De Hollandsche Lelie. Jaargang 25

Zedelijkheids-Apostelen
Roman door Anna de Savornin Lohman.
(Vervolg van No. 21.)
III.

Ongeduldig rukte Nannie Eduma de Witt de schildpad-haarspeld der kamenier uit de handen, -

‘Hoe dikwijls heb ik je nu al niet gezegd, dat je mij pijn doet, onhandig schepsel’ - snauwde zij onvriendelijk. - ‘Je steekt die speld altijd juist op een of andere plaats waar m'n hoofd heel gevoelig is; - neen, blijf af, 'k zal 't wel verder zelf doen, van daag’.

De kamenier, - mooi fijn gezichtje, met iets melancholieks in haar groote als afwezigkijkende oogen, - bleef roerloos staan, met den ivoren borstel in de hand, wel wetend hoe mevrouw 'n oogenblik later haar weer zou bevelen met het onafgemaakt kapsel opnieuw voort te gaan. - Zij kende die uitvallen - als mevrouw uit haar humeur was - al heelemaal, trok zich er niets van aan. Mevrouw, en iets zelf doen! Morgen brengen! Dáár wist ze al alles van af, in de zes weken die ze nu hier in dienst was. -

Nannie, schijnbaar, schikte 'n beetje heen en weer aan heur haar, liet toen lusteloos haar hoofd rusten op haar handen; zich steunend op haar ellebogen, de armen bloot in 't kanten-geborduurd onderlijfje, zag ze in den toilet-spiegel vóór haar druilerig naar haar eigen ontevreden gezicht.- -

‘Ze was toch nog héél mooi - dat kon niemand tegenspreken, met haar gevulden

[p. 392]

hals, en haar heel blank teint. Ze hield zich uitstekend, dank zij haar voorzorgsmaatregel van haar man, Ber, dadelijk buiten 't echtelijk samenleven te hebben gehouden.’ ‘Ze was genoeg over hem ingelicht’ - had ze hem dadelijk te verstaan gegeven. ‘Hij moest zijn bevrediging maar zoeken bij 't soort waaraan hij 't gewoon was. Zij stelde haar gezondheid niet bloot, hoor! Dankje.’

Ber had erom gelachen, cynisch, heelemaal niet op háár verliefd. ‘Ze wisten nu wat ze aan elkaar hadden’ - had hij gezegd - ‘'t kon hem geen zier schelen. Hij had óók liever te doen met 'n ander genre, waarvan je geen pretensies had te vreezen. En hij voelde zich bovendien ook al zóó blasé!’

Maar, och God, de oue lui de Grevere; papa en mama!

Wat waren die in hun wiek geschoten geweest!

Toen ze 't merkten, dat er iets niet in den haak was, omdat ze vergeefs hoopten op 'n kleinkind, - zij, en de oue-lui Sjoerd Eduma de Witt óók, - hadden de twee schoonmama's er samen over geconfereerd, en toen was mama de Grevere op haar dochter afgestuurd, had 'n paar indices gegeven: ‘Dat ging nu toch zoo niet. In 'n christelijk gezin moesten man en vrouw 'n goed voorbeeld geven van echtelijk samenleven. De Leider óók was immers voor veél kinderen; dat was bijbelsch, zei hij.’

Maar Nannie was bruusk uitgevallen:

‘Of mama nu wezenlijk dacht dat zij van plan was haar gezondheid te wagen aan zoo'n viezerik, als Ber. - Of mama dan niet begreep?’ -

Neen, mama begreep niet. - Ouderwetschpreutsch opgevoed, door haar man buiten alle levenswaarheid gehouden, zich deftig verschansend in haar begrip van ‘fatsoenlijke’ vrouw, die zich niet wil inlaten met ‘onfatsoenlijke’ dingen, had zij geen 't minste vermoeden van wat Nannie, in hare vroegwijze moderne jonge-meisjes-snuffelarij, het precies haar wist uit te leggen.

Ze sloeg de handen ten hemel.

‘Neen, dat geloofde ze niet. Zóó kon iemand uit 'n christelijk gezin, als de Eduma de Witt's toch waren, 'n kleinzoon van den bij uitnemendheid rechtschapen Excellentie, toch immers niet wezen. Zóó waren geen fatsoenlijke jongelui. Ber mocht er aan de academie eens wat hebben doorgegaan! Nu ja, dat deden alle studenten, maar, tusschen zoo'n beetje pretmaken, en die vreeselijke dingen die Nannie zoo maar klakkeloos uitsprak. - Waar háálde ze 't van daan?’

