De Hollandsche Lelie. Jaargang 25

Zedelijkheids-Apostelen
Roman door Anna de Savornin Lohman.
(Vervolg van No. 35.)
VII.

Ja, Annie Doesborg had het aan Bettie gezegd:

- ‘Je moet het bekennen - het is de eenige manier om 't goed te maken.’

In haar recht-door-zee Christendom van eerlijk-geloovige, die wezenlijk wil leven naar de geboden van den Bijbel, oordeelde ze noch over de zonde van den dominee noch over die van haar nichtje, wilde ze alleen maar redden, helpen, den weg wijzen naar verzoening met God. -

Ze had Bettie - als aannemings-souvenir - een gekleurde tekstkaart gezonden, om aan den wand te hangen, in haar eigen kamertje. In vergulden letters, met witte rozen en violen omrankt, stond daarop de tekst: God is Liefde.

Het was een afgezaagd, volstrekt niet bijzonder zorgvuldig-gekozen cadeau, want Anna Doesborg had in haar druk huishouden noch het geld noch den tijd, om zich dure en bijzonder toepasselijke geschenken uit te zoeken voor al degenen, die telkens opnieuw offers eischten van haar zoo slecht gespekte beurs, jarige familie-leden, gedoopte neefjes en nichtjes, trouwende kennissen, zelfs veeleischende dooden, die vergeten hadden den overlevenden van de gedwongen bloemenhulde bij hun graf te ontslaan, door een tijdige waarschuwing dienaangaande. -

Maar Bettie, in haar weeke, gebroken stemming van tot angst en berouw ontwaakte, had gevoeld hoe onder al de ontvangen moetgeschenken, den bijbel van haar mevrouw, en 't gouden ringetje van haar zusje, en de zwarte japon, die hare moeder zelve haar had willen geven, deze kaart met een lief hartelijk briefje haar toegezonden door haar nichtje Doesborg, was gegeven uit belangstelling, uit innig meevoelen met den gewichtigen dag die achter haar lag. -

‘Ik had het je zoo graag zelve even gebracht’ - schreef Anna haar - ‘maar je weet hoe véél ik te doen heb. Zondags is mijn man er zoo op gesteld, dat ik met hem en de kinderen uitga. - Misschien vindt je zelve, op je uitgangs-avond, wel even gelegenheid om eens aan te wippen. In de week heeft m'n man altijd 's avonds werk voor de courant, op z'n eigen studeerkamer.’ - -

Bettie was op die uitnoodiging gekomen, enkel om te bedanken, niet met het vooraf bepaalde plan zich aan Anna te verraden. 't Was

[p. 581]

alles van zelf zoo gekomen, toen ze eenmaal samen waren, zij, Bettie, gebroken, vervolgd door den angst voor de hellestraffen, die haar geen rust liet, Anna, harerzijds, merkend dat er iets was, en in haar vroom oprecht geloof niet begrijpend hoe Bettie juist nu zoo vreemd kon zijn, zoo gejaagd, zoo zenuwachtig. - -

‘Wat heb je toch?’ - had zij ten slotte dan ook gevraagd - met de onwillekeurige bemoedering van het reeds getrouwde vrouwtje over de nog ongehuwde vriendin. - ‘Je ziet er zoo slecht uit - alsof je doodop bent.’ -

‘Dat ben ik ook’ - had Bettie geantwoord. - ‘Ik kan niet slapen - ik kan niet.’ - -

Hare oogen namen - terwijl zij het zeide - een vreemd-angstige uitdrukking aan, als zag zij reeds weer vóór zich den komenden nacht, met zijn schrikvisioenen. - Dominee Wijkzelf, door zijn bevestigings-preek, had het haar aangedaan. Hij had immers zoo mooi gesproken van de groote verantwoording, die de jonge aannemelingen op zich namen thans als leden van de Kerk van Christus; hij had hun de toekomst geschilderd, eene van zekerheid des gewetens, eenerzijds, als zij gingen het smalle pad, dat naar den Hemel voert, hoe donker, hoe moeilijk, hoe steil ook soms, en waarop zij nooit alleen zouden zijn, omdat de Heiland-zelf zou wezen 't Licht op hun weg, anderzijds, een van steunloosheid, van zoeken zonder vinden, indien zij zich overgaven aan de verlokkingen dezer wereld, hoe zinnenbekorend, hoe verleidelijk ook, verlokkingen die niet weren kunnen ten slotte het voor ons allen onvermijdelijk einde, het graf.

