstra-Kapteijn.
(Vervolg van No. 36.)

De juffrouw had zich dadelijk gemakkelijk in de weeke kussens genesteld, maar moedertje zat angstig recht op, keek schuw om zich heen in de overvolle winkelstraten, die men passeerde.

Toen de auto voor 't deftige huis van Welters stil hield, zag ze vol ontzag en bewondering naar de helder verlichte ramen beneden en boven. Hier in dit prachtige huis woonde haar zoon, haar Wim nou.... Doch geen lieve schoondochter, geen aardige kinderen heetten grootmoeder welkom.

't Was alles zoo koud en kil, zoo geheel anders als ze het zich voorgesteld had. Onder gejubel der kleinen had ze gedacht haar intree in de woning van hare kinderen te zullen doen. Wim en Hermance vol teedere zorg 't liefste gemakkelijkste plekje voor moedertje kiezende: hier zat ze goed hè en de kinderen zouden zich om grootmoedertje verdringen, vragen om 'n sprookje, ja want papa had gezegd, dat grootmoe, o zooveel mooie sprookjes wist te vertellen. En grootje begon met zwak beverig stemmetje, dat allengs vaster zou worden: ‘Er was eens’... Ja, ja zoo had zij 't zich voorgesteld, gisteren in den schemer nog even met haar zelf gerepeteerd, kende ze die oude lieve sprookjes nog wel waarnaar haar jongen jaren geleden zoo graag luisterde... Hoe was 't ook weer ‘van 't Prinsesje en 't Ezelje?’.... Zou ze 't nu toch kwijt zijn.... Stil neen, ze weet het nog en zachtjes, met beverig stemmetje had ze de aardige melodiën gezongen van 't sprookje, zacht, stil voor zich zelf. Toch had Sientje 't gehoord.

‘Nou juffrouw, ik hoef niet te vragen of je blij bent, dat je naar de kinderen gaat, mensch ik hoorde je daar net zingen, da's in geen jaren gebeurd hoor.’

Die goeie Sien ze had glimlachend geknikt. Ja, de oude herinneringen, de dingen van vroeger, toen Wim nog 'n klein jongetje was, kwamen weer boven.... O, ze had het zich zoo heerlijk voorgesteld.... en nu niemand had haar nog 'n vriendelijk woordje toegevoegd. Alleen zat ze met 'n kopje thee, wat ze nog niet aangeroerd had, op de kinderkamer. Mijnheer bezocht patiënten, haar goede Wim, natuurlijk de zieken konden niet wachten, Mevrouw had haar jour, ontvangdag had de juffrouw gezegd, maar niemand had haar, de eigen moeder, ontvangen. De kinderen waren naar school, 't kleintje sliep en zoo zat zij hier geheel alleen als 'n vreemde in 't huis van haar zoon.... En de oude oogen vulden zich met tranen, lastige tranen, die zich niet terug lieten dringen. De prop, die ze in 't station ook al in haar keel gevoeld had, kwam weer terug. ‘Ik had niet moeten komen.’ prevelden de dunne lippen, 't was immers goed zoo in me eigen huissie met Sientje en poes, wat doe ik hier

[p. 596]

eigenlijk? Stil zat ze nu met de gerimpelde handen gevouwen in haar schoot. Ze dacht er over, wat Sientje wel zeggen zou als ze haar hier zoo zielig alleen zag zitten. Zeven jaar, zeven lange jaren had deze reis haar door 't hoofd gespeeld, eindelijk was het verlangen haar te machtig geworden. Ze besloot te gaan naar Wim, haar lieveling... nu was ze er... 'n Zachte ritseling, 'n frou frou van zijde werd gehoord en plotseling stond Hermance voor haar.

‘Dag...’ zei ze even aarzelend, als wist ze niet goed welk woord te kiezen, ‘hoe gaat het u? U neemt 't me niet kwalijk, ik niet eerder boven kon komen, 't was mijn jour weet u.’

