De Hollandsche Lelie. Jaargang 25

Gedachtenwisseling.

Geachte Redactrice.

Nogmaals verzoek ik u mij in de gelegenheid te stellen den heer H. Visser wat betreft mijn schrijven uit den droom te helpen.

Eerst werd mij voor de voeten geworpen: ‘gij hadt de Constitutie van Mr. Lohman moeten lezen’. Toen ik mededeelde, dat ik dat werk reeds enkele jaren terug las, werd mij verweten, dat ik niet moest denken als de heeren Lohman en Kuyper, maar door eigen oogen moest zien. Vervolgens werd mij gezegd: ‘gij zoudt Vragensmoede van Jonkvrouw de Savornin Lohman eens moeten lezen en dan zou uw meening wel anders zijn’. Ter voorkoming van vitterij voeg ik hier direct bij, dat ik uit mijn hoofd citeer, dat er allicht een lettergreep aan kan ontbreken, mijn Lelies gaan n.l. door naar een leesgezelschap. Dit is daarom wel een weinig lastig om een zoo punctueel mensch als den heer Visser correct te beantwoorden.

Ik deelde, om mijn opmerkingen te vervolgen, den heer Visser mede, dat ik Vragensmoede en de meeste boeken van Jonkvr. L. las en dat dus de hr. Visser ook in dezen wat voorbarig oordeelde.

Nu kom ik met de derde vergissing zijnerzijds, die, gelijk hij die in de Lelie van 12 Juli stelde, bepaald beleedigend van aard is.

Ik zou n.l. geciteerd hebben uit 't werk van dr. Kuyper, getiteld: ‘Om de Oude Wereldzee’ en het hebben doen voorkomen, dat dit vrucht was van mijn eigen nadenken. Liefst kleedt de hr. V. het in de volgende woorden in. ‘Welnu, ik bedoelde, dat het heele citaat over “die aanstaande worsteling tusschen Europeesche en Aziatische godsdienst” door den heer Naaktgeboren letterlijk was overgeschreven uit Kuypers “Om de Oude Wereldzee”, hoofdstuk “Het Aziatisch Gevaar”, terwijl de heer Naaktgeboren er volstrekt geen zwarigheid in vond een en ander als een vrucht van eigen nadenken op te disschen’. -

Zie zoo, daar kan ik het mee doen.

Nochthans, de hr. Visser vergist zich of liegt opzettelijk. Immers om woordelijk te citeeren moet men het boek bij de hand hebben of excerpt hebben gemaakt. Dit nu is niet het geval. Dit bedoelde werk las ik zeker reeds 2 jaren geleden, ik las het van den predikant hier, terwijl

[p. 61]

ik het zelf niet in bezit heb. Citaten schreef ik er niet uit over, mijn geheugen kan onmogelijk zoo sterk zijn, dat ik als een soort wondermensch letterlijk citeer uit een boek, dat ik 2 jaar geleden ongeveer las en bovendien herinner ik mij niet speciaal aan dit werk te hebben gedacht toen ik laatst in de Lelie schreef.

Daar het hier echter mijn eer geldt, sommeer ik den heer Visser zijne woorden eenvoudig waar te maken door aanhaling van de z i. bedoelde passage uit het werk van dr. Kuyper en mijn woorden daarnaast te leggen. Dat moet dan immers kloppen niet waar? Want ik ‘citeerde immers letterlijk’, volgens den heer Visser.

't Verwondert mij overigens, dat de heer Visser meent, dat alleen Dr. K. en ik dan in navolging van Dr. K., altijd volgens den heer Visser, bedoelde meening zou hebben verbreid. Men slaat geen blad op, waarin over godsdienstige questies wordt geschreven of er wordt in gemeld hoe de Islam met alle kracht gepropageerd wordt in onze Oost enz. Ja, zulke dingen moet men lezen, die kan men niet zelf verzinnen, dat is eenvoudig nieuws, zelfs 't grootste genie met telepathische tendenties zou dat zonder lezen niet te weten kunnen komen. Laat de heer Visser dus van mij niet verlangen, dat ik tot vermeerdering mijner kennis niet zou mogen lezen.

Doch ik eindig met de opmerking, dat de heer Visser mij nu niet voorkomt te zijn een ideaal van een mensch om mee te polemiseeren; men moet elkaar altijd laten in de waarde waarin men is en niet beleedigen, zooals zijn stuk wemelt van insinuaties.

Hoogachtend heb ik de eer van de Redactie te zijn

de dw. dr.

J.B. NAAKTGEBOREN.

P.S. De heer Visser, die meent dat ik Dr. K. citeerde, wat niet het geval was, citeert dan toch zelf met blijkbaar genoegen de stelling van Mr. van Houten ‘dat men in 't vervolg niet meer zou vechten om een geloof, wel om de vrijheid om van geloof te veranderen.’

Ter voorkoming van verdere moeilijkheden wijs ik er hier op, dat ik wel in een van de polemieken, gelijk ik dit aangaf, citeerde uit het werk van prof. Diepenhorst: Voorlezingen over de Economie, doch dit gold het Anarchisme, waarvan men nu in Amsterdam de bittere vruchten plukt.

De heer Visser mag dus, als het pas geeft, wel dwepen met de meening van een ander, hier speciaal van den heer van Houten, maar ik mag mij nooit homogeen verklaren met de meening van een ander, ik moet per se geïsoleerd denken. Hoe dwaas toch. Alsof ooit een grootsch gedachtengebouw alleen door één persoon kon worden ineengezet, zonder dat hij gebruik maakt van allerlei materiaal, dat reeds aanwezig was!