De Hollandsche Lelie. Jaargang 25

[p. 523]

Zijn Vriendje.
Een Schets uit het Kinderleven door Stella Mare.

Heel voorzichtig was ze erover begonnen.

Ze kende Jan. Ze wist hoe ze hem moest aanpakken.

De meisjes, Stien, en Jo, waren lang zoo weekhartig niet, maar Jan was soms met zijn huilerigheid, net een meisje.

Hij had ook zoo iets teers over zich.

Dokter zei altijd, dat dat nog kwam door die geschiedenis van vroeger.

Ja, dat was me ook wat geweest!

Het kind had dood kunnen blijven.

Gelukkig, dat het zoo goed was afgeloopen.

Die ellendige waschdag ook.

Zoo was het gegaan.

Jo en Stien waren buiten aan het spelen met de buurkinderen.

Jan was wat verkouden, die moest in huis blijven. Hij zat zoet met een klosje aan een touwtje te spelen.

Ze had de flesch olie en loog op de tafel gezet, en was de keuken uitgegaan, om het kookend water in de waschtobbe te gieten.

Jan kreeg dorst, riep om water.

Zij bezig op het plaatsje hoorde het niet. Daar kreeg Jan de flesch in het zicht. Gauw trok hij zich aan de poot van de tafel op.

Op de teenen staande, en zich zoo veel mogelijk uitrekkend, kon hij juist bij de flesch. Moeder kon hem niet zien.

Gauw zette hij de flesch aan zijn mondje. Toen....

O, dat gillen en dan die ontzettende pijn die kleine Jan moest verdragen.

Dokter zei, dat hij inwendig zware brandwonden had gekregen. Heel zijn binnenboel was zwaar beschadigd.

Als hij zou beter worden, zou Jan altijd een sukkeltje blijven.

Ze wist bijna niet wat ze moest wenschen, beter worden, of niet!

Voor Jan zou het laatste zeker het beste zijn, maar voor Jan 's grootvader, die razend met den jongen was, hoopte zij dat de kleine jongen toch zou genezen, al bleef het ook later sukkelen.

Jan was ook, na lange maanden in het Kinderziekenhuis te zijn geweest, beter geworden, maar het was niet meer de stevige blozende Janneman van vroeger. Je kan haast niet begrijpen, dat hij een broertje was van Stien en Jo, die twee flinke door en door gezonde meisjes, die tegen de klippen aan opgroeiden, al kregen ze ook niet elken dag vol op te eten.

Ja met de meisjes had zij een zegen, dat moest ze bekennen.

‘Maar Jan!’

Ze zuchtte diep, en draaide rond, terwijl zij zich iets doende maakte in de keuken, waar Jan op de lei zat te schrijven.

Wat zag dat kind toch witjes!

Zou dat nu heusch nog van die olie en loog komen.

Het kon haast niet. 't Was al zoo lang geleden. Eens kijken, - hij was toen vier jaar en nu was hij er al tien.

Dus voor zes jaar was het gebeurd!

Waar bleef de tijd toch!

‘Jan, jongen’, begon ze op eens.

Jan keek even vragend tot zijn moeder op.

‘Zeg, Jan, luister eens, we gaan verhuizen’. Goddank het was er uit!

‘Weg van hier? Hier uit huis? - Weg uit den gang! Maar dat wil ik niet, neen dat wil ik niet. Ik wil hierblijven’ gilde Jan op eens en begon hartstochtelijk te snikken.

‘Luister eens Jan, en wees nu eens verstandig’ sprak zijn moeder troostend.

‘Ik moet hier vandaan. Nu vader dood is, moet ik toch verdienen. Ik kan wasschen genoeg krijgen, maar het huis deugt niet. Ik moet een benedenwoning hebben, met een lapje grond voor en achter voor te bleeken

Verbeeld je Jan, hoe prettig een bleekje. Dan mag jij als ik genoeg verdien met de wasch, konijnen gaan houden. Nu, wat zeg je daar wel van, Jan”?’

‘Ik wil niet uit den gang. Ik blijf waar Toon woont,’ snikte Jan.

‘Misschien komt baas Zegers later ook nog wel met Toon en Piet en de meisjes op ons hofje wonen’, zei Jan's moeder, om maar iets te zeggen.

‘Als Toon nù niet gaat, blijf ik tòch hier’ hield Jan huilend vol.

