De Hollandsche Lelie. Jaargang 24

Parijsche Brieven.
Het einde der staking en het volksleven.

Bijna een week is verloopen, sedert ik m'n laatste verzond.

M'n vage vrees voor 'n omwenteling is gelukkig niet bewaarheid, maar toch was het hier niet zoo rustig als de regeering in verschillende bladen heeft voorgewend, noch zóó obstructif als de leiders der staking wilden doen gelooven.

In den avond van den 13den hebben de électriciéns hun dreigement ten uitvoer gebracht en zaten schouwburgen en restaurants, die geen gasleidingen hebben, op 'n gegeven oogenblik in 't donker, terwijl menig stadsbewoner, die er op gerekend had per Métro huiswaarts te keeren, zich genoodzaakt zag eenige uren te piétonneeren of zich de weelde van 'n rijtuig of auto te veroorloven, welke van de gelegenheid gebruik makende, goede zaken deden.

De opéra, mogelijk ook bommengevaar vreezende, gaf drie avonden relache, doch de divine Sarah liet zich niet uit het veld slaan en zette de eerste opvoeringen van La conquête d'Athène door, bij lamplicht. Alweer de handige vrouw, die zich vaak overal veel beter doorheen weet te slaan, dan de mannen.

Wat mijzelf betreft, we vonden het verstandiger dien avond niet naar het centrum der stad te gaan en daar le Rocher Suisse door gasgloeilicht de duisternis verdrijft, hadden we geen hinder van de staking.

[p. 284]

Wij maakten ons den avond verder ten nutte met van de Butte af, het nu schaarsch verlichte Parijs, in de diepte te aanschouwen, wat ons dadelijk in Charpentièr's opéra Louise verplaatste en even grootsch en treffend zich vertoonde als bij dag, naar de plechtige stilte daarboven - de funiculaire en de magazijnen waren ook gesloten - het kolkende gedruisch van gemêleerde klanken opzendende, wat eigenlijk nog meer als des daags het immense der benedenstad doet uitkomen.

Vervolgens daalden we langs rue Paul Albert af, naar Clignancourt om het avondleven dier volkswijk nog eens op te nemen. Hoe meer men den boulevard Roche-chouart nadert, hoe meer men de verdorvenheid der bevolking daar kan gadeslaan.

De anders hel verlichte terrasjes der talrijke café's en restaurants, waren evenmin verlaten als andere avonden en om de ronde tafeltjes zaten vrouwen en kinderen met glaasjes sterke liqueur voor zich, te slurpen met een welbehagen van vrij-af zijn, onder ruwe scherts, het oog naar andere bezoekers gericht; jongens en meiden, elkaar zinnelijk omhelzende, zonder eenige schaamte voor omstanders en voorbijgangers.

Weer, evenals bij andere gelegenheden in die volksbuurt, viel het mij op, dat de vrouwen veel ongeneerder en hartstochtelijker deden dan de mannen, waarvan menigeen niet ouder dan zeventien, hoogstens achttien jaar, afgelebberd werd door vrouwen van dertig en daarboven.

Maar niet alleen heel en halfvolwassenen bezetten het trottoir bijna geheel, er waren ook onnoozele schaapjes van twee à drie jaar, jengelend aan moeders rokken hangend: Maman!... fatigué,.., Prenez moi... puis plus marcher!... Maman!...

Ik had het wijf dat zich lachend met 'n paar soortgenooten onderhield, wel vertoornd bij den arm kunnen nemen, met de réprimande: Occupez vous de votre enfant, la pauvre petite...

Maar... ik had er geen recht op en ik berekende de gevolgen, die zulk optreden voor mij zou kunnen hebben daar, onder die zinnelijke massa, doch ik wees er mijn gezelschap op, dat zich evenzeer ergerde en een hunner hielp nog eenmaal 'n klein, half gekleed krullekopje overeind, dat van de trottoirrand gevallen was en met het eene ontbloote beentje in het boogvormige rioolgat was gegleden.

Een ondragelijke stank van vervuiling doet je den mond op elkaar klemmen, om de verpestende atmosfeer, niet te inhaleeren en we kregen een gevoel van verruiming toen we de boulevard Roche-chouart bij de Petite Gaité van dien naam bereikt hadden, waar nu de deuren evenwel ook gesloten waren.

Langs Barbès gingen we naar het square Anvers en klommen toen de 225 trappen, naast de funiculaire op, om weer in rue Lamarck terecht te komen.

Om de 25 trappen heeft men een plat-form, waar banken staan, en ook hier waren deze meest bezet met dégoutant vrijende jongens en meiden.

