De Hollandsche Lelie. Jaargang 24

Brief uit Dresden.

Wat was 't verrassing te ondervinden dat hier geen gebedel op de Kerst- en Nieuwjaarsdagen wordt toegestaan. We hebben natuurlijk van zelf onze dienstbode bedacht en de brievenbestellers wat meer gegeven dan gewoonlijk, ook de tramconducteurs, die inplaats van feest te vieren ons moesten rijden, de droschkekoetsiers, die gedoken in hunne pelskragen zoo zielig al dat feestvieren mochten aanzien, en afhankelijk van onze goedheid voor de

[p. 728]

onverwachte gift bedankten met een haastig muts-afnemen... 't Was echter aangenamer geven dan wanneer men er om gevraagd wordt.

Ik heb persoonlijk altijd een vreeselijken hekel gehad aan dat fooien-geven. Velen met mij zullen waarschijnlijk datzelfde gevoel hebben, doch op een goeden dag overkwam me in een hotel-restaurant iets, dat me genas van dien tegenzin. Ik was er op een bijzonder vroeg uur en eigenlijk kon er van bediening geen sprake nog zijn, men was aan 't opboenen der meubels. Een vrouw werkte naast mannen even hard, doch zag er heel schunnig uit. Omdat 't me vooral in Holland, toen, te doen was overal - zooveel mogelijk onbekend - meer te zien en te hooren dan als gewoon reizigster mogelijk was, kleedde ik me doodeenvoudig. 't Gevolg daarvan was, dat men mij nu niet altijd voorkomend tegemoet kwam, wat 't was, dat men mij toch nooit onbeleefd behandelde, begrijp ik eigenlijk nog niet. Ik zette me neer op een hoekbank, en vroeg alleen verstaanbaar, ik heb een zachte stem, ietwat dof, aan de naastbij hurkende vrouw en man of men mij wat warms zou kunnen bezorgen. De man keek even op, (de vrouw ging voort met boenen), en zei ‘jawel dame, ik zal eens kijken!’ Terwijl hij heenging, vroeg ik de vrouw, ‘waarom zij daar tusschen die mannen zat te werken en mij niet bediende?’ De vraag leek me zelf onnoozel, doch zij lachte: ‘Nou, ik ben voor 't groffe werk - die manslui krijgen meest van de gasten. Er bennen geen mèsies hier.’ Ik praatte wat voort en begreep eindelijk uit haar antwoorden, dat die manslui betaald werden als bedienden, doch hunne kelnerverdiensten ontvingen van het publiek. Den man, die me mijn kop chocolade bracht, beter opnemend, merkte ik op, dat hij ouder was dan de meeste kelners, en de vrouw vrijer geworden, vertelde, toen hij voor me wat brood ging halen, dat 't haar man was, dat zij hem zoo hielp, omdat hij al niet zoo heel vlug meer was, en daardoor minder kans had veel te verdienen, wanneer hij zoo vroeg zich al vermoeide. Dat hij niet was opgevlogen, vond ik niets bijzonders, de anderen waren aan 't werk gebleven, nu begreep ik, dat 't hem niet vlugger afging. De vrouw vertelde verder, dat er restaurants waren, die van de kelners nog een zeker bedrag eischten.

Toen ik nog eens op 't zelfde vroege uur terugkwam, stonden er dadelijk een paar op, doch ik liep naar den mij bekenden ouderen kelner en verzocht hem om een ontbijt.

Dat de strijd om 't bestaan onder die menschen zwaar genoeg is, bleek me uit dat haastige opstaan bij mijn tweede komst. Hoe ongemerkt ik ook mijn fooi had gegeven, de anderen hadden gauw genoeg begrepen, dat mijn eenvoudige kleeding niet naar verhouding was van hun fooi. En is 't dan niet billijk, dat we ons niet boos maken over die meerdere uitgaven? Ik rekende daarna altijd minstens 10% bij mijn uitgangen. Het hinderde me ook niet meer, fooien te moeten geven. En wanneer spoor- en andere beambten, knechten, kamermeisjes en allen die buiten den betaalden arbeid, mij door hunne hulp het reizen vergemakkelijken, tijd uitwinnen, dan is mij dat toch ook wat waard, en ik kan hun dat niet anders bewijzen dan hun geld daarvoor te geven.

Waarom mogen doctoren en advocaten hun moeite wel berekenen naar onze beurzen en zouden de slecht bezoldigden niet een weinig op onze gulheid mogen rekenen? Toch blijft 't fooien-stelsel verkeerd, omdat de werkgever het werk moet betalen en wel zoo ruim, als hij zelf betaald zou willen worden voor den zelfden arbeid.

