De Hollandsche Lelie. Jaargang 24

Gedachtenwisselingen.

I.
Aan den Heer J.H. Dibbetz.

In 10 jaar tijd zijn 21000 Atjehers gedood. Zuigelingen werden zelfs gearresteerd als gijzelaars. Op den tocht van vredelievenden aard door de Gajoe- en Alaslanden werden meer dan 200 personen neergelegd.

Voorzoover ik mij bewust ben, heb ik nergens iets bevolen, ook niet in dit blad. Ik veronderstelde alleen, dat men verstomd zou staan, over Uw uitdrukking, zoodra men wat dieper erover ging doordenken. Daarom schreef ik in de noot: ‘Men staat verstomd’.... enz. Niet: ‘men sta verstomd’, of ‘sta verstomd’ of ‘gij zùlt verstomd staan’. Bevolen heb ik dus niets en ik bleef ook geheel konsekwent. Dat het niet beleefd is, geef ik toe. Waarom echter, indien U zich zoo spoedig aan onbeleefdheidjes als deze ergert, hebt gij niet de pen opgenomen om Uw collega te kapittelen, die toch aan mijn adres ook heel krasse dingen zeide, die verre van ‘beleefd’ waren? Ik-voor-mij trek mij daar niet veel van aan en vergeef het ook gaarne, vooral wanneer ik bedenk, dat men tegenover tegenstanders niet altijd ‘beleefd’ kán blijven, hoe gaarne men dit ook zou willen.

Om echter op de ‘zaak’ terug te komen: ik geloof, dat wij nog héél ver van elkaar afstaan, niettegenstaande gij schrijft, dat gij mij in vele dingen moet toegeven, vooral waar ik spreek over het kapitalisme. Want een eindje verder zegt gij weer: ‘bovendien kunnen militairen uitstekende diensten bewijzen bij onlusten binnenslands.’ Geeft U zich dan nimmer rekenschap van de reden die tot het ontstaan dier ‘onlusten’ aanleiding geeft? Weet U dan niet, dat het juist die ‘onlusten’ zijn, die het volk moeten verlossen van het Kapitalistische uitzuigsysteem. En dat de militairen gebruikt worden, om die ‘onlusten’ te bedwingen, d.w.z. het Kapitalisme te handhaven?

Het leger is het machtsinstrument waarvan de heerschers zich bedienen om hun Gezag te handhaven, om het volk te bedwingen, wanneer het zich van hen wil ontslaan, - en het volk moet de mannetjes leveren! Zonen kunnen dus tegenover de vaders gesteld worden, broeders tegen broeders! En dat vindt gij ‘uitstekend’, evenals het ‘herstellen van het Gezag’ in de koloniën, d.w.z. het onderwerpen-door-Geweld van een vrij volk! Wat zoudt gij ervan zeggen, indien een troep mongolen eens hier heen-trok om ‘het Gezag te herstellen’? Zoudt gij dat niet noemen: ‘ergerlijk misbruik van macht’? En wanneer zij hier de vruchten van onzen arbeid kwamen halen en vrouwen en kinderen dooden wanneer wij ons niet gewillig aan het gezag wilden onderwerpen, zoudt gij dat niet noemen: moord en roof?

Welnu, hetzelfde doet het Nederlandsche Leger in de koloniën. Herinner U slechts dit Woylagrot historie! Nu zult ge zeggen: ‘maar het is een onbeschaafd volk en het zijn heidenen!’

Maar hoe moet men eene beschaving noemen die gepresenteerd wordt op de punt van de bajonet? En hebben die ‘heidenen’ niet volkomen gelijk, wanneer zij smalend spreken van ‘christen-honden’, vooral wanneer zij ontwaren, hoe die Christelijke principes in practijk worden gebracht?

Dat ‘herstellen van het Gezag’, wat het militairisme als een ‘uitstekende dienst’ wordt aangerekend, is m.i. al een ongelukkig argument^*) om de zaak van het militairisme te verdedigen.

Mijn opmerking over het niet-onderteekenen der brieven gold meer den Heer Van Otterloo

*) Vergeef me, s.v.p.!

[p. 713]

dan U. Gij vielt mij-persoonlijk niet aan; de Heer V.O. deed dit wel en, zooals ik zeide, nogal kras. Overigens ben ik het volkomen met de Redactrice eens, dat men, bij het verkondigen eener meening, voluit dient te onderteekenen.

JOH. G. SCHIPPÉRUS.

II.

