De Hollandsche Lelie. Jaargang 24

Uit Christelijke Kringen.
Roman door Anna de Savornin Lohman.

(Vervolg van No. 32).

Marie Nerveu, dadelijk taktvol begrijpend hoe het niet gepast zou worden gevonden, als zij straks alleen met meneer Vermeulen naar huis moest, zonder Ellen erbij, rees óók op, besliste resoluut:

‘Wij moeten óók gaan Johnnie. - Je weet wel, dat mama 't niet goed vindt, als je zoo vlak voor den eten pas thuis komt.’ - -

‘Nee’ - dreinsde Johnnie. ‘Ik wil op papa wachten, ik wil met papa mee’.

Tegelijk had Vermeulen zijnerzijds reeds tot Ellen gezegd:

‘Waarom zóó'n haast ineens? Als je even wacht gaan we allemaal samen; dan breng ik je thuis....’

‘Ja kind, doe dat’ drong mevrouw Vermeulen gul. Zij vond Ellen werkelijk heelemaal 'n kind nog, vergeleken bij haren zoon, beroemd advocaat, Kamerlid; 't viel haar daarom geen oogenblik in er iets opvallends in te vinden, dat hij zoo familiaar met haar omging.

Nellie ook voelde zich plichtmatig gedrongen tot een stijf-beleefd:

‘He ja; ik ben eerst net thuisgekomen, en nu wil je precies op 't zelfde moment weggaan, foei Ellen.’

Maar, ondanks die liefdoenerij, en dat, tengevolge van het elkaar veel ontmoeten, elkaar bij den naam noemen, was er geen wezenlijke vriendschap tusschen die twee, Nellie en Ellen; de eerste instinctief jaloersch van het in alles boven haar zoo bevoorrechte jonge meisje, mooi en jong, waar zij altijd was geweest leelijk en misdeeld, wel zichzelve hare christenplicht van toch hare naaste moeten liefhebben voorhoudend, maar niet in staat daarnaar méér te handelen dan met uitwendige gemaakte plichtsplegingen, de andere die onverdiende vijandschap wel voelend dientengevolge, er door afgestooten, en zich erom in zichzelve terugtrek-

[p. 515]

kend, als raadde zij, hoe in deze haar doen en laten steeds scherp bespiedende oudevrijster een gevaar school voor haar onbevangen omgang met Vermeulen.

- Het sprak van zelf dat zij nu natuurlijk op Vermeulen blééf wachten. Zij wilde immers niets liever. De heele nimmer-vroolijke, ouderwetsche achterkamer, met zijn meer deftige dan vriendelijk-aandoende meubelen, leek er haar ineens veel zonniger en mooier door, door dat vooruitzicht van straks samen met Vermeulen te zullen zijn eenige oogenblikken. Het gaf haar zoo'n gevoel, alsof iedereen dien ze tegen zouden komen haar dat zou benijden in stilte, dat ze met zóó'n man liep, met zóó'n man omging.

De oude mevrouw dribbelde om haar zoon heen, om hem met een versch kopje thee te verzorgen. Hij was een echte thee-liefhebber, ook vóór den eten.

‘Toe Nellie, krijg even Fer's eigen kopje uit het buffet,’ verzocht ze. Want Vermeulen had thuis altijd nog z'n eigen apart lieveling-skopje, waaruit hij beweerde dat de thee beter smaakte, dan uit die kleine afternoon-tea dingetjes.

Nellie, haar smakelooze toque nog op, de voile al omhoog geslagen, warm en vermoeid, legde haar mantel, dien zij juist wou gaan opbergen, weer neer, bukte zich gedwee tot den verlangden dienst. - -

‘Ik was even bij Hermance’ - vertelde ze. - ‘Ik had haar nog niet gefeliciteerd met je verkiezing, Fer.’ - -

‘Zoo, - ja, dat hadt je wel wat eerder mogen doen; - ze heeft het niet erg aardig van je gevonden, om je de waarheid te zeggen, - alleen dat briefje maar.’ - - Vermeulen nam altijd de partij van zijn vrouw tegenover Nellie, die immers maar z'n zuster was.

