De Hollandsche Lelie. Jaargang 25

Uit Christelijke Kringen.
Roman door Anna de Savornin Lohman.
(Vervolg van No. 1).

.... Ellen, in de kleedkamer, trok achter 'n scherm haar japon uit van het tableau-vivant. De anderen, Miesje Vervoorde, Belletje Verschure, die dezen winter voor 't eerst uitging, en om alles gichelde van pret en veulenachtige joligheid, en Josien de Wevere, 'n nichtje van de freule de Wevere, expresselijk door deze te logeeren gevraagd om te kunnen meedoen aan 't feest, wonend in Utrecht, maar, door haar elken winter bij tante zoo langen tijd komen logeeren, in de Haagsche high-life-côterie heelemaal thuis, en ‘de zusjes’, zooals de twee meisjes van Gravensweerdt altijd achter haar rug om genoemd werden, dank zij de dwaasheid hunner moeder, die Marguerite de oudste, welke meer dan acht jaren met hare jongere zuster verschilde, nog maar steeds als 'n jong meisje op één lijn trachtte te stellen met deze, de even twintig-jarige Lout, - tusschen hen in waren twee broers en twee zusters getrouwd, het huis uit - zij, allemaal, liepen ongegeneerd gezellig door elkaar te babbelen, in hun onderlijfjes nog maar, de armen bloot, kortgerokt in hun zijden jupons.

.... Zij waren allemaal opgewonden omdat hun tableau zoo was geprezen door de nu vertrokken Koningin Moeder. Zelfs Miesje Vervoorde en Marguerite, en Lout van Gravensweerdt, voor wie geen woorden persoonlijk waren afgevallen, zooals voor Ellen, de hoofdpersoon, en voor Josien, omdat ze een nichtje was van de liefdadige gevallen-meisjes-redster, de freule die het feest op touw had gezet, voelden zich nogtans, in den afglans van al deze hofvoornaamheid. Zij hadden toch meegedaan - morgen stond het in de courant, daar zorgden de Vermeulens zelf wel voor, - en dan wist toch iedereen dat zij tot de deelneemsters behoord hadden. - -

‘Zeg,’ - gichelde Belletje Verschure, 'n heel tenger blondje, met 'n slank figuurtje. - - ‘Wat ziet ze er toch altijd uit - - Bah - - Wat 'n gebrek aan smaak.’ - -

‘Wie bedoel je’ - - vroeg Josien, de wenkbrauwen optrekkend, heel-goed vermoedend wie Belletje op 't oog had, maar zulke opmerkingen over alles wat het Hof betrof per-se ongepast vindend.

Belletje knipte met haar oogen - - ‘Nou, net of je óók niet weet wie ik bedoel - - Niet mevrouw Vermeulen, en niet mevrouw Eduma de Wit, en niet mevrouw de Grevere, en niet’ - -

‘Ik vond dat de Koning-Moeder een beeldig toilet aan had. Mauve is haar kleur’ - maakte Marguerite er handig 'n eind aan, door te doen alsof zij niets begreep - ‘En wat is ze altijd lief tegen iedereen’ - -

‘Ja, ze heeft allervriendelijkst geinformeerd naar mijn vader; ze heeft 'n charmante manier van je op je gemak zetten,’ haastte Josien de Wevere zich, te doen uitkomen hoe ook zij, evengoed als Ellen Stinia, was bevoorrecht geworden door woorden uit een koninklijken mond. - - Was haar vader, kamerheer in buitengewonen dienst, ook niet een der ‘trouwste dienaren van het huis van Oranje’, zooals hij bij elke gelegenheids-speech in de zelfde onveranderde woorden opdreunde. -

‘Waar is Ellen Stinia toch?’ - kwam Lout er tusschen. Zij wou nu wel af van dat onderwerp: Koningin-Emma. - Voor haar en voor Marguerite was het toch wél hatelijk, dat zij geen woord persoonlijk hadden te hooren gekregen. En, o, ja, die excentrieke Miesje Vervoorde natuurlijk óók niet - - Nu, dat was geen wonder - - Die met 'r droomerigheid - -

Belletje gaf tot antwoord haar 'n stoot aan haar elboog, wees naar het scherm, met 'n smalend glimlachje. Ze waren allemaal vreeselijk jaloersch op Ellen Stinia van avond, omdat zij de hoofdpersoon was geweest. 't

[p. 24]

Sprak van zelf, waar haar grootmoeder presidente was van 't eere-comité, dat ze haar kleindochter niet hadden kunnen passeeren, maar dat nam niet weg, dat al de meisjes er vinnig jaloersch van waren, te meer nu zij daardoor óók het leeuwenaandeel had gekregen van der Koningin-Moeders hoffelijkheidsbetuigingen.