Hier in Dresden is men altijd heel dankbaar voor een kleinigheid, maar men moet zeer op zijn qui-vive zijn, om niet de dupe te worden van afzetterij.

Zonder bewijs te ontvangen voor beloften, die gedaan zijn, omtrent huur als anderszins, geldt geen mondelinge afspraak. Daar heb ik in 't begin veel ellende van gehad.

Dat zoogenaamde dames werken als meiden, soit - de een heeft er plezier in, een ander moet het doen uit een finantieel oogpunt, maar beloven en niet nakomen, zich van van beloften afmaken op meiden-manier, dat staat me zoo tegen, dat ik geen sympathie kan voelen voor de Dresdener-kamerverhuursters. Ik raad daarom een ieder aan, die om gezondheidsredenen, of om de studie der kinderen hier moet zijn, een eigen étage te huren, een werkvrouw te nemen en buitenshuis te eten of zelf te koken en er een vaste meid op na te houden, doch alles schriftelijk af te maken en precies te omschrijven, wat men voor zijn geld krijgt, want op 't oogenblik, dat men in zijn gemeubileerde kamers trekt, mist men meubels die men er gezien heeft, of men berekent U de helft der bediening, omdat men niet schriftelijk heeft afgemaakt wat bij die bediening afgesproken was. Zoo behoorde

[p. 729]

verwarming bij onze kamerhuur en we leden kou. Voor 't licht betaalden we een vaste som en men draaide de gaskraan af op 't uur, waarop we gewoonlijk naar bed gingen, (ook wanneer we werkten) doch waarop we recht hadden tot zoolang we willen, altijd volgens afspraak.

Op alle mogelijke wijzen tracht men den huurder te beknibbelen. Beddegoed, handdoeken en lappen waren voor een vaste som ingehuurd, voor de wasch zou vanzelf gezorgd worden.

Doch schriftelijk was niet bewezen om denhoeveel-tijd alles verschoond moest worden, en o wee! we mochten langer dan een maand er mee doen. Van vreemdelingen verwacht men, dat zij uit onbekendheid toch-blijvenzullen, doch 't viel erg tegen, dat ik na de eerste week al zei, dat ik op 't einde der volgende maand heenging. Dat is me tweemaal gebeurd. Een bewijs dat 't niet aan ons lag, is, dat de eerste der twee dames (?) nu nog af en toe komt en ons geholpen heeft, waar ze kon; zeker hopende ons nog te terug te zullen krijgen. Dat zouden we echter nooit doen.

Mocht 't iemand interesseeren te weten hoeveel de kosten der inwoning bedragen als anderszins, dan wil ik gaarne breedvoeriger hierover schrijven in correspondentie bijv. Nu wil ik in 't kort zeggen, dat men met honderd Mark 's maands eenvoudig woont en kost heeft als men alleen is.

Dresden is een schoone tuinstad. Wat moet 't hier in den zomer beelderig wezen, wanneer parken, tuinen en de pleinen met hun plantsoen het idee van fabriekstad geheel zullen hebben weggenomen.

Ik heb me de eerste dagen, dat we in een hotel zaten, verwonderd afgevraagd waar men toch in Altstadt alle schoorsteenen had weggestopt. Alleen van af de bruggen, waren zij hier en daar te zien. Ik heb sedert we in woonhuizen trokken de bouwwijze begrepen. Men zorgt namelijk dat de blokken woningen met hun achterzijde op een open vak uitkomen. De schoorsteenen zijn daar te zien; doch zoo verborgen achter dakkamertjes of andere verhoogingen, die steeds een sieraad op 't dak vormen, ziet men ze niet uitsteken langs de hoofdstraten, terwijl de rook dan ook achter de woningen het meeste roet laat vallen. Wij bewonen bijv. een étage-gedeelte, dat achter op zulk een breed open vak uitkomt, waar groote en kleine schoorsteenen haast niet te tellen zijn, terwijl we aan de voorzijde den breeden straatweg hebben waar men haast geen schoorsteen ziet. Onze huisdeur komt op een andere straat uit, want het gebouw beslaat een hoek. Bijna alle beneden étages zijn winkels. Door de corridor komt men niet dadelijk op een trap, doch op een vestibule, waarin verschillende deuren toegang geven tot verscheidene ‘woningen’, bestaande uit kamers met huiselijke gemakken. Een groot venster laat licht en lucht toe.