‘Dag Mevr... Herremanie, wil ik zeggen,’ sprak moedertje en staarde de elegante mooie verschijning, zoo kostbaar gekleed, vol bewondering aan.

‘Is Wim nog niet thuis?’

‘Neen, maar hij zal wel zoo dadelijk komen. Gaat u mee naar beneden, dan kunt u de kinderen ook zien; ze zijn zoo pas thuis gekomen, mijn kleine schatten.’

... De kleine schatten gaven op bevel van Mama, grootmoe 'n handje en trokken zich toen schielijk terug. Bob, 'n beeld van 'n jongen zei: ‘Dat is mijn grootmama niet.’

‘Neen,’ klonk het trotsch van Hermance's lippen, ‘grootmama de Blox van Weelderen niet... maar je grootmoe uit N., pappie's moeder.

Kom er es hier lieffie,’ zei grootmoeder met beverig stemmetje tot Corrie die haar met groote blauwe oogen zeer verbaasd aan stond te staren.

‘Neen,’ mokte Cor en verborg haar blond gelokt kopje in mama's japon.

‘Foei,’ beknorde Hermance flauwtjes, ‘wat zijn jelui nu verlegen, stoute kinderen, denk je, dat grootmoe 't aardig vindt.’

‘Hier heb ik wat voor jullie, Bob,’ zei grootje en kreeg 'n zakje moppen, ‘toe kom 't maar halen.’

Schoorvoetend naderde Bob.

‘Kijk er es an, wat grootmoeder meegebracht heit, moppen, lekker hè? Deelen jelui ze maar samen.’

‘De kinderen mogen niet snoepen voor het diner, bewaar ze maar Bob, dan kunnen jelui van avond voor je naar bed gaat er van krijgen.’

‘Hou je wel van moppen,’ vroeg grootje.

‘Ajakkes neen,’ kwam Corrie met 'n even optrekken van 't fijne neusje.

‘Niet... gut, alle kinderen lusten ze graag... 't Benne versche kruidmoppen.’

‘Ik houd meer van bonbons,’ zei Corrie eigenzinnig, ‘en van lekkere fondants.’

‘Zoo... gut ja, dat wist ik niet,’ stamelde grootmoedertje ontsteld...

‘'t Is niets hoor,’ stelde Hermance gerust, ‘ze zeggen maar wat, ik geloof eigenlijk, dat ze nooit moppen geproefd hebben, is 't wel Cor?’

‘Neen Mama... maar Bob wel.’

‘Zoo Bob wel: Ah, daar is papa.’

Voor 'n oogenblik verspreidde zich 'n blijde glans over 't oude gezichtje. Ha, nu kwam Wim, nu zou 't wel goed worden.

Vlug werd de deur geopend. Daar was ie haar zoon, groot en knap met 'n vollen bruinen baard, die hem zoo goed stond. Direct trad ie op haar toe, kuste haar op beide wangen, heette haar hartelijk welkom in zijne woning en grootje snikte haar opgekropt verdriet uit.

‘Wim, Wim, mijn eige jongen.’

Hermance glimlachte en wende 't mooie kopje af. Bah, wat 'n theatrale scène. De kinderen keken met groote oogen naar Papa, die het oude vrouwtje in zijn armen nam en met zacht gevlei op haar stoel neerzette. ‘En heeft u 'n goede reis gehad?’

‘Ja... ja zeker.’

‘Kom, en u heeft de kennismaking met Hermance en de kinderen zeker vernieuwd hè? Wat zegt u van ons drietal.’

‘Ik... 't kleintje heb ik nog niet gezien’ aarzelde ze. ‘Bob en Corrie zijn groot geworden. Bob lijkent op jou.’