‘En, wat dan?’ Had Dominee Wijk toen gevraagd, met pathos in zijn stem. ‘Wat blijft er dan over, aan gene zijde, voor hen, die niet den Heer dienden, maar luisterden naar de stem van den Satan, dewelke omgaat om te zoeken wien hij kan verslinden. Wat?’... En een indrukwekkende pauze had hij even laten volgen op deze vraag. ‘Toen, tenslotte, had hij geschilderd den dag des oordeels, het oogenblik waarin de Heer diegenen, die Hem niet hebben gediend, zal uitwerpen in de buitenste duisternis - -

Verpletterd, ontwaakt tot een waren doodsangst, was de arme Bettie thuisgekomen. Ineens begreep ze dat ze, ondanks haar aanneming en bevestiging, een zondares was, een gevallene. Tot hiertoe, in een soort apathie, had ze met zich laten doen wat die man wou, in zijn macht, zich voelend niet erbij stilstaande hoe slecht het was, en van hem en van haar. Nu, nu zij hem daar zoo hoorde vermanen van den kansel, zoo zelfverzekerd, zoo aangebeden door al die deftige meneeren en mevrouwen om haar heen, nu zij hem die niets kwaadsvermoedende freuletjes, die met haar waren bevestigd, hoorde toespreken in zijn qualiteit van een Dienaar Gods dien zij als zoodanig eerden, nu werd het haar als een openbaring inwendig, hoe gemeen, hoe vuil, hoe leugenachtig dit alles was, hoe strijdig met het Christendom dat hier heette te worden beleefd, en dat zij thuis, evenals Anna Doesborg, had leeren liefhebben als ‘de’ waarheid.

Zij zag geen uitkomst meer. Zij begreep dat zij zich had verkocht aan Satan, in de gedaante van dien man, die daar op den kansel stond, en durfde spreken openlijk van Christus en van Zijn heiligen levenswandel als een Voorbeeld. Zij wilde zich losrukken van die duivelsche macht, hoe wist ze niet, maar ze wilde, - omdat ze bang was geworden voor de hel.

De gedachte namelijk aan de hel, het groote dreigement van de orthodoxe dominees, liet haar niet meer los, folterde haar als een nachtmerrie. 't Oogenblik van den dood kon haar immers elk oogenblik overvallen; 't komt als een dief in den nacht, - staat in den Bijbel. Ze viel even in slaap soms, om dadelijk weer op te schrikken, gepijnigd door de herinnering aan dreigende bijbelwoorden daaromtrent, aan de gelijkenis van de dwaze maagden, die niet bereid waren toen de Bruidegom kwam, om hen te halen - -

Mevrouw Nannie Eduma de Witt, hare mevrouw, had haar, dienzelfden ochtend nog, toen zij des avonds naar Anna Doesborg ging, er een standje over gemaakt, was tegen haar uitgevallen:

‘Je doet zoo onhandig, en kijkt zoo versuft - - als je niet wel bent, dan moet je als je blieft naar huis gaan. - Ziekerige menschen kan ik niet om me heen velen.’ -

‘Ik ben heel wel, mevrouw,’ - had Bettie geantwoord, geduldig 't mooie haar borstelend van mevrouw, de gedachten al maar door bij haar tobbende vraag aan zich zelve: wat moet ik toch doen; wat zal ik toch beginnen? -

De vrede van Annie Doesborg's bescheiden huiskamertje, het achterste gedeelte van de suite waarvan Doesborg 't voorste gedeelte als studeervertrek had gekregen, stemde haar thans nog zenuwachtiger-met-zich zelve-inde-war, dan zij reeds was. Het was maar een van die kazerne-achtige, stijllooze bovenwoningen, uit een der eindelooze straten van Duinoord, waarin de geldlooze ambtenaarsen officieren-wereld en die der gepensionneerden, waarin de met een klein pensioen achtergebleven weduwen met een gezin dat ze moeten onderhouden, zichzelf opbergen, in gelijk en gelijkvormige kleine suites, met een kleine serre en twee miniatuur

[p. 582]

kabinetjes, en een nog miniatuur-achtiger keukentje. Plaats voor een meid was er niet. Die hield Anna Doesborg er ook niet op na; met een schoonmaakster, die eens in de week kwam, deed ze alles zelve af. Haar woonvertrek was tegelijk de speelkamer van de beide kinderen, de eetkamer-ook van hen allen, en was salon en ontvangkamer bovendien. Maar dat alles ademde, met zijn goedkoop behangseltje, zijn veelgebruikte versleten meubelen, zijn ouderwetsch op een verkooping gekocht buffet, zijn bescheiden photographiën, als eenige versiering op den schoorsteen en langs de muren, een geest van gezelligheid, van vrede, geest, van eene die met zichzelf en haar geweten en haar omgeving in 't reine is. -

Op de tafel stond het theeblad, daarnaast lag een kinderhemdje waaraan Anna ijverig zat te verstellen, toen haar nichtje binnenkwam. Een ‘huiszegen’, geschenk van haar schoonmoeder, eigen-werk, hing boven 't buffet: ‘Vertrouw op God’. De portretten van de ouelui Doesborg, die van Anna's ouders ook, stonden op den schoorsteenmantel, en daarnevens dié van haar-zelve en haren man, zij met het jongste meisje op schoot, hij met den oudsten jongen.

