De Hollandsche Lelie. Jaargang 24

Gedachtenwisselingen.

I.
Geen Anarchiste.

Geachte Freule.

Uw artikel, over Terreur, en dat Ge in praktijk geen Anarchiste zijt, evenmin eene bewonderaarster van de Vorsten, getuigde wederom, van een flinke hand zout in 't eten. Het trok mijne bijzondere aandacht dat ‘de Vrije Socialist’, door U genoemd van 4 Dec. 1907, U op dàt oogenblik zoo gemakkelijk met haar kenmerk van ‘vrij oordeel’ aan haar lijmstok dacht te vangen, maar U zich niet hebt laten verleiden. Veeleer is juist als kenmerk Anarchist te zijn het missen van een eigen oordeel aan te merken; zooals men zag bij de Terreur en nog heden bij de blindelingsche volgingen van het grauw achter zijnen (mis) leider. Evenmin als in de praktijk zijt U ook geen Anarchiste in theorie, noch in den dop; laten de Anarchisten zich daaromtrent geen illusies maken.

Verder, dat als U precies zoudt zeggen wat U denkt over de Vorsten van Europa, dan de wet U zou kunnen pakken wegens Majesteits Kennis? Ja, dat zou wel kunnen zijn, want hoewel het niet verboden is te zeggen wat men denkt, wèl wat men gelooft, zoudt U toch zeer voorzichtig moeten zijn. Want, hield voorheen de rechtspraak zich aan de letters en bewoordingen van de Wet, tegenwoordig zitten de rechters boven op de leuning ‘van de stoel van den Wetgever’ en spreken zij ongebonden recht. ‘Is dat niet gelukkig?’ vroeg mijn vriend, de advokaat.

‘Tendeele, want nu ligt het gevaar van favoriseering.’

Beter dus om over dat onderwerp niets te schrijven, dan met bewijsaanbreng.

Ja, dàt er veel ondeugdelijks van de (sommige) Europeesche Vorsten zou zijn te zeggen, zou men kunnen schrijven. Koning Frederik, de rechtvaardige, zeide het reeds: ‘er zijn óók onedele koningen, bij wien de dwaling heerscht dat God de menigte menschen heeft geschapen opzettelijk voor pleizier van de Vorsten, opdat deze eenige werktuigen bij de hand zouden hebben om mee te kaatsenballen en hun lusten bot te vieren.’

[p. 646]

Niet te verwonderen dat tengevolge deze ongerijmde stelling, de gevolgen valsch zijn en consequent moeten leiden tot immoraliteit, geestelijke zoowel lichamelijke.

Figurez-vous, dat de Schepper alle menschen tegelijk zou hebben geschapen en na een oogenblik toevens nog een afzonderlijk brouwseltje sier-menschen, niet varieëerende van 14 tot 18 karaats in verscheidenheid zooals de gewone menschen, maar van een afzonderlijk gala-gehalte in Koninklijke of Adelijke livrei.

Vorsten die zóóiets denken, noemde Koning Frederik onedele Vorsten; men zou het ook kunnen noemen onwijze Vorsten, wier geest is beneveld door eigenwaan en trots en door eigen maldoen meewerken (hypnotiseeren) tot verdorven zeden en tot aanmerking van het volk.

Ook bij de Vorsten moet, om immoraliteit te weren, de ideé voorzitten, dat ze komen uit het volk, gekozen omdat de menschen Hen beschouwden als de meestgeschikten, het lichaam van de staat te vertegenwoordigen en zooals de wet dat noemt ‘een goed huisvader’ te zijn. Gekozen bij ‘onderscheiding’, het Koningschap ‘democratisch’ dragende, tot ‘leiding’ van het volk; doch niet tot ‘overheersching’. Langs dit begrip zou er van zelfs minder op Hun bewegingen gelet en gezegd worden en ook het grauw minder op het paleis staren naar de livrei-étalages. En de Koningen beter beseffen dat ze niet immoreel mogen zijn in hun eigen belang, want dat anders dat zelfde ‘minderwaardig’-geschapen grauw Hun den Weg op stuurt van hun Portugeeschen Confrater, waarnaar tegenwoordig, door het oprakelen van middeleeuwsche fratsen, als de orde van de Malta-aardappel, naar gesolliciteerd schijnt te worden.

Echter Uwe zinsnede ‘als U over de Europeesche Vorsten zou zeggen wat U denkt’, had ik gaarne een nootje onder gezien, dat U geenzins bedoelt het Hollandsche Vorstenhuis; wat er voor kwaadwilligen uit te lezen valt. Immers het Hollandsch Vorstenhuis staat verre achter bij hetgeen betreffende immoraliteit over (andere) Vorsten van Europa zou te zeggen zijn. -

Mijne bedoeling met dit schrijven is slechts eene beredeneerde bevestiging van instemming met Uw artikel; dat U mij goed begrijpt. Dat U Edele een eigen-onafhankelijk oordeel hebt - betwijfel ik geen oogenblik, daar wil ik heel niet aan tornen.