Nannie lachte haar smalend uit om de zoogenaamde christelijkheid van de Eduma de Witt's. ‘Nou, dan moest ze maar eens gaan vragen hoe stiekempjes de oue heer Sjoerd 'm de kat in 't donker kneep. En mama Mary, jawel, die haar bekeering had ze óók in den zak! - Ber was overigens indertijd al als jongen op 't gymnasium 't huis uitgestuurd naar Delft, om 'n schandaaltje met z'n ouders eigen meid, 'n zaakje dat freule de Wevere toen had opgeknapt verder. Wist mama dat soms óók al niet?’

De gravin haalde de schouders op van stomme ontzetting. ‘Waar háálde háár kind, dat ze met 'n Engelsche gouvernante-opvoeding nu juist ápart van alles had willen houden, toch in vredesnaam zulke praatjes van daan?’

‘O, denkt U soms, dat gouvernantes zulke heilige boontjes zijn?’ - had Nannie geantwoord. Miss Fulton vertelde verhaaltjes van haar hof-leven, daar in die kleine Duitsche residentie, en van haar eigen intimiteit met dien ouden viezen Durchlaut; nu, 'n stichtelijke miss was ze, dat kan ik U verzekeren! En, als we naar de Engelsche kerk gingen, dan kwamen we altijd heel ‘toevallig’ dien knappen ordonnans-officier van den Prins tegen, U weet wel; die verbeeldde ze zich dat om háár daar liep. Maar ik wist er alles van; hij had 'n oogje op heel iemand anders. Enfin, dat vertel ik U niet. Dat is nou ook al lang weer uit natuurlijk. Ze is allang met 'n ander getrouwd!’ - -

Mevrouw de Grevere huilde erom, oprechte tranen. Ze was een zeer hoogmoedige, een zeer bekrompen christin, eene die niets gemeen had met wat Christus leeraart dat 'n volgster van Hem behóórt te zijn, maar ze was toch te veel moeder, om zich niet te ontzetten over den afgrond, waarin ze zag dat hare dochter ging verzinken, door hàre eigen moederlijke onwetendheid van niet hebben begrepen aan wien ze haar koppelde, aan wat voor 'n viezerik!

Ze durfde er niet eens heel veel tegen inbrengen, alleen maar hopen dat Nannie, om haar blijkbaren tegenzin tegen Ber goed te praten, overdreef in haar verhalen. - ‘Zij zou er met papa over spreken’ - zei zij. - ‘Papa kende toch het leven; die zou wel weten of al die vreeselijkheden wáár waren.’ -

Een paar dagen later kwam zij bijna triomfantelijk terug. ‘Papa was heel boos geweest’ - vertelde zij, meenend, in haar ouderwetsigheid, dat zoo iets als vaderlijke toorn nog invloed had op 'n christelijk-opgevoed meisje. Papa vond het méér dan erg dat Nannie over ‘zulke dingen’ sprak met 'r moeder. Dat deedt je niet, als fatsoenlijke vrouw. En, wat de zaak als zoodanig betreft, áls er al eens iets met Ber was voorgevallen, dan was hij in elk geval daarvoor behoorlijk geneeskundig behandeld - dat sprak van zelf. - Hij, graaf de Grevere, had 'm daar-

[p. 393]

over behoorlijk ondervraagd, en Ber had 'm verzekerd dat hij gerust mocht trouwen - - en dus - -.

Maar toch, van af dien tijd had de moeder, zelve bang geworden, er niet meer bij haar dochter op durven aandringen dat er 'n klein kindje kwam. En zoo was 't vanzelf gekomen, de flirtation met den knappen jongen de Bevelaer, die druk bij Nannie aan huis werd geïnviteerd, met haar overal werd gezien. - Ze moest toch iets hebben om zich schadeloos te stellen - verontschuldigde ze zich tegen mama, als die zwak protesteerde. - Ze verveelde zich zoo gruwelijk. - Ber ging z'n onnoembare genoegens na. - Enfin, hoe meer hij uitging, hoe liever 't háár was. Maar, met dat al was haar eigen leven gruwelijk saai en eentonig. Voor wien maakte zij zich mooi? Voor wien leefde zij? En wat was dáár nu in, dat ze 'n geestelijke vriendschap had gesloten met 'n aardig sympathiek jongmensch, die haar wist te waardeeren?