Nooit was Bettie de onzeggelijke vrede van dat alles, de nooit genoeg te waardeeren zegening van een rein geweten zoo opgevallen als op dit oogenblik, waarin alles in haar arme hart schreide van angst en van vreeze voor den komenden dag des oordeels. -

‘God - o - God, Anna - wat ben jij toch gelukkig’ - riep ze, in een snik. -

Anna glimlachte, een beetje weemoedig. 't Was wáár. Ze had zoo véél reden God te danken. Ze was Hem ook zoo innig dankbaar. - En toch!

Had zij ook niet haar stille kruis te dragen, in de geldzorgen die hen drukten, in haar stille smart om de rechtvaardige toorn van haar schoonouders, die haar man zijn transigeeren verweten.! -

Maar ze dacht dat Bettie haar heur gelukkig getrouwd-zijn benijdde; zij, de ondergeschikte, de kamenier eener trotsche, ingebeelde mevrouw als Nannie Eduma de Witt. En daarom zei zij troostend:

‘Ach Bettie - voor jou komt het geluk misschien óók nog wel. - Wie weet hoe gauw. - Je bent nog zoo jong.’ -

‘Ik - nooit - nooit - nooit.’ - Bettie riep het in een schrikachtige ontsteltenis, bij de innerlijke wetenschap, dat zij immers onwaardig was tot de heilige huwelijksbanden.

Over dat alles had zij tot hiertoe, in hare willoosheid, niet nagedacht, maar nu, nu hare oogen waren opengegaan, nu wist zij dat ook dit groote vrouwengeluk haar was ontzegd, omdat zij heimelijk had gezondigd met hare maagdelijkheid. -

Op dat oogenblik kwamen de twee kinderen weer binnen, die hun vader waren gaan goeden nacht zeggen, de jongen vier, 't meisje drie jaar.

Anna stond op. Uitkleeden, ze in bed leggen, was nu haar naaste werk. Met rappe vingeren maakte ze kleine Annie's boezeltje en jurkje los, vlocht vlug door 't blonde haar een klein vlechtje voor 't krullen morgen. Toen gingen uit de kousen, de schoentjes; 't poezele blanke lichaampje was even, heel even, gansch bloot, in al zijn lieflijke naaktheid van snoepig klein kindje. Dan kwam de lange nachtjurk, waaruit alleen de bloote voetjes uitstaken. Ze werd op een stoel gezet om te wachten tot broer óók klaar was.

Bettie zat er als versuft bij. Ze hoorde 't kleine kinderstemmetje vragen, ratelen:

‘Moessie - - kom je nog bij ons - - kom je met tante Bettie bij ons bedje?’ -

En Anna, die antwoordde:

‘Ja, wij-samen zullen jullie er inleggen. Gauw, ga maar vooruit. Je moet je avondgebedjes nog doen ook.’ -

Ze ging met Anna mee, naar de slaapkamer, waar de twee kinderledikantjes stonden, naast de bedden van de ouders, aan iederen kant een. En de kleine knietjes bogen zich, zoo ècht eerbiedig, zoo ècht doordrongen van de nabijheid, en van het hen verstaan en verhooren willen van hun Hemelschen Vader, en de kleine handjes vouwden zich zoo échtootmoedig, en twee zachte vrome kinderstemmetjes fluisterden in diep ontzag:

‘Lieve Héér Jezus, waak van nacht over ons allen, over vader en moeder, en over ons, en over alle menschen, en maak mijn hartje rein, dat ik bij U in den Hemel kom. - Amen.’ -

‘Amen’ fluisterde Anna Doesborg haar kinderen na, even onschuldig-vroom als zij-zelf.

Maar een snikkend, wanhopig geluid deed haar omzien. Bettie was in een zenuwtoeval de kamer uitgevlogen. Het was voor haar de laatste droppel, in den beker van berouw en boete, dien zij dronk. -

God, o God - neen - zij wilde met haren zondigen adem niet verpesten de tegenwoordigheid van die reine kinderzieltjes; zij mocht niet. Anna, haar vroom, lief nichtje, wist immers niet welk een verloren schepsel zij in huis had!

En, toen Anna, met een glas water, en met veel, veel lieve woorden, haar eindelijk zoo ver had gekregen, dat haar zenuw-snikken in tranen oversloeg, toen had ze bekend, hoe wist ze later zelve niet, in zelf-aanklagende, wanhopige woorden, bekend, en goed gevonden dat Anna, in hare ontsteltenis van

[p. 583]

door zulk een vreeselijk geheim te worden bedrukt, van het niet alleen durven dragen, er haar man onmiddellijk mee in kennis stelde. -

(Wordt vervolgd).