De Hollandsche Lelie. Jaargang 24

Uit Christelijke Kringen.
Roman door Anna de Savornin Lohman.

(Vervolg van No. 44).

Ellen hoorde hem heengaan, begreep werktuigelijk dat het uit was voor altijd, dat ze hem nooit zou weerzien, nooit zou begeeren hem weer te zien óók, want dat ze hem haatte op dat oogenblik.

Langzaam, met 'n werktuigelijk besef van zelfbehoud, stond ze op, ging heen op hare beurt.

Ze kwam niemand tegen in den gang, de deur sloeg ze gewoon achter haar toe, als duizendmaal geschied was, waar ze, bij haar familiaar in- en uitloopen den laatsten tijd, door niemand werd uitgelaten. Buiten was 'n zwak winterzonnetje - ze zag het als iets dat spotte met haar leed. - Goddank - o goddank, - dat de Amalia-straat zoo dicht bij was, dat ze in de stille buurt niemand tegen kwam die ze kende, die haar aansprak. - -

Nu was ze thuis - ze wou eerst naar boven loopen naar haar eigen kamer, die ze van ochtend zoo ingelukkig had verlaten, maar toen, ineens, flitste de herinnering in haar op aan wat hij, Vermeulen, gezegd had daareven van haar moeder:

‘Je grootvader weet wel wat voor 'n zoodje jullie bent, je moeder en jij.’ - -

God, o God, ze moest zekerheid hebben! 't Vaagde ineens door haar hersenen wat ze als kind had bijgewoond thuis, de stille vijandschap tusschen vader en moeder, 't geheimzinnige dat ze altijd meer had gevoeld dan begrepen, dat hing als 'n sluier over 't verleden. En kleine détails waarop ze, in haar vervuld-zijn met den man dien ze liefhad nooit had gelet, doemden nu voor haar op, plotseling ineens: de terughoudendheid van sommige families, zooals de oude lui Vermeulen, de de Greveres, mama's eigen weinige openhartigheid ook over alles wat 't verleden betrof. - -

Ze rukte de kamerdeur open, in een oneindige behoefte aan troost, en aan geruststelling tegelijk. - -

Geerte, lusteloos-lui, zat bij de tafel te handwerken. Ze deed dat in den laatsten tijd, als 'n variatie op 't feuilleton-lezen, waarvan ze oververzadigd werd. 'n Kinderachtig kruis-steek-patroon, in den winkel voor haar begonnen. - -

‘Ben je al terug’ - - wou ze 't gebabbel beginnen? - Maar meteen was Ellen al tegen haar aangeleund, half-geknield, hoed en mantel nog aan. - ‘Moeder,’ snikte ze. - ‘moeder’ - -

- ‘God kind wat is er? - Wat heb je?’ - vloog Geerte zenuwachtig op - -

De reactie kwam nu bij Ellen. Zij wou spreken, vertellen haar groote leed, maar ze kon niet. Haar stem sloeg over. - Ze snikte, eerst kort, afgebroken zenuwachtig, toen in lange hartstochtelijke uitbarsting.... ‘O, God, o God, ik ben zoo ongelukkig.’ - -

‘Maar wat? - - Wat dan toch?’ - wou Geerte weten, ganschelijk niet denkend nog aan de Vermeulen-geschiedenis. - -

Totdat Ellen 't eindelijk er uitstootte - -

‘Ik hield zoo veel van hem. - - En hij heeft zoo iets vreeselijks gezegd van U - - Moeder van U.’ - -

- - Daar was dan 't heele dood-gewaande verleden, dat ineens, als 'n wrekende Nemesis, opstond voor Geerte, en haar riep tot verantwoording. Zij, die nooit had stilgestaan bij haar schuld, die zich nooit ernstig rekenschap had gegeven van wat zij had misdaan aan haren man, zij boette nu, - in het kind dat zij eerlijk liefhad, - haar zonde aan hem. - -

Zij behoefde niets te zeggen. Haar plotseling kleuren, haar blik van ontsteltenis, verried Ellen genoeg. Zij wist, in dat eene moment, dat het wáár was dus, dat er iets was gebeurd. En, in den smartblik dien zij op dat oogenblik stom vestigde op haar moeder, lag

[p. 774]

de grootste straf voor Geerte Stinia's mislukt leven. Want, voor dien blik van haar kind moest zij den haren neerslaan. - -

Ellen was opgestaan. Instinctief voelde zij dat de troost, dien zij bij hare moeder zocht, dáàr niet was te vinden, omdat die moeder immers was een schuldige. Want, tegelijk, met al de meedoogenlooze wreedheid van haar groote jeugd veroordeelde zij absoluut, zonder te kunnen indenken zich zoo iets als 'n verontschulding voor 't gebeurde.