Hooggeachte Jonkvrouw,

Of mag ik U aanspreken met: Strijdvaardige Jonkvrouw, zooals ge doorgaans in onzen kring genoemd wordt, als eene erkenning dat ge gaarne den strijd aanbindt, in de eerste plaats tegen alles wat U voorkomt oneerlijk en onoprecht te zijn; en daarentegen eerbied hebt, zooals gij zelve zegt, voor elke eerlijke overtuiging, te meer wanneer die overtuiging mêebrengt lijden en smaad. Toch is op verre nà niet elke eerlijke overtuiging, zelfs niet elke overtuiging, die ten koste van smaad en lijden wordt opgevolgd, eene op goede en deugdelijke gronden steunende. Vergun mij nog een en ander naar aanleiding van ‘Dienstweigering en Anti-Militairisme’ in het midden te brengen (Holl. Lelie, 1 Maart).

Toen ik de dienstweigering en daarop volgende straf van den milicien; zijn naam is mij ontschoten, las, dacht ik: arme jongen, door opruiende of misschien verkeerd begrepen taal en lectuur, tot zoo'n dwaasheid verleid. Is er dan niemand die hem aan 't verstand kan of wil brengen, dat het heusch geen kwaad is, êer het tegendeel, zich te laten opleiden tot een weerbaar man. Ik ken dien jongen niet, maar werkelijk, het militaire leven voor eenigen tijd, de militaire oefeningen komen zelfs den jongens uit de uit de hoogere standen ten goede. Menig jeugdig student, menig aankomend koopman is door eigen ervaring tot waardeering gebracht van den officiersstand, juist van wege den goeden beschavenden invloed van daar tot het volk uitgaande, al is het ook in verschillende mate. Er zijn niet weinig jongens die pas als milicien leeren wat zindelijkheid, orde en tucht beteekenen. En zoo ze het wisten - zijn niet de vrije en orde-oefeningen, de bewegingspelen, grootendeels van militairen oorsprong? Geven niet militairen op menige plaats den eersten aanstoot? Zijn niet militairen veelal de eerste leermeesters? In mijn lang leven heb ik nog van geen enkelen milicien gehoord, wien de betrekkelijk korte oefeningstijd zedelijk ten verderve is geworden. En al ware dit zoo, nog zou het niet tegen dien oefeningstijd pleiten, want hoe menig veelbelovend jongeling die verloren gaat terwijl hem aan de Universiteit alle middelen worden geboden ter verrijking van geest en hart. Ik heb toevallig kort geleden oefeningen van pontonniers bijgewoond: hoe van lummelige onbeholpen rekruten, flinke rechtstandige, ferm stappende jongens, geoefende roeiers werden gemaakt. Is het kwaad voor jongens zóó zich te leeren bewegen? Is het kwaad niet alleen de roeispaan maar ook het geweer te leeren hanteeren, zekerheid van blik en vastheid van hand te verkrijgen door te schieten naar een houten schijf? Mij dunkt ook voor socialisten en zelfs anarchisten zijn zulke vaardigheden niet te versmaden. Maar zoo er oorlog komt, en er moet worden geschoten op levend menschelijk doelwit. Is het dan niet nog tijd genoeg dienst te weigeren, n.l. voor den man die geen vaderland kent, geen moedertaal liefheeft. 't Behoort immers tot het rijk der onmogelijkheden dat Nederland in ons werelddeel, en daar buiten worden geen miliciens gebruikt, een anderen dan verdedigenden oorlog zou voeren. Het ‘hebt uwe vijanden lief, wie u op de rechterwang slaat, keer hem ook de linker toe, enz.,’ beteekent toch niet: weest lijdelijk toeschouwers waar anderen onrecht geschiedt? Nam Jezus zelf niet een geesel van touw, d.w.z. zuiverde hij niet met zweep of karwats het ten onrechte ingenomen terrein van den tempel opdat het weer aan zijne bestemming een plaats des gebeds te zijn, zou beantwoorden?

Zal men een dienstweigeraar straffen door hem eenvoudig weg te jagen? In het oog van velen zou dit een belooning zijn, tot navolging nopende.

Met U houd ik den oorlog voor een kwaad, een afschuwelijk menschonteerend iets. Hoe meer het leger een volksleger is des te minder zal tot den oorlog worden overgegaan, en ten slotte een dienstweigering der weerbare mannen zou hem onmogelijk maken, niet die van ongeoefende onrijpe jongens.

EEN TROUWE LEZERES.