Zij kleurde. ‘Ik ben een paar dagen niet wel geweest, nietwaar mama - ik voelde me zoo onlekker - en toen moest ik naar Zwolle, naar de jaarvergadering van onze christen-nationale jonge-meisjes-vereeniging. Daar was ik twee heele dagen mee kwijt.’ -

‘Nellie heeft altijd zoovéél drukten, dat haar eigen familie er maar bij moet achterstaan,’ - zei haar vader schamper.

Zij kleurde weer - trachtte niet langer zich te verdedigen. - Het gaf toch niets. Zij wist immers al vooruit, hoe het in ieders oogen van-zelf sprak, dat zij, de ongetrouwde, de overbodige, altijd moest klaar staan om haar schoonzuster te huldigen en te vieren. Die was ‘de vrouw van Ferdinand’. Zij was slechts de niet-gehuwde zuster, voor wie eigenlijk geen plaats was in het leven, geen andere dan die welke ‘de familie’ haar geliefde aan te wijzen.

Dat alles beredeneerde ze niet bij zichzelve, zij begreep het alleen maar instinctief dàt het nu eenmaal zoo was, als iets dat vanzelf sprak in de oogen harer geheele omgeving.

‘En, heeft ze je ontvangen? Ze is namelijk niet recht wel’ - - informeerde Vermeulen, afleidend in hoeverre Hermance was bijgedraaid uit haar booze bui, uit de vraag of zij weer visites binnenliet. - -

‘Ja - - zij sprak wel daarvan - ze was ook nog niet gekleed - enkel maar 'n tea-gown.’ - Nellie herinnerde zich, al vertellend, hoe ze het elegante witte tulle japonnetje, wijd baby-model, gegarneerd met veel blauw lint, had bewonderd in stilte om de volle vormen van Hermance, die er verleidelijk uitkeken met den blooten hals en de half-lange mouwen - ‘Maar zij voelde zich nu wreer veel beter, zei ze. - Ze was een en al verhuisplannen.’ - -

Vermeulen glimlachte vroolijk. Op dat terrein van het nieuwe huis, dat ze wilden bouwen, waren ze het samen heel eens, Hermance en hij; hij-ook vond het goed, nu hij steeds meer carrière ging maken, dat ze grooter gingen wonen tegen den winter, in een huis meer geschikt nog tot veel menschen zien. - Voor zijn ouders echter was 't nog een nieuwtje waarvan ze beiden verbaasd ophoorden. -

‘Ik had altijd gehoopt dat jullie later, als ik er eens uit ben, in dit huis zouden overgaan; 't is al zoo lang in onze familie.’ - De vader zei het met een hoorbare uitdrukking van teleurstelling in zijn stem. En zijn vrouw óók knikte toestemmend. Zij had zich dezelfde illusie gemaakt.

‘Voor mij als weduwe zou het later geen huis zijn langer’ - beäamde zij. Als sprak het van zelven dat zij, de krachtige, slanke, jeugdige, haren oud-uitzienden, het zwakke Vermeulen-gestel-bezittenden man moest overleven. -

Vermeulen stond op, om er 'n eind aan te maken. Hij had wel gevreesd dat het onverwachte nieuwe hun een beetje pijn zou gaan doen. Ook weer net iets voor Nellie om dat nu zoo maar klakkeloos ineens uit te flappen! Hij-zelf zou het hun heel wat taktvoller aan 't verstand hebben weten te brengen, dat dit door en door ouderwetsche sombere familie-erfstuk niet in den smaak viel noch van Hermance noch van hemzelven; al waren de kamers erin nog zoo groot en nog zoo antiek van schouwen. Nu sloeg hij er zich handig doorheen met een verwijtend:

‘En denkt U dan, dat Hermance en ik 't een prettig idee zouden vinden, om als het ware op Uw huis te zitten wachten? 't Spreekt toch van zelf, dat we U allebei nog jaren en jaren

[p. 516]

hopen te houden. En heusch, dit huis, waar we nu wonen, is ongeriefelijk, dat hebben we al zoo dikwijls gezegd.’ - -

‘Maar jullie zijt zoo'n klein gezin. - - Is er dan zóó'n haast bij dat verhuizen?’ - - De oue heer kon zijn lievelings-idee, dat na hem zijn zoon hier zou wonen, hier waar zoovele Vermeulens reeds hadden geleefd en waren gestorven, nog niet dadelijk opgeven.

‘Och - haast’, - - gleed Vermeulen luchtigjes er overheen, - ‘we praten daar nog wel eens 'n anderen keer over. - - Als die Kamerverkiezing er niet bij was gekomen,... maar, U begrijpt zelf, dat brengt weer zooveel nieuwe relatiën, die we moeten onderhouden, en van alles van dien aard, mee. - - Je grootmama’ - hij wendde zich om naar Ellen - ‘heb ik daar net op straat gesproken; zij scheen er ook al iets van gehoord te hebben door Hermance, en zij vond het een bijzonder goed idee van ons. Haar huis was indertijd 'n middelpunt, 'n “salon”, waar iedereen die wat beteekende in de politiek werd ontvangen.’

Zijn ouders zwegen, al half overtuigd. Dat was waar. Mevrouw Eduma de Witt had, toen ze nog mevrouw Horstenboer was, het terrein geëffend voor haar man, juist door dien takt van zich overal, in alle côterieën en partijen, vrienden weten te verwerven. En ze begrepen beide wat hun zoon onuitgesproken bedoelde, hoe Hermance thans voor hem een dergelijke steun was als vroeger mevrouw Horstenboer was geweest voor haren echtgenoot, en hoe zij daarom het best zouden doen in zijn belang door Hermance in alle zùlke dingen haar gang te laten gaan.

Vermeulen zag, dat hij hen had gekalmeerd, haastte zich nu te gaan. -

‘Ben je klaar Ellen? - En U, Zuster?’ - Voor Marie Nerveu was hij altijd heel-hoffelijk-beleefd. -

‘Komaan dan Johnnie. - Zeg grootpapa en grootmama gauw goeiendag.’

Het kind liet zich stug kussen, met verrukte zoenen van de grootmoeder, die hem drong gauw terug te komen. Nellie, als iets dat van zelf sprak, moest, vermoeid en heet, mee den langen gang door om hen uit te laten. Indien zij het aan die soort hulde had durven laten ontbreken, zouden beide hare ouders om het zeerst verontwaardigd zijn geweest. Met haar onooglijk hoedje, en haar flets-moe gezicht, en haar valige zwarte japon, die in het zonlicht buiten rood en oud en slecht-zittend toonde, stond ze op de stoep, en wuifde haar neefje na: ‘Dag... Da-ag...’

Maar het was Marie Nerveu, die den zakdoek bewoog om hem terug te laten wuiven. Johnnie-zelf had er geen zin in.

Marie Nerveu duwde het wagentje. Ellen en Vermeulen volgden. Zij was altijd een beetje bevangen in zijn tegenwoordigheid. Omdat hij haar zoo door zijn in haar oogen zedelijke meerderheid imponeerde.

‘Vindt U niet dat Johnnie er tegenwoordig goed uitziet, 'n gezonder kleur krijgt?’ - vroeg ze, om maar iets te zeggen.