‘Tòon, Tòon, wat kan jou Tòon schelen, als je je eigen moeder en je eigen zuster hebt?’ riep de moeder kwaad uit. Haar geduld was nu ten einde.

Of Jan nu huilde of dreinde, het hielp niet. Ze moest verhuizen.

‘Jan zou wel weer bijtrekken’, dacht vrouw Van Lammeren, en ze neuriede een bekend straatliedje, blij en verlucht, dat Jan er nu alles van wist.

[p. 524]

‘Kom jongen, je moet er niet om huilen. Daar ginds wonen zooveel jongens.’

‘Ja’ knikte Jan gelaten.

‘Je krijgt misschien wel honderd nieuwe vriendjes op de hof.’

‘Nietes’ riep Jan kwaad uit.

‘Kom nog maar eens in den gang spelen.’

‘Dat kan niet. Dat is te ver,’ zei Jan half-huilend.

‘Dan kom ik bij jou.’

‘Ja, en ik krijg konijnen. Dat heeft moeder beloofd. En voor het huis is een bleekje en er achter ook,’ pochte Jan, nu op eens van die groote bedroefdheid van den heelen morgen in zenuwachtige opgewondenheid vervallend.

‘Nu ziet je nu wel Jan. Nu kan je mij best missen.’

‘We krijgen kanten gordijntjes voor de glazen. Moeder noemt ze “vitagies” of “vritragies” of zoo iets. Ze doet het voor de klandisie zegt ze, maar 't zal wàt deftig zijn, hé?’

‘Nou òf’ lachte Toon.

‘Hein en Piet van Os worden giftig van jaloezie al ze zien hoè deftig het bij ons wordt.’

‘Dat zal wel’.

‘Als de konijnen vet zijn, slachten we er een tegen kerstmis, en als er jongen zijn, kom ik je er een brengen’.

‘Zeg, jong ben je gek? Wat moet ik met zoo'n dier? We hebben voor ons eigen niet genoeg.’

‘Ze kosten niets. Je geeft ze maar koolblâren, die bedel je bij de rijkelui’.

‘Ik zou je bedanken. Ik bedel niet’, zei Toon trotsch.

‘Moeder roept. Nu ik ga, hoor.’

‘Is de equipage voor?’ spotte Toon.

‘Wat is dat voor een ding?’

‘Wel of het rijtuig voor is om jelui naar je nieuwe villa te brengen? lachte Toon.’

‘We loòpen natuurlijk. - Of, houd je me soms voor het lapje?’

Jan's oogen fonkelden en hij keek Toon scherp in zijn breed goor-getint armelui's gezicht.

‘Kom jongen’ lachte Toon goedig, met echt-kwajongensachtige elleboog-beweging.

‘Vooruit Jan, ga nu. Je moeder roept weer’ drong Toon met zachten stem.

‘Kom je dan nog eens, Toon?’

‘Als de konijnen groot zijn.’

‘Ik zal hier niet gauw terugkomen,’ begon Jan weer, rondkijkend in het nauwe gangetje, waarvan rechts een rij krotten, en links een hooge zwart-geteerde muur liep.

‘Wees blij.’

‘Neen,’ zuchtte Jan onwillig, en opeens in tranen uitbarstend en zich vastklemmend aan Toon, riep hij tusschen hijgend snikken in: ‘Als jij maar meeging, Toon, als jij maar meeging.’ Toen zijn armen om Toon's hals slaande gaf hij hem een kus vlak in zijn gezicht. Weg holde Jan de deur van het nu leege huisje in.

Bedeesd bleef Toon staan.

Onrustig keek hij rond.

‘Als ze het eens gezien hadden! Als ze het eens gezien hadden!’

Speurend liet hij nog eens zijn blikken gaan langs alle klein-geruite vensterramen.

Niemand te zien.

‘Goddank,’ dacht Toon verlicht.

Toen liep hij langs Jan's woning om naar de zijne te gaan.

Onwillekeurig wierp hij nog eens een blik naar binnen.

Stien en Jo, de een met een overvolle hoedendoos, waarvan het deksel niet dicht kon, de andere met een, door een gordijnkoord vastgebonden pak, stonden samen te lachen.

Jan, bleek en teer liet zich door zijn moeder zijn uitgegroeid, ‘uit de deftigheid’ gekregen jasje aantrekken.