Dokter Welters wilde antwoorden, maar 't werd hem onmogelijk gemaakt door Corrie die zich in Pappie's armen genesteld had en vleierig aan zijn baard trok. Bob klom op Pappie's vrije knie. Hermance kwam glimlachend achter hem staan, 'n mooi groepje, die knappe man en vrouw en hun gezonde, blonde mooie kinderen. Voor 't oogenblik was grootmoeder ook door haar zoon vergeten. Ze zag rond in de weelderig gemeubeleerde kamer. Hoe rijk en prachtig was hier alles. Ziet, daar lag 't zakje moppen achteloos op den grond, die grootmoeder Sientje den vorigen avond nog laat bij den bakker had laten halen. Ze mosten versch wezen en lekker bros had de juffrouw gezeid en de dikke bakker had goedig geknikt: ‘Zeker, puike waar hoor.’ Hij wist wel voor wie de moppen dienen moesten. 't Heele dorp leefde met moeder Welters mee. Morgen was de groote dag, dan zou ze de reis naar haar Wim aanvaarden. En toen het tent-

[p. 597]

wagentje van baas Olie met juffrouw Welters en Sientje door 't dorp reed, kwamen boven de kanten ondergordijntjes veel vrouwenhoofden te voorschijn, om nog 'n laatsten groet toe te wuiven aan moedertje, die met haar gelukkig bewogen gezichtje in 't rijtuig, dat haar naar het station zou brengen, zat. O, de menschen van 't dorp waren zoo goed en hartelijk voor haar..............

...... Aan tafel gedroeg ze zich zeer onbeholpen. 't Was ook zoo vreemd en deftig hier alles en zij was het met Sientje zoo eenvoudigjes gewend.

‘Kijk, ze drinkt uit haar vingerglas,’ schaterde Bob het uit en Corrie lachte mee.

Onthutst zag grootje op. Wat had ze nu weer gedaan? Stond dat glas er dan niet om uit te drinken?

Hermance trok even heur fijn neusje op. Wat 'n flaters maakte dat mensch, straks wist ze geen weg met haar pasteitje, zat hulpeloos van den een naar den ander te kijken en nu dit weer. Wim scheen 't niet te merken. Hij verbood Bob en Corry. Konden de kinderen het dan helpen? ‘'t Is 'n vingerglas moedertje,’ zei hij vriendelijk, ‘wat eet je weinig, kijk neem nu eens 'n lekker stukje pudding met vanillesaus. Laat mij u eens 'n stuk geven. Dat zal smaken hè.’

‘Ja, ja, zeker,’ zei grootmoedertje, die zenuwachtig verlegen telkens de spotlachende gezichten van Hermance en de kinderen op zich gevestigd zag.

‘Ze eet pudding met haar mes,’ schaterde Bob het weer uit.

‘Bob,’ zei Papa streng, ‘ga direct van tafel, versta je, naar boven, marsch!’

Huilend stond Bob op. Corrie begon van de weeromstuit ook te schreien. Bob verwijderde zich na nog 'n blik op zijn bordje geworpen te hebben, waar de pudding met vanillesaus zeer verleidelijk geurde.

‘Ga je haast,’ klonk het barsch.

‘Ja, ja... ja Pa...’ huilde Bob.

‘Dat arme kind,’ kwam Hermance en poogde Corrie tot bedaren te brengen. Verschrikt en geheel onthutst zag grootmoedertje den kring rond. Wim keek boos en ontstemd, Hermance had 'n kleur van opwinding en Corrie huilde maar steeds door.

‘Ik moet nog 'n ernstige patiënt bezoeken,’ zei Wim, van tafel opstaande, ‘tot straks bij de thee moeke. Dag Hermance, dag Cor.’

‘Dag Wim,’ mokte Hermance.

‘Ga je... al weer weg?’ vroeg grootmoedertje beduusd. 't Idee van alleen met Hermance te blijven, die zeer uit haar humeur was en de dwingerige Corrie schrikte haar af. Ze voelde zich geheel als 'n vreemde eend in de bijt.

‘Ja moedertje, 't moet wel,’ zei Wim vriendelijk: ‘bij de thee zie je me weer hoop ik.’

‘Tot straks hoor!’

‘Dag Wim, dag jongen.’