En het deed hun daarom kleinzieligvrouwelijk goed, nu eens net te doen of ze niet wisten dat ze daar achter het scherm stond, en, in haar schijnbare afwezigheid, - en terwijl ze toch alles hooren zou, - vreeselijk hoog op te geven van de nog veel grootere rol dan zij, die Nannie de Grevere had gespeeld van avond, en nog spelen zou ook straks, door haar engagement. O, overigens, waren zij niet minder jaloersch van deze, met haar hoogmoedig air, dan van Ellen, maar nu moest zij, Nannie, dienen om die te treiteren - dat hoopten ze ten minste, zij die niet wisten, hoe veraf Ellens gedachten waren van dezen voor haar verschrikkelijken feestavond, waarheen haar moeder haar had gedwongen te gaan.

Belletje, overmoedig, begon het eerst - -

‘Maar de Prins! Die had enkel maar oogen voor Nannie de Grevere - - Al haar bloemen bijna heeft hij gekocht.’

- ‘Ze is ook in mooi’ - prees Marguerite valsch-lief - -

‘En zoo gedistingueerd’, vond Lout - -

‘En zoo'n grande-dame - net als haar mama,’ - voegde Josien er nog bij. ‘Ik vind dat je altijd toch dadelijk zien kunt waar ècht ras inzit, en waar niet in - - Daar heb je nu de jonge mevrouw Eduma de Witt, Nannies aanstaande schoonmoeder - - met al haar geld kan je toch best zien dat ze maar’.... - -

Neen, maar nu versprak ze zich werkelijk. De meisjes, gierend, stooten haar aan, op 't scherm wijzend - - 't Was toch Ellens eigen tante nu eenmaal.

- - Er volgde een seconde pijnlijke stilte. Toen zei Lout, die haar taille dicht liet haken door Belletje, en zocht naar 'n afleiding:

‘Mevrouw Vermeulen komt daar niet meer in nu, in deze taille-wijdte. Zij en ik hadden tot hiertoe 't zelfde nommer, zie je.’ - -

Belletje vroeg zóó onnoozel onschuldig: - ‘Hoe zoo. - Waarom?’ dat zelfs Miesje Vervoorde 't mee uitproestte. - -

‘Kom nou, waar kom jij van daan - of houdt je je maar van den domme’ - vroeg Marguerite, die alles afneusde op den jour harer moeder, en het dan weer aan de veel jongere meisjes, met wie zij van één leeftijd heette te zijn, overbriefde. - -

Maar Belletje hield vol, oprecht:

‘Wezenlijk niet. - Waarom zou mevrouw Vermeulen ineens niet meer één taille-wijdte hebben met Lout? - - 'k Begrijp 't heusch niet. Flauw - toe - zeg nou. - Wat is er dan?’....

Want nu proestten Marguerite, en Loute, en Josien, - die in gezelschap altijd deftigcorrect deed, maar, als ze onder intiemen was, zich juist verschrikkelijk kon aanstellen, - 't weer opnieuw uit.

Belletje, kwaad, dreigde dat ze 't dan wel aan haar mama zou vragen. Zij, eenig dochtertje, en bedorven door een zelve wreiniguitgaande, lichamelijk-zwakke moeder, en een vader wiens trots zij was, omdat hij in haar zijn eens zoo heel-mooie vrouw zag opleven, wist immers wel hoe ze alles wat ze wou van haar ouders kon gedaan krijgen. En Josien de Wevere, die er een beetje bang voor werd, dat mevrouw Verschure misschien een minder correcten indruk zou krijgen van hun jonge-meisjes-gesprekken onder elkaar, vond het daarom maar 't best toe te geven:

‘Mevrouw Vermeulen zal toch wel de eerste niet zijn, denk ik, en de laatste ook niet’ - zei ze wijs - ‘die zich niet houdt aan haar principes van maar één kind willen hebben. Theorie en praktijk zijn twee héél verschillende dingen, meisje.’ - -

Marguerite, ouwelijk, met al 'n speurneus van zich ontwikkelende tot den rang overgeblevene oude vrijster, had er, terwijl ze op mama's jour had moeten theeschenken, genoeg van gesnapt, om verdere inlichtingen te geven:

‘Ze vond het eerst maar zoo-zoo. - - - 't Is haar overvallen, begrijpen jullie, toen ze thuiskwam na haar Riviera-reis. Meneer Vermeulen is toch 'n knappe man. - - En nu moet ze er ten slotte wèl gelukkig mee zijn, omdat hij zoo blij is’....