‘Beroerd, dat die jongen nu ging verhuizen. Hij mocht hem zoo graag,’ zei Toon in zich zelf.

Nog eens keek hij door de ramen.

‘Zou hij nog eens tikken?

Och neen, wat hielp 't: Straks was 't toch uit,’ en denkend aan Jan, het kleine bleeke kereltje, waarvan hij, de ruwe groote Toon altijd zoo veel aanhankelijkheid had ondervonden, schoten hem de oogen op eens vol tranen.

‘Wel ja, nu zal ik me daar nog gaan grienen om een kind,’ sprak Toon woedend om zijn zwakheid, en wreef deftig met zijn versleten boezeroen-mouw over zijn oogen, ‘ze moesten het eens merken!’

Fluitend stommelde hij de uitgesleten traptreden op.

Vloekend over zijn laat thuiskomen, ontving hem zijn moeder.

Toon luisterde er niet naar.

Stug voor zich kijkend schrokte hij zijn bijna koud geworden eten naar binnen.

Toen hij klaar was, schoof hij zoo haastig zijn stoel weg, dat zijn moeder hem toe-

[p. 525]

snauwde: ‘Wat mòt dat noù met dat gejakker. Zoo heit ie zijn buik vol, of zoò mot ie weer de straat op. Die doe-niet.’

Toon luisterde ter nauwernood.

Voordat zijn moeder had uitgesproken was hij al den trap afgehold.

Nog eèns, nog een enkel keertje maar wilde hij Jan zien.

Schuw sloop hij den gang door.

De Een buurvrouw, die hem den gang zag ingaan schudde meewarig het hoofd, als wilde ze zeggen: ‘Wat voert die weer voor kwaads in het schild.’

Eindelijk was Toon de woning van Jan genaderd.

Hij keek naar binnen.

Alles leeg - Er was niets meer te zien.

‘Mot je soms iemand van Van Lammeren Stevens hebben?

Ze binnen weg. Ze binnen verhuisd naar het Bleekersdijkie hoor,’ riep een meisje van de overkant Toon toe,

‘Goed’ bromde Toon, en liep de gang weer uit, maar aan het eind van den gang gekomen keek Toon nog eens met een sombere blik den gang in, naar het leege krot en een zenuwachtige trilling ging langs zijn mond.

Kleine Jan was het eenige teere, het eenige mooie in zijn leven van ellende, van hongerlijden, vol snauwen en vloeken geweest.

Jantje hield van hem. Jantje alleen.

En denkend aan den zoen die Jan, zijn Jantje, hem had gegeven, die hem zulk een groote ontroering had gegeven, al schaamde hij er zich ook over de eenige, die hij zich herinnerde ooit in zijn leven gekregen te hebben, voelde hij op eens een groote haat in zich opkomen tegen vrouw Van Lammeren, de nieuwe woning, de vensters met de mooie ‘vitagies’, de konijnen en het bleekje voor het huis, en alles wat Jan zijn ouden vriend kon doen vergeten.

Strakker dan ooit stond Toon's gezicht toen hij op het werk kwam.

Nog minder dan gewoonlijk hoorde men dien middag Toon's stem.

‘Die zint weer op kwaad. Mijn kop er af als die wat goeds in het schild voert.’ fluisterde Jaap Welie zijn buurman toe, die dicht bij Toon aan het weefgetouw stonden, met een verachtelijken blik op Toon.

Toon was ondertusschen te veel met zijn gedachten bij Jantje, om op te letten, dat men het over hem had.

Onder het machinaal verrichten van zijn dagelijksch werk in de weverij, dacht hij aan zijn kleinen vriend, die nu misschien al in zijn opgewonden vreugde over de nieuwe woning met het bleekje voòr en àchter, en de kanten ‘vitagies’ voor de ramen, zijnen andere vriend Toon was vergeten.

Toen hij dien avond van de fabriek kwam maakte hij een omweg om niet langs den gang te gaan.

Nog lang, heel lang bleef hij met een overgevoeligheid, die niemand bij dien ruwen jongen verwacht zou hebben den gang mijden, waar eens tot zijn groote verlegenheid zijn jong vriendje hem een zoen had gegeven, de eenige, die hij zich ooit herinnerde gekregen te hebben gedurende zijn geheele leven.