's Avonds zaten Hermance en zij, stil in 'n fauteuil, waar grootje heelemaal in wegzonk met haar klein figuurtje. De conversatie was niet bepaald levendig, tenminste van Hermance's kant. 't Oudje had 'n paar malen geprobeerd 'n gesprek te beginnen. ‘Ik zal de breikous maar weer es voor den dag halen, Herremanie’, had ze gezegd, toen haar schoondochter haar 't eerste kopje thee gaf.

‘Ja, ja, u breit maar,’ geeuwde Hermance verveeld.

‘Och, wat zal je anders doen hè? Ik heb in m'n leven zooveel genaaid en gebreid, 'k zou 't heusch niet buiten me koussie kenne stellen.’

‘Leest u nooit?’

‘Lezen, nee. Gut, vroeger had ik er geen tijd voor zie je, en nou, och ja, de N. sche courant wel, maar anders niet veel.’

‘Zoo,’ landerig rekte Hermance zich uit. Jasses, wat 'n vervelende avond. Tersluiks zag ze even in heur boek, dat opengeslagen naast haar op tafel lag, 'n zeer pikant Fransch romannetje, dol amusant, wel wat gepeperd, maar daar hield ze wel van. 't Mensch je zat hard te breien, zou ze gaan lezen? Och, waarom niet?

‘U heeft uw breikous, ik heb hier 'n mooi boek uit de leesportefeuille, u vindt 't niet vervelend hè, als ik het uitlees, 't moet deze week weer weg.’

‘Ik, o wel nee, ga gerust je gang.’

...Hermance genoot van haar boek. Moedertje breidde met star droef gezichtje en niets als 't suizen van het gas werd er gehoord. Ze had zoo gehoopt op 'n intiem gezellig samenzijn met haar kinderen, wat zouden ze te babbelen hebben over alles wat er in die jaren gebeurd was..... en nu, 't was of ze niet bestond. Als Hermance van heur boek opzag keek ze op de pendule, vroeg of ze nog eens in zou schenken, presenteerde 'n koekje om dadelijk daarop hare lectuur weer te hervatten. Grootje verlangde, dat Wim zou komen, wat bleef de jongen lang uit... kwam hij nu maar. Ze werd moe en slaperig, anders om dezen tijd lag ze al te bed. Zou ze Hermanie vragen of...

[p. 598]

‘Herremanie,’ begon ze met zacht stemmetje.

‘Wat is er?’ Even werden de oogen van 't boek opgeslagen... ‘drinkt u 'n glas wijn, ja? Zal ik bellen?’

‘Nee’, klonk het aarzelend, ‘maar 'k was van morgen al vroeg op.., ik ben 't reizen niet gewend en wilde graag naar bed, als je 't goed vind.’

‘Maar natuurlijk.’ Dadelijk stond Hermance op. ‘Ik zal de juffrouw bellen, dan kan ze u de logeerkamer wijzen. De kachel brandt voor de kilheid, u gaat zeker altijd in de warmte naar bed hè?’

‘Ja, altijd. Ik word ouder en dan wil 'n lekker vuurtje wel.’

‘Ja, dat begrijp ik. Ah, daar is de juffrouw. Wijst u Mevrouw even de kamer juffrouw.’

‘Nacht Herremanie.’

‘Nacht... Wel te rusten.’

't Woord ‘moeder’ wilde de mooie doktersvrouw blijkbaar niet over de lippen komen... Grootje begreep het wel. 's Nachts lag ze te huilen in het groote, prachtige ledikant, waar zij, klein oud menschje geheel in verloren ging. Ze woelde zich om en om, kon de slaap niet vatten, lag telkens te denken hoe anders alles toch uitgekomen was, als zij het zich gedacht had.