- - ‘O, en de oue lui Vermeulen, die doen stralend,’ - wilde Miesje Vervoorde nu óók eens meepraten. - ‘'t Heeft 'n heele toenadering gegeven tusschen hen en mevrouw Vermeulen, want ze zijn anders eigenlijk maar stijfjes met elkaar.’....

Lout, die de menschen heel aardig wist na te doen, zette ineens 'n krommen rug, en trok 'n ouwelijk-zuur gezicht, en sprak toen, kribbig-plechtig, met de droge, koude stem van Nelly Vermeulen:

‘Als ze 't kind nu maar opvoeden, zooals de Heer het wil - - en niet alleen voor de wereldsche ijdelheden.’....

‘Amen’.... gierde Belletje, aan wie overigens het nieuwtje op zich zelf tegenviel. Ze had gedacht, dat het iets veel geheimzinnigers was geweest... Toen, luidruchtig, pakte ze Lout om haar middel, en walste met haar door de kamer. - - -

‘God, kinderen - ik amuseer me toch zóó’ - - gichelde ze, jong-gelukkig... ‘Ik heb al mijn dansen al beloofd. - - Is het

[p. 25]

niet engelachtig van mevrouw Vermeulen, dat ze ons van avond nog laat dansen óók. -’

‘Stil toch, dat mag de groote hoop immers niet weten. - Die moet éérst weg zijn’ - kwam Josien op voor ‘het goede doel,’ - dat benadeeld zou worden als de voor hun dure entrée niet tot het bal geïnviteerden er later achter kwamen hoe er nog zoo'n intiem partijtje achterna was geweest van de aristocratische kennissen onderling. - Bij welke gelegenheid dan óók het engagement van Nannie de Grevere en Ber Eduma de Witt zou worden publiek gemaakt. Dat feit moest zelfs als uitvlucht dienen om het napretje goed te praten, indien het toch achterna uitlekte dat er was gedanst geworden door aparte invités - - - - - - - - -

Ellen stond roerloos, met haar lijf van haar rose japon open aan... als verlamd. Ze had net willen vragen aan een van de meisjes om haar te helpen ermee, toen ze ineens die woorden opving over Hermance Vermeulen, over het kindje dat die straks verwachtte - - -

Het was als een openbaring van de oorzaak der stralendheid, die ze al deze dagen plagerig las op Hermances gezicht, juist als ze Ellen ontmoette. En een openbaring óók was het van de oorzaak van zijn stralendheid, die al maar door blonk in zijn oogen, in zijn lach, terwijl hij zijn invités ontving, boog, antwoordde, toeluisterde, geen blik meer over had voor haar... die zich onschuldig oprecht had in zijn armen laten kussen, hem haar liefde had gezegd, omdat ze zijn klacht geloofde toen over zijn ongelukkig huwelijk met Hermance.

Maar God, tegelijk, welk een raadsel was dan huwelijksleven, dat ze zich in haar jonge onschuld had gedroomd als een zielsvereeniging in de éérste plaats. Hier waren twee menschen, die niet van elkaar hielden in dien hoogsten, diepsten zin, die het elkander toebehooren mooi maakt, die ieder hun eigen weg gingen, hij een van eerzucht, zij een van haar eigen klein egoisme, van in haar ijdelheid gestreeld-willende worden vrouw bevredigend. En zij zocht haar genoegen in wekenlang op reis gaan, ver van haar man en haar kind, en hij bevredigde zijn lusten ondertusschen zoo stiekum door, met 'n Zuster Meta, of 'n dito vrouw, die zich voor zijn geld liet koopen. En toch, nu de omstandigheden hen weer te samen schopten, maakten ze en-passant, uit 'n plotselinge dierlijke behoefte aan elkaar, 'n kind...

En de wereld, de vrome fatsoenlijke wereld, die van avond op de been was om ‘gevallen meisjes’ te redden van de schande, door zichzelf te amuseeren met dansen en tableaux-vivants-geven, en bloemen-verkoopen aan den Prins en de Koningin-Moeder, die wereld vond dat alles heelemaal goed en in den haak, alléén omdat die twee nu eenmaal ‘wettig’ getrouwd waren, dus dánáraan het recht ontleenden zichzelf zoo ineens bot te vieren.... Maar, als nu straks een van hun knechten en hun meiden zich plotseling aan elkaar gaven in 'n niet beredeneerde liefdebehoefte, vóór zij aan trouwen dachten, of als arme menschen, die geen geld hadden om 'n huishouden te beginnen, zich zoo maar voor 'n korten tijd samenvoegden, uit behoefte aan elkaar, dan werd diezelfde vrome fatsoenlijke wereld heelemaal schaamrood van preutsche ontsteltenis, en freule de Wevere, en Lizzy van der Hooph, schuddenden weemoedig het hoofd over zóóveel ‘zonde’, en sloegen begeerig hun vang-armen uit naar ‘die schepsels’, die zóó zichzelf vergaten. - -

Maar voor eene Hermance Vermeulen, die ronduit vertelde dat haar komend kindje haar 'n onaangename surprise was geweest in 't begin, die aldus openlijk de lagere drijfveer van haar handeling bekende en besprak, voor die bogen ze, vonden haar 'n charmante vrouw...