Maar ik herhaal, dat U evenmin als in praktijk ook (niet) in theorie Anarchiste zijt. Al ware het alleen hierom dat U positief oordeelt dus ook vrij zijt van hypnotischen invloed.

Het is altijd moeielijk te weten wat we zelf eigenlijk zijn? Ik geloof dat U geboren is op dezelfde wijze als ieder ander mensch, maar bij Uwe geboorte door afstamming is ‘onderscheiden’, niet als soort, maar door aristocratie van geest en adeldom van karakter; evenals onder de kleuren het purper zich ‘onderscheidt’ van het grauw.

Hoogachtend, H. VAN HOLK.

II.
Gemis aan fierheid.

Aan Mevrouw A. van der Meer - Brondgeest.

Geachte Mevrouw.

Ten opzichte Uwer verklaring, als zouden sommige lezers, Uw artikel ‘Vrouwenliefde’, hebben opgevat als eene vertaling - en mocht er dienaangaande na Uwe verklaring nog eenige twijfel overblijven, wil ik de originaliteit even bevestigen. Het woord van een buitenstaander, die niet de eer heeft U te kennen, heeft in deze nog meer waarde dan dat van U zelve. Terstond, als ik Uw verhaal las, was de plaats van handeling mij geheel duidelijk, en kwamen Uwe figuren mij levendig voor den geest.

Hoezeer ik nu symphatie gevoel voor Uwe schoone schrijfstijl, Uwe aangrijpende uitbeelding en het onderwerp als origineel bevestig, veroorloof ik mij gelijkertijd, U niet te verhelen, dat naar mijne meening juist ‘Agneta’ heeft bevestigd (wat Dr. W. beweerde) dat een vrouw somtijds een wonderlijk ‘ding’ is; in de beteekenis van ‘sul’ (met zich laten ‘sollen’).

Het was haar ‘Agneta’ onbekend, dat haar man buiten hare gemeenschap levenscontact uitoefende. En, toen ze dit eindelijk vernam, ontving ze haar echtgenoot met open armen. Deze lieve vrouw, als hoofd van een uitgebreiden menschenkring, gaf m.i. daarmede een misplaatst voorbeeld.

Huwelijk, zou men m.i. evengoed kunnen noemen Levenstrouw, beginnende bij de uitoefening van wederzijdsche voortplantingsidée, maar ook daarmede bij uitoefening met anderen, terstond-onverbiddelijk geschonden en ontbonden! Gesteld, Mevrouw dat de man, Uw hoofdfiguur - dat vak van menschenschepper, in breedere mate was gaan uitoefenen, geeischt had van de gezinnen uit zijne omgeving (van zijn leenmenschen) het recht, zooals dat eertijds aan baroniën behoorde, van den eersten huwelijksnacht? Welk voorbeeld hij feitelijk door deze 1e schennis, in zijne omgeving nu toch stelde en zij door hare vergiffenis bevestigde te willen dragen, dus goedkeurde, althans vergoelijkte.

Door dergelijke handelingen van hooggeplaatste persoonlijkheden, verkrijgt het moraliteitsbegrip in de omgeving een hevige knak, een klap in 't aangezicht. Een ‘Koning’ en de Koningin mogen niet het consigne geven van vrije liefde in het huwelijk; wat geheel eene misvatting is en immer zal blijven; omdat vrijheid van contact in het huwelijk geen 1e huwelijk meer is, maar een ander huwelijk doet ontstaan, een 2de huwelijk. Al moge, aan den man zoolang hij vrij is, door sommige domme vrouwen bijzondere ‘voorrechten’ worden toegedacht, in het huwelijk mag dit nooit het geval zijn, want terstond zou de man de vrouw die hij zijn belofte van trouw gaf bedriegen - althans krenken.

Alzoo Uw pleidooi, voor de grootheid van ‘Agneta's’ liefde, voel ik iets voor, erken ik dat hare liefde zéér verheven was. Maar, toen plotseling naar voren kwamen twee nieuwe jonge levensknoppen door den man gewekt aan een seinstation buiten 't Hare toen had zij m.i. ‘voor de velen ter weerszijden van den weg’, bij het opheffen dier kinderen, niet moeten zeggen ‘zie-

[p. 647]

daar mijn zoon en mijn dochter’, maar met de gewone scherpte welke sommige vrouwen op gegeven oogenblikken soms zoo terecht eigen is ‘moeten knikken’, zie daar zijn zoon en zijn dochter, ons huwelijk - en onze gezamentlijke-geestesarbeid, ‘is ontbonden’.

Maar tegenover de regeerende positiviteit van Haar man, bleef ze passief een sul, een ‘ding’; als Dr. W. beweerde dat soms Vrouwen zijn.’

Geloof mij met hoogachting Mevrouw, Uw dw.

H. VAN HOLK.