Maar hij gaf geen rechtstreeks antwoord. Het was hem zooeven, neven het onvoordeelige, ouwelijke voorkomen van Nellie en het zedige pleegzuster-costuum van Marie Nerveu, reeds opgevallen, toen hij binnenkwam bij zijn ouders, hoe jong-knap zij er uitzag met dat luchte eenvoudig-gemaakte grijze zomer-japonnetje, en den grooten witten hoed met korenbloemen op haar blond haar. - ‘Toch wel lief van zoo'n jong schepseltje, altijd zoo bezig te zijn met zoo'n misdeeld stumpertje van 'n kind, dat niet eens haar eigen was.’ - Onwillekeurig vergeleek hij haar in zijn gedachten met Hermance, die geen kinderen wilde, zei ze, wèl het sexueel genot begeerde, maar niet de bevruchting, den moederzegen; dacht hij terug aan haar, zooals ze thuis was achtergebleven na die scene met hem, verrukkelijk-mooi in haar tea-gown, die alles liet raden, en alles beloofde, maar zoo egoist in haar enkel genot eischen, niet de vrucht ervan willen geven. En, zonder overgang, zei hij hartelijk:

‘Wat ben je toch eigenlijk in-lief voor m'n jongen! Ik zal er je nooit dankbaar genoeg voor kunnen zijn, voor alles wat je aan hem doet.’ - -

‘O meneer!’ - - Ellen had wel willen dansen, midden in de Parkstraat, van vreugde. Dus, hij vond 't wezenlijk, wezenlijk, heerlijk dat ze iets deed voor z'n jongen. Zij hoorde wel in zijn stem, dat hij 't waarachtig méénde zijn dank, dat het maar niet zoo'n beleefd-heidsphrase was. En op dat oogenblik zou ze gewild hebben, dat Johnnie in 't water ware gevallen, dat ze hem eruit had kunnen redden dan met doodsgevaar, of dat hij 'n afschuwelijke ziekte had gekregen, zoo afschuwelijk, dat alleen zij hem zou durven verplegen. Dan zou hij, Vermeulen, eerst recht kunnen zien hoevéél ze voor hem, den vader, over had. - -

‘Ik denk wel eens dat het eigenlijk schandelijk egoist van ons is, dat alles maar zoo als iets dat vanzelf spreekt van je aan te nemen,’ ging Vermeulen op denzelfden warmen toon voort. ‘Maar Johnnie is zóó op je gesteld geraakt! Hermance zegt óók, dat je zoo'n goeden invloed hebt op hem, dat hij zoo gewillig en zoet is als jij iets van hem gedaan wilt hebben...’

‘Ik houd van Johnnie - daar komt het van.’ - Ellen zei het in alle oprechtheid, zelve niet begrijpend hoe haar houden van Johnnie

[p. 517]

was òm den vader. - ‘En ik vind het daarom zóó heerlijk als ik veel bij U mag komen om met hem te spelen.’ - - Toen, ineens, met 'n schrik, herinnerde zij zich dat verhuisplan waarvan Nellie zooeven zoo onverhoeds had gesproken. Verbeeldt je dat zij eens ergens heel ver-van-de Amaliastraat gingen bouwen! - In haar angst wou ze dadelijk zekerheid hebben. - ‘U gaat toch niet ver-weg wonen?’ - - vroeg ze, haast verlegen, om wat haar voorkwam te zijn een onbescheidenheid begaan.

Vermeulen begreep haar niet. -

‘Wat bedoel je? Ik blijf al mijn leven in den Haag, - menschelijkerwijze. Hoe kom je dáár ineens bij?’ - -

- - ‘Het verhuizen! - U wilt immers gaan bouwen! - - Ik kan nu zoo gemakkelijk elk oogenblik eens komen aanwippen, nu U op de Mauritskade woont. - - Maar als U misschien ergens buiten de stad een villa gaat zetten...’