‘Ik ga gauw weg.’ Met die gedachte viel ze in 'n korte, onrustige sluimering telkens gestoord door geluiden van de straat. Het groote stadsleven was nog in vollen gang.... Telkens schrikte het oude menschje op met beverige, verschrikte bewegingtjes.... soms sliep ze even in, maar het duurde niet lang, het overige gedeelte van den nacht lag ze met open oogen naar 't prachtige plafond te staren.... Hoe mooi en rijk was alles hier.... maar 'n beetje meer liefde en hartelijkheid van Herremanie en de kinderen, die haar ook al zoo uit de hoogte behandelden, zou haar wel zoo lief geweest zijn. Ja Wim was aardig geweest.... maar ze had hem maar even gezien.... och en hij had 'n vrouw en kinderen, zij grootmoe kon best gemist worden.

'n Klopje op de deur stoorde oudje in hare droevige overpeinzingen.

't Was de juffrouw met 'n kopje thee en warm water voor de waschtafel.

‘O, dank u.... dank u wel juffrouw,’ zei ze, 't kopje aannemende. ‘Is het al erg laat? 't Is nog zoo donker.’

‘'t Is half negen, u kunt opstaan wanneer u wilt.’ Met 'n knikje en 'n onderdrukten glimlach, 't menschje zag er zoo potsierlijk uit met die slaapmuts, verliet de juffrouw de kamer.

Grootje dronk haar thee, stond toen schielijk op, waschte zich en deed haar donkergrijze morgenjapon aan. Beneden gekomen vroeg ze aan 't coquette kamermeisje in heur keurig zwart japonnetje met wit geborduurd schortje waar of de kamer van dokter was.

‘Hier Mevrouw, 't is nog even voor 't spreekuur, als 't u blieft,’ en gedienstig opende 't kamermeisje een der zware gebeeldhouwde deuren.

Wat 'n booien hebben ze hier, dacht grootmoedertje, ik zie telkens 'n andere.

‘Wel moedertje, kom je eens kijken,’ vroeg Wim opgewekt ‘goed geslapen’?

‘Ja... nee, niet veel, zeker door de drukte op straat jongen.’

‘Dat begrijp ik. 't Is hier N. niet. Gaat u even zitten,’ en gedienstig schuift dokter Welters zijn moeder 'n roodleeren armstoel toe.

‘Wim mijn jongen,’ zei ze op eens, ‘wat woon je hier mooi en wat heb je het toch goed me kind.’

‘Ja moeder, Goddank wel, ik heb alles wat ik begeeren kan, 'n lieve mooie vrouw, aardige kinderen, 'n goede praktijk, die zich telkens uitbreidt, 'n confortabel huis. Mijn liefje, wat wil je nog meer.’

‘Je bent wel gelukkig me jongen, maar je verdient het ook,’ zei ze en toen aarzelend: ‘zeg Wim, me jongen.’

‘Wat is er moedertje?’

‘Ik zou graag willen weten met welken trein ik morgen weg kon... ik moet Sientje nog schrijven, zie je, dat ze voor 't rijtuig zorgt.’

‘Wat is dat?’ In 'n oogenblik is ie bij haar. ‘Wil je nu al weg? Maar m'n lieve moeder, je bent er pas.’

‘Ja, dat is zoo,’ aarzelde ze... ‘maar zie je... ik heb jou, Herremanie en de kinderen nou gezien, ik weet dat jellie nou gezond zijn... dat het je goed gaat... en nou wil ik liever naar me huissie, naar N. terug.’

‘Wat zal Hermance wel zeggen... is ze... was ze niet lief voor u? Zijn de kinderen soms?...’

‘O, nee, nee,’ haastte ze zich te zeggen ‘gerust niet hoor... Herremanie was heel... heel hartelijk... zie je...’ en hier kwamen de verraderlijke waterlanders te voorschijn... ‘ik.... ik.... ben nooit van huis geweest, mot je denken Wim. Gijs, onze ouwe buurman placht te zeggen: Verplant nooit ouwe boomen, die kenne nergens anders as in hun eigen grond aarden. Zoo is 't nou met mijn

[p. 599]

ook jongen... 't Is hier alles zoo deftig, ik ben maar 'n eenvoudig mensch, ik weet niet van vingerglazen en al die dingen.... zie je, dat moois, die weelde... het maakt me verlegen.... ik hoor hier niet, Wim.... denk nou niet, dat het an jou of je vrouw lijdt hoor, maar.... we benne mekaar ontgroeit jongen.... Ben je niet boos,’ vroeg ze deemoedig met zacht stemmetje.