De gravin was niet erg vóór 'n ‘geestelijke vriendschap’ van dien aard, zag aankomen dat er iets anders uit groeide. En, in elk geval, de wereld geloofde er niet aan, zei er reeds het hare van. Alleen de voornaamheid der families Eduma de Witt en de Grevere, in hun onaantastbare Haagsche deftigheid, redde nog de dochter van die beide trotsche geslachten, maakte dat men voor haar 'n oogje toedeed. -

En nu was het einde daar; het einde dat ze had voorzien, van af de bruiloft van Joosje Eduma de Witt, waar ze, als familielid, tegenwoordig was geweest bij 't déjeuner. -

‘God, o God, wat was ze woest-jaloersch geworden toen op die onbeduidende lief-doende Quips Weerdema, in haar nietszeggend zachtblauw bruidsmeisjes-japonnetje; dat kind, dat bijna niets wist te praten, niets anders kon dan verlegen glimlachen. Want, ze had het wel opgemerkt, hoe van den Bevelaer, al zat hij naast háár, Nannie, al maar door keek naar Quips, probeerde over de tafel heen met die te praten, met haar 'n philippine wou eten, die zij, blozend van plezier, had aangenomen van z'n lepel.

En de blik dien ze toen wisselden!

Onuitstaanbaar.!

Ze had zich niet kunnen inhouden ten slotte. Toen van den Bevelaer haar 'n vergoelijkend antwoord gaf op 'n hatelijke opmerking, die zij maakte over Joosje's bruidstoilet, dat volgens haar bewees hoe deze niets geen smaak had, was zij ineens bits uitgevallen:

‘O, natuurlijk, 't past nu zeker in je kraam, om van iedereen en alles lievig te spreken, net als je aangebeden Quips Weerdema, - die huichelaarster.’ -

Toen was van den Bevelaer rood geworden, en had driftig gezegd:

‘'k Verzoek je om freule Weerdema's naam hier buiten te laten. Ik verbied het je hoor.’

‘Wou jij me wat verbieden! - Ik zal zeggen wat ik verkies. - En dat ik Quips Weerdema 'n onbeduidend kind vind, dat zeg ik - dáár.’ -

Van den Bevelaer had geen woord meer tegen haar gezegd. - - Iedereen had dat opgemerkt. Na 't dejeuner was hij dadelijk opgestaan om zich bij Quips te voegen - die erom straalde. -

Nu waren ze openlijk geëngageerd. Ze wist het geheim al sinds 'n dag of wat natuurlijk, door anderen, ingewijden, want van den Bevelaer-zelf had, na dien twist met haar op de bruiloft van Joosje, geen voet meer in haar huis gezet. Maar vandaag was 't publiek geworden. En ze kon het toch niet te boven komen, hòe ze 't zich-zelve ook wijsmaakte dat ze immers niets gaf om dien heelen jongen. Woedend was ze. Misschien was ze niet zoo zeer verliefd op hem, als wel in haar hoogmoed gekrenkt. Er was inderdaad nog nooit iets meer tusschen hen geweest dan 'n ‘geestelijke vriendschap’. Van den Bevelaer zou 't niet gewaagd hebben om haar, die hij eerlijk bewonderde, te beleedigen door een liefdesverklaring; zijn principes ook, van van huis uit christelijk opgevoed jongman, hielden hem daarvan terug; en zij harerzijds coquetteerde wel steeds, ging zoo ver mogelijk, maar had toch niet genoeg begéérte nog, om zelve de fatsoenlijkheid te durven overschrijden. Nu speet het haar geweldig dat zij zich zoo had ingehouden. Wie weet, of die Quips ooit had getriomfeerd over haar als hij maar eerst háre bekoorlijkheden had leeren kennen. Ze was dom geweest. Als 't haar nu wéér gebeurde, met 'n anderen aanbidder, dan zou ze 't wel slimmer aanleggen, zorgen dat die bijtijds heelemaal in haar macht kwam. -

De kamenier ging naar de kamerdeur, omdat er werd geklopt.