De meeste trappen zijn in tweeën verdeeld. Is men de twee helften op dan komt men weer aan een vestibule (ik weet er geen anderen naam voor) dan vinden we bij ons vier deuren, dus van vier woningen. Zoo is 't op de tweede, derde en vierde verdieping. Naar verhouding zijn de huisgangen smal, vergeleken bij de open ruimte, waarop 't groote buitenraam licht geeft, - tusschen de twee trappen-helften. -

De nieuwe woonhuizen, zooals de onze er een is, hebben niet de met beelden versierde corridors, zooals de oude, waar men soms mooi beeldhouwwerk ziet. De wanden van 't geheele huis worden tegenwoordig veel met calcarium beschilderd. In onze corridor heeft een oolijkert eerst heel handig één ovaal schilderstukje, dat in den wand was gemetseld er netjes uitgelicht, een paar dagen later een tweede, daarna een derde, en uit ballorigheid heeft de eigenares, omdat de dader niet te betrappen was, de overige weg laten nemen, en de ovale kale plekken ook met calcarium laten beschilderen, evenals alle wanden in 't geheele huis.

Een Hollander zou toch vloeken over zoo'n brutaliteit; de eigenaardige Sakser glimlacht en zegt: ‘Nou ja, hij heeft ze verkocht of in zijn eigen huis opgehangen, handig is hij!’ Er staat n.l. vlak bij op den hoek een politieagent, maar men denkt er niet aan, hem er over onder handen te nemen, omdat de diefstal 's morgens heeft plaats gehad.

Bang dat men voor de politie is! Toen onze vorige huisbazin ons dacht te plagen door de waterkraan of te sluiten, wisten we niet beter te doen, dan de ‘Wohlfahrt’ politie in den arm te nemen. Dadelijk ging er iemand mee, om zich te overtuigen en van dat oogenblik af, is diezelfde dame zoo poeslief geworden. De man had niets anders gedaan dan den huisheer, die tot dàn toe, ‘niets met de huurders te maken’ had willen hebben, verzocht ons vrij gebruik van water te laten, zooals beloofd was. Het ‘onmondige

[p. 730]

kind’ bijgenaamd vrouw des huizes, was er niet eens bij geroepen.

In Neustadt staan huizen en fabrieken nog door elkaar zoodat men op sommige gedeelten niets dan schoorsteenen en daarboven witte rookwolken ziet. Het arsenaal met bijbehoorende kazernen beslaan er een groote ruimte om uitgestrekte pleinen.

Altstadt en Neustadt zijn verbonden door vijf groote bruggen over de Elbe, die zich met een groote bocht door Dresden slingert. Eenig mooi is vooral bij avond de aanblik vanaf de bruggen over beide oevers.

Ik heb nog nergens zooveel lange ketens van lichten door een stad geslingerd gezien als hier langs de beide oevers en over het water. Voeg daarbij dat daar tusschen-door de trams als even zoovele zijn aaneengegeschakelde vuurballetjes heen en weder zweven, dan kan men zich voorstellen, welk een fantastischen indruk de Elbe en hare oevers op den vreemdeling maken.

Toen gedurende twee dagen de sneeuw niet was weggehaald, omdat het hard vroor, geleek Dresden een onderzeesche Sprookjesstad. De rook verdoezelde als 't water de helle lamplichten tot lichtgevende zeesterren, die tegen de grijze wanden der betooverde kasteelen schenen op te kruipen, terwijl stompkoppige, staartlooze aligators met phosphoorlichtende huid over den bodem gleden ons slakken genadiglijk meevoerend, onder en tusschen witte koraalboomen en struiken.

Zoodra de dooi inviel den volgenden morgen verdwenen ook de kleine en groote sleden en de wegreinigers hadden na weinige uren de straten weer geheel schoon geveegd.

Om een idee te geven van den rustigen aard der Saksers deel ik hierbij mede, dat ik toen voor 't éérst een klein meisje met de handjes in de lucht heb hooren juichen en luid schreeuwen van genot in haar sleetje terwijl haar broer haar een eind hard-hollend voorttrok.

Men hoort geen ander straatrumoer dan het gedruisch der trams, treinen en vrachtwagens, doch geen kindergeschreeuw, noch rondventers, noch draaiorgels.

Altstadt heeft haar hoofdstation en Neustadt ook. Deze twee zijn verbonden door een ijzeren dijkbrug, die de geheele stad doorsnijdt, doch vele meters boven den grond, waardoor men op verschillende punten den straatweg onder ijzeren bogen ziet liggen. Waar 't mogelijk is, wordt de ruimte in den dijk gebruikt voor kleine winkels, 't Gedonder der daarboven voortsnellende treinen, maakt haar echter ongeschikt voor wat anders.

LUMAY.

(Wordt vervolgd.)