‘Boos, wel neen, zeker niet moeder, het spijt me alleen heel erg, ik dacht dat u zich hier meer thuis zoudt gevoelen,’ zei dokter Welters zacht.

‘Ik heb jou gezien me jongen, dat is het voornaamste en laat mij nou morgen maar naar N. gaan.’

‘Wat zullen de menschen zeggen?’

‘Wat kennen ze zeggen jongen, ik ben toch bij je geweest is 't niet?’

‘Ja maar zoo kort. Toe moedertje, blijf nog wat bij ons, 't is natuurlijk hier 'n geheel andere omgeving als te N. maar dat wist je toch zelf ook wel, goed oudje,’ sprak hij zacht vleiend, haar over de roode wangetjes streelend.

Moedertje krijgt 't te kwaad, die lieve beste jongen, zou ze blijven, om hem plezier te doen, maar dan ziet ze zich weer aan tafel zitten, niet goed wetende, hoe ze die vreemde dingen eten zal, onhandig mes en vork hanteerend, de spotlachende oogen van Hermance en de kinderen op zich gevestigd. Hermance met haar gemompel van ‘zoo, is u daar,’ Hermance, die de moedernaam niet over de lippen wilde. 't Geglimlach en de minachtende manier, waarop de juffrouw haar telkens aanziet.... neen, dit alles kon ze niet meer verdragen, ze had er nu al zulk 'n verdriet gehad, die koude, verachtelijke bejegening, 't griefde haar, neen 't kon niet zijn. - ‘Wim, lieve jongen,’ zegt ze eindelijk, ‘'t is beter dat ik morgen weg ga hoor, ik ben je dankbaar dat je zoo hartelijk voor me bent.... en jongen, als je van den zomer tijd hebt.... kom jij dan eens een dagje bij mij. Sien en alle menschen van 't dorp zullen het zoo prettig vinden, 't zal feest zijn jongen, als je komt. Toe, doe 't maar om je ouwe moeder plezier te doen’ en met vochtige oogen kust ze heur jongen op zijn dikken krullebol, dien de dames zoo schattig vinden.

‘Ik beloof het je hoor,’ zegt ie zacht en staat dan schielijk op daar de bel gaat. 't Spreekuur begint. Vriendelijk zegt ie tegen zijn moeder, die nu geheel kalm is: ‘daar komen de eerste patienten moedertje, gaat u nu naar Hermance, ze wacht u met 't ontbijt. Als je dan absoluut weg wilt zal ik in den loop van den dag het spoorboekje wel eens nazien, klein koppig moedertje, dat je bent, al zoo spoedig van ons weg te gaan.’

‘'n Briefkaart voor je Sien,’ zei den volgenden middag, 'n dag nadat juffrouw Welters vertrokken was, de oude brievenbesteller en reikte Sientje die juist poes uitliet, de briefkaart met beverige, letters geschreven over. ‘Zeker tijding van de juffrouw, hè?’

‘Ja krek. Gut, ze komt morgen al weer thuis,’ riep Sien verwonderd uit, na lezing van de briefkaart.

‘Zoo, zoo, da's gauw. Saluut hoor.’

‘Dag Janzen. Zel je 't hekkie sluiten?’

‘Ik zel der voor zorgen Sien.’

‘Ik dacht het wel,’ sprak Sien hoofdschuddend, ‘eerst heit ze er naar verlangd en nou ze der goed en wel is, komt ze hol over bol thuis. Ja, bij die grootheid daar ginder hooren wij niet. Juffrouw en ik, wij benne maar het best in ons eigen huissie.’

Edam, 1912.