‘Freule ten Have laat vragen of U haar kunt ontvangen?’ - kwam ze zeggen.

Nannie schrikte op. Dorrit kwam zich natuurlijk wijden aan haar verdriet om dat engagement, kwam kijken hoe ze 't zou opnemen. Haar eerste ongeduldige impulsie van niet thuis geven veranderde daardoor ineens. Ze zou dat nest eens laten zien, dat ze zich goed kon houden, dat ze er bij haar, Nannie de Grevere, (in haar gedachten noemde ze zich steeds met haar trotschen gravinmeisjesnaam) geen eer van had van zoo iets!

‘Laat maar even wachten’ - gebood ze. En, tot de kamenier, ‘Gauw, haast je, maak m'n haar verder op.’

Het meisje gehoorzaamde, met denzelfden

[p. 394]

geduldigen als afwezigen blik, van iemand die zich uiterst ongelukkig gevoelt, en daarom elke dagelijksche onaangenaamheid langs zich voelt afglijden. Vlug en handig draaide ze Nannie's mooi krullig haar in een wrong, sloeg er de losse vlecht nauw-omheen, zoodat 't kapsel van achteren ver uit stond. Toen legde ze een smal fluweelen band door 't vóórhaar, dat achteloos-zorgvuldig was gekroesd om 't fijne gezicht; de zwart fluweelen japon, streng van lijnen, eenvoudigchic, met den sleep als eenige ‘gekleedheid’ eraan, lag reeds gereed. - Ze hielp er Nannie in, maakte de sluiting in den rug vast, terwijl deze haar ringen aandeed, haar ondertusschen beval haar mat-goud broche, met de pareltjes, uit het byouterie-kistje te nemen. -

De slaapkamer, waaraan 't boudoir links, en rechts de badkamer, grensde, was natuurlijk weer een en al wanorde.

't Was Nannies gewoonte overal onverschillig iets heen te gooien; de kamenier was er immers voor om den boel aan kant te maken. De toilet-tafel, met valencienne kant over 'n lichtblauw onderkleed, was bedekt met jabots, zakdoeken, handschoenen, haarspelden. Op de stoeltjes, wit metgoud, lagen jupons en corsetten en schoenen verspreid. Een kleine kostbare fox-terrier speelde met 'n teer-blauw Libertykussen, sleepte het, half uit-elkaar gerukt reeds, naar de blauwzijden overdeken van 't bed, om daar op zijn gemak zijn vernielingswerk vóórt te zetten in een zacht plaatsje.

De kamenier wou hem een tikje geven, om hem weg te jagen, maar Mary, kattig, keerde zich om:

‘'t Is jou werk om op te passen dat Bébé nergens aanzìt; als hij eenmaal iets heeft genomen, dan is 't dus je eigen schuld, en moet je 't zelf maar vergoeden’.

Vervolgens greep ze Bébé onder haar arm, drukte hem theatraal tegen zich aan, en ruischte weg, om Dorrit, die, met de beenen over elkaar, in den salon lag te wachten meer dan ze zat, te gaan begroeten. -

‘Ik dacht, ik zou eens zien of je misschien thuis was’ - deed Dorrit schijnheilig-lief. ‘'k Had zoo'n zin in 'n kopje thee.’ -

‘O gezellig dat je komt! - 'k Ben nog al véél thuis als 't zulk mieserig weer is als van daag. - Wacht, 'k zal even schellen om de thee.’ - -

Dorrít oogde haar na, terwijl ze even opstond om op 't electrische schelknopje te drukken. Ze was toch wàt 'n mooie vrouw, - dat zei Oom Fredi ook altijd. Of 't ooit iets geweest zou zijn tusschen van den Bevelaer en haar? - Oom zei van wel. Oom zei: 't Is altijd wàt tusschen jongelui, als ze zoo intiempjes samen doen. - Natuurlijk niet als tante erbij was - zei ie dat - dat durfde ie niet. Maar zoo onder vier oogen met haar, op 'r eigen kamer, dan kwam ie los.

‘Zijn Quips en van den Bevelaer al bij je geweest?’ - vroeg ze, op den man af. -

(Wordt vervolgd).