Neen, dat alles beredeneerde ze niet zoo duidelijk in haar hoofd als het hier geschreven staat; het warde erin doorheen als 'n chaos; als achter een gordijn die vaneen scheurde, nu plotseling de naakte waarheid vertoonde zich van het zoo zijn der dingen achter het opgeplakte van den leugen van het fatsoen. - Zelfs de namenlooze verachting, die ze tot hiertoe had gevoeld voor hare moeder, ging over in een zachtere oogenblikstemming van medelijden. Moeder had dien man, voor wien zij had gezondigd, immers liefgehad. Was zij dan zooveel schuldiger dat zij hem hare eer had gegeven, dan deze Hermance Vermeulen, die dáárvoor, voor zoo'n zichzelve vergeten, wel zou oppassen, die niets anders verlangde van het samenleven met den man, dan 'n dierlijk zich bevredigen, en die daarvoor, enkel uit voorzichtigheid, nooit 'n ander zou nemen dan haren eigenen, aan wien ze immers al haar voornaamheid dankte - -

Arme moeder. - Die had tenminste nog zoo iets als hartstocht bezeten, had wezenlijke liefde gevoeld in zich - - En hare verachting veranderde meer en meer in enkel groot medelijden met haren vader, met dengene die bedrogen was, dien ze zijn eer hadden geroofd - en die het vergevenwillen in praktijk had gebracht, met 'n hard calvinistische onverzoenlijkheid in den grond, waardoor èn zijn leven én dat van zijn vrouw beide waren mislukt - -

‘Ellen - - Ellen - - kom dan toch - - We zijn allemaal naar beneden al... Ik wou je wachten’... Miesje Vervoorde riep het

[p. 26]

haar toe achter het scherm. Maar zij bewoog zich niet - -

‘- Ga maar’ - antwoordde ze toonloos - - ‘Ik ben dadelijk klaar - toe, wacht liever niet’...

Miesje, met 'n vooruitvoelen van iets bijzonders, kwam bij haar - -

‘God kind, wat heb je - - wat zie je bleek - - Je bent niet wel’ - -

Maar Ellen, ongeduldig, stootte haar terug - - ‘Doe toch niet zoo gek’ - zei zij ongewoon ruw - ‘jij ziet tegenwoordig aan iedereen en alles wat bijzonders... Maak m'n japonlijf maar even vast.’ - -

Maar Miesje, geirriteerd door haar toon, werd nu ook wat korzelig. ‘Zeg, je hoeft niet te bevelen of je minstens nog Maria van Engeland bent’ - viel ze uit, vinnig. - - ‘Ik heb daarvoor geen tijd meer, om je te helpen. - Ik zal je de kamenier van mevrouw Vermeulen wel even sturen. Mama zal toch al niet weten waar ik blijf.’ - - - - -

De kamenier vertelde later, toen men haar, die Ellen 't laatst gezien had immers, ondervroeg, hoe de freule vreeselijk bleek had gezien, en heel zenuwachtig had gezegd: ‘Haast je toch, haast je toch - - ik moet naar beneden - - gauw dan toch’ - - En ze had haar, de kamenier, toen een écharpe uit de hand gerukt, en die om haar hoofd geslagen, en toen was ze weer binnengekomen, en had gevraagd om haar bontmantel, want dat ze het in haar décolleté zoo vreeselijk koud vond in den gang. - - Toen was ze ineens heel bedaard geweest - - verzekerde de kamenier. - -

Het was een donkere auto-mantel van bont. - - Met haar zwarte écharpe om het hoofd, viel ze niemand op buiten, leek door de stille Duinoord-straten gaande een heel gewone dame, die naar huis ging van de opera of de comedie. - En de machinist van den stoomtram, toen het ongeluk was gebeurd, verklaarde dat hij niet had kunnen remmen. Ineens had de zwarte gedaante zich voor de machine geworpen. 't Was zóó snel in zijn werk gegaan, dat ze wèl dadelijk dood moest zijn geweest....

(Wordt vervolgd.)