‘Dus, dáárom hield vader niet van u - -’ zei zij hard, als tot zichzelve sprekend. - - ‘Daarom’ - -

‘Ellen’ - - Het klonk als een bede om vergiffenis - - een smartelijke klacht van berouw. - - ‘Ellen luister... laat mij je uitleggen - - ik ben niet zoo slecht als je denkt. - - Kan ik het dan helpen, dat ik te jong trouwde, dat ik meer hield van 'n ander, op wien ik eerst heb gewacht - die me heeft hoop gegeven. - - O ja, ik weet het wel, ik had het niet moeten doen toen later dat huwelijk met jou vader - - maar ik dacht eerlijk dat het wel gaan zou, omdat hij 'n beste brave man was - - maar die andere, die is weêr op m'n weg gekomen.’ - -

Met afgewend gelaat stond Ellen roerloos bij het venster, terwijl zij aanhoorde haar moeders afgebroken biecht. - - Zij was te jong om te vergeven; al haar liefde ging op dit oogenblik uit naar haar miskenden, bedrogen vader. - - Een vreeselijk gevoel van verlatenheid, van alleen zich weten voortaan, heelemaal alleen op de wijde wijde wereld, was alles wat ze zich was bewust in haar leeg hoofd. - -

Totdat de vraag harer moeder haar oor trof, als een aanklacht harerzijds:

‘Maar hoe durfde hij dat zeggen? - - Hoe durfde hij, Vermeulen, zóó laag zijn mijn eigen kind op te stoken tegen mij?’ - -

Toen herinnerde ze zich weer. In haar groote overstelpende smart, van haar moeder voor-goed te hebben verloren, had ze dat zelfs vergeten, haar eigen persoonlijke teleurstelling. En nu herinnerde ze zich. Dat was wáár ook. - - Was zij dan eigenlijk zooveel beter dan die zichzelve veroordeelende schreiende vrouw daar, die zich aanklaagde tegen haar eigen kind! Had zij ook niet willen bedriegen een andere, eene die wettig recht had op hàren man? Waren zij niet van één maaksel dus, beide deernen, gemeene vrouwen! Haar streng-calvinistisch geloof, dat was ingesluimerd door den hartstocht van haar liefde, sprak nu ineens, riep haar toe dat ze een zondares was, een gevallene, zoo al niet metterdaad dan toch in hare gedachten, - wat immer voor God beteekent hetzelfde. - -

En ze sloeg de armen heen om hare moeder, en trok haar tot zich. - - ‘Moeder - - o God moeder - als U eens wist - - ik ben net even slecht als U.’

- - Toen snikten ze samen; - niet meer moeder en kind, maar enkel nog twee vrouwen, die samen leden om hun vrouw-zijn, om hun verloren liefde. - -

Geerte durfde niet vragen. Ze begreep wel dat ze voor altijd het vertrouwen van haar kind had verbeurd. En Ellen zei slechts korte afgebroken zinnen, haar verdriet was haar te heilig om het te ontwijden hier, aan die vrouw, die er immers van was de eigenlijke oorzaak, vond zij. Want dat was het vreeselijke in haar gevoel dat zij haar moeder als het ware aansprakelijk stelde voor haar eigen ‘val’. Zij kwam zich nu zoo vreeselijk zondig, zoo nameloos slecht voor, zoo recht als een dier verachtelijke vrouwen, die niet waard zijn het Koningrijk Gods binnen te gaan. En dat kwam immers door het bloed harer moeder, dat vloeide in hare aderen; dat kwam omdat zij den innerlijken wellust-aard had geërfd van die deerne - zooals zij hare eigene moeder in stilte noemde. - - Haar minachting voor haar-zelve, haar schaamte over haar eigen val, waren zoo groot dat zij de pijn die Vermeulen haar had aangedaan zelfs niet meer voelde. Want haar wreed dogmageloof sprak nu weer met meedogenlooze eigengerechtigheid, scheidde de menschen in kinderen Gods en in zondaren. Haar vader was een kind Gods geweest, en dat zij, zij die eens gemeend had in zijn voetspoor te wandelen, thans, aan haar-zelve onopgemerkt, zóó ver was afgegleden van het smalle pad dat naar den Hemel voert, dat kwam natuurlijk omdat zij óók was het kind dezer moeder, dezer gevallen vrouw, - volgens haar eigen bekentenis. De afschuwelijke leer der uitverkiezing, waarin zij was grootgebracht, schrijnde in haar als een brandende wonde. God had haar uitverkoren blijkbaar tot een draagster harer moeders zonden. Zij was een verworpelinge als deze. - - De onreine begeerten, die deze hadden verstrikt, hadden ook in haar gesproken, haar zoo diep doen zinken, dat ze het had durven wagen hare oogen op te slaan naar een getrouwd man. - - O hoe laag, hoe min kwam haar nu die liefde tot Vermeulen voor, die gisteren avond nog haar trots was geweest, om welker wille zij zich met blijde fierheid elk offer had willen getroosten!

‘Ellen’ vroeg Geerte, die met het hoofd voorover op de tafel lag te snikken: ‘kan je mij 't vergeven?’ -

- - ‘Er staat in den bijbel dat ik 't moet’ was haar wreed antwoord - - - ‘maar ik voel dat ik 't nog niet kan. - - Ik zal God bidden dat Hij er mij de kracht toe geeft.’ - -

Toen kwam Geertes gemoed in opstand - - Zij had genoeg zich vernederd voor haar

[p. 775]

eigen kind. ‘Je bent op en top je vader, je koele eigengerechtige vader,’ viel zij bitter uit. ‘Ik dacht dat je mijn kind waart, maar je bent wèl van hem.’

‘Was dat maar wáár’ - - riep Ellen heftig - - ‘O God, was dat maar wáár! - - Dan zou 't nooit zoover met mij zijn gekomen. Maar ik lijk op U, en ik heb Uw karakter. - - Vader, o als vader nog leefde, dan zou 't nooit zoo ver met mij zijn gekomen!’

Toen, wankelend, ging zij de kamer uit. Hare moeder bestond voor haar niet meer.

(Wordt vervolgd.)