Indien hij op dat oogenblik haar gelaat, met de angst-uitdrukking in haar oogen, had gezien onder den grooten witten hoed, misschien had hij dan geraden wat er in haar omging. - Maar zij hield haar parasol voor haar gezicht. - Daardoor zag hij óók niet hoe het bloed haar plotseling vol naar de wangen vloog van louter geluk, toen hij antwoordde:

‘Wees dáárop maar heelemaal gerust. Zooeven durfde ik er niet véél over spreken nog, omdat Nellie zóo ineens met de deur in 't huis viel. Ze kan zoo onhandig doen, want ze weet immers óók wel, hoe mijn ouders graag gezien hadden, dat ik later hun woning betrok. Daarom vond ik 't een beetje een pijnlijk onderwerp zoo ineens, deed ik maar of 't nog alles erg onzeker is. Maar jou wil ik het wel vertellen, dat Hermance en ik onze keuze al zoo goed als gedaan hebben, dat we denkelijk die mooie villa op 't plein 1813 koopen, die nu leeg staat, en dan heelemaal laten verbouwen naar onzen smaak.’

Onwillekeurig, opdat Marie Nerveu het niet hooren zou, had hij zich 'n ietsje nog naar haar toegebogen, zacht intiem gesproken. Dat al reeds, die geheimzinnige vertrouwelijkheid, dat samen een geheim als het ware hebben, maakte haar inwendig wild van vreugde. Maar bovendien nog die tijding zelve; 't plein 1813; vlak bij de Amalia-straat dus bleven ze wonen. - -

‘O, wat lief van U mij dat het eerst te vertellen!’ dankte ze hem. -

‘Maar je moet er met nog niemand over spreken, ook niet met je mama, of zelfs met Hermance. Zij zou 't niet prettig vinden misschien, als ik het eerder had rondverteld aan goeie kennissen, dan zij-zelve, dat begrijp je wel...’

't Kwam Ellen voor als een soort samenzwering tegen Hermance, tegen z'n eigen vrouw dus. Op dit oogenblik was ze veel te veel door en door vrouw, om te blijven stilstaan bij het zondige, dat er uit een christelijk oogpunt in stak zich te verheugen over het hierdoor Hermance aangedane onrecht. Op dit oogenblik stond zij alleen stil bij haar bevredigd jaloezie-gevoel. Hermance wist niet dat hij haar 'n geheim vertelde,... en... Hermance was toch zijn vrouw, zijn mooie, alle rechten op hem hebbende vrouw. God, wat 'n geluk...!

- - - - ‘Kind,’ zei Geerte, die, om de warmte, maar gemakshalve in een teagown van soupele mauve zijde was blijven omhangen thuis, en nu, aan tafel, genoot van 'n extra lekkeren visch-schotel - ‘je hebt je stellig weer veel te veel vermoeid van middag, met dat gedraaf met dat kind van Vermeulen. En 't gevolg is dat je nu niets eet. Je ziet er heelemaal geëchauffeerd van uit.’

Want Ellen had 'n droomerige uitdrukking in haar ver-af-wijlende oogen. En haar wangen gloeiden van de blijdschap die in haar was...

‘Heusch niet, moedertje. - - Ik heb bijna den heelen middag gezeten; - - ik heb zooveel thee gedronken, geloof ik. Daarvan heb ik nu geen trek.’

Ze wist zelve niet wat ze precies zei. Als een aanhalig katje vleide ze zich ineens tegen Geerte aan, van tafel opstaande. Ze moest iemand aanhalen. Het hartstochtelijke temperament van de moeder, dat in haar was, dat was beheerscht vroeger door de geloofsopvoeding van den vader, maar dat zich nu baan brak, nu haar liefde was gewekt, trok haar steeds dichter heen naar de in hare kinder- en onschuldige meisjesjaren bijna door haar hoogmoedig verachte Geerte. En Geerte, al begreep zij niet wáárom, voelde toch hoe dit kind, dat haar eens scheen te ontglippen, thans van háár was, met elken dag meer van háár. - -

‘Lieveling’ - zei ze week, sentimenteel van 't goede diner en 't lekkere glas wijn - - ‘Moeders lieveling ben je.’ - -

Ellen kon niet anders antwoorden dan met een haar opnieuw poesjesachtig-teeder aanhalen, terwijl ze fluisterde: ‘Ik voel mij zoo gelukkig tegenwoordig. - Ik weet zelve niet waarom, maar ik ben zóó gelukkig!’ - -