Alleen op het derde plat-form zaten twee jongens uit het volk en vragende naar den bekenden weg, zei ik: Pourquoi, le funiculaire est il fermé?

- On fait ce qu'on veut, madame, Paris c'est la misère!

- Si, gaf ik ten antwoord, want ik begreep, dat deze twee hongerig uitziende stakkers werkeloozen waren, die slechts de ellende, niet het mooie van Parijs voelden en opmerkten.

Boven gekomen, hoorden we een eindje voorbij de Basilique du Sacrè Coeur 'n dier angstig roepen achter de palissade, waar een werkman al een onderzoek instelde, door een vlammetje achter z'n pet te ontsteken.

- Pauvre animal, zei hij tegen ons, faut aider.

- Quel animal est ce, vroeg ik.

- Sais pas, mais n'importe ça, faut aider.

Hij had m'n hart gestolen, die dierenvriend en ofschoon hij er, zoolang we er bijstonden althans, niet in slaagde te ontdekken waar het beest zat en wat hem deerde, gaf een onzer hem toch 'n paar sous, om als 't een vogel bleek te zijn, wat we wel dachten, zaad voor te koopen.

Verder op, langs de palissade, stooten we weer op eenige minnende paren, waarvan een meid met sliertende haren zich aan een haveloos gekleeden kerel vastzoog, met de onstuimigheid eener mégere.

Een, den heelen sexueelen toestand teekenend antwoord, ontving een onzer, toen hij den garçon die ons geregeld bediende eens vroeg: Vous avez dèja une fiancée? - hij was even twintig.

- Mais si. Paris sans l'amour, c'est impossible, ça.

Maar de ons meer koele Hollanders dégouteerende amours daargelaten, die we dagelijks

[p. 285]

in allerlei varieteiten kunnen waarnemen, op een der étages van een huurkazerne tegenover het venster van een onzer kamers, waar maar liefst vier minnende paren van 20 tot 40 jaar gezamenlijk waren komen wonen, voor eenige dagen, zagen we toch ook karaktertrekken in deze volkswijk, die onze sympathie wekken.

's Morgens zeven uur, half acht ongeveer, gaan de huisvrouwen keurig gekapt, net schoeisel aan de kleine voeten, bloothoofds uit, om de boodschappen voor haar ménage te doen, welke in een groote zwart katoenen doek geknoopt, aan den arm worden thuisgedragen.

En dan zeggen we menigmaal; ‘'t is 'n wonder die gratie bij allen, zonder onderscheid.’

Een beslist leelijke, althans afstootende jonge vrouw, ziet men bijna niet, zelfs in de armste volksbuurten en daar konden onze Hollandsche vrouwen en meisjes uit de volkswijken wel een voorbeeld aan nemen ook in de armste volksbuurten zijn ze altijd smaakvol en met zorg gekapt, terwijl in Holland velen, bijna allen, voor gewoonte hebben, in nachtgewaad met onopgemaakt haar rond te loopen, in de morgenuren.

In onze groote steden is dit geen zeldzaamheid, zelfs bij burgervrouwen.

Doch hier staat weer tegenover dat de Hollandsche huisvrouw over 't algemeen rein en zindelijk is, op hare huishouding en zich zelve verwaarloost, ten koste van deze. De Fransche daarentegen bekommert zich niet om lappen en zeepen; de woningen zijn in één woord vuil, verregaand stoffig en vuil!

Maar.... het linnen van tafel en bed is overal rein, het eten wordt zindelijk en met zorg gereed gemaakt, glas en aardewerk blinkt en men lucht elken morgen.

Nog merk ik een eigenschap op onder de vrouwen uit het volk, die bij ons de meer beschaafde veelal ontbreekt...... Ze lezen allemaal haar krant. De groentevrouw in de Hallen zoowel als de blanchisseuse aan haar strijkplank, koopt een krant en neemt er den tijd af, om zich op de hoogte te houden van 't geen er in de wereld gebeurt, terwijl bij ons.... ‘Ik kijk nooit een krant in, daar heb ik geen tijd voor’, als een brevet van hoogstaan klinkt.

Nog treft het mij, zooveel men hier van de dieren houdt en met welk een zorg en gehechtheid men er honden, katten en vogels behandelt.

Nergens zag ik zulke prachtexemplaren van katten, als hier overal in de omliggende straten van de Butte, aan de deuren en voor de vensters zitten en met welk een glimp van geluk op 't gezicht de eigenares mij antwoordt als ik haar beest aanhaal en prijs. Ja de mannen komen er soms bij en doen allerlei verhalen van de liefheid hunner dieren. Dàt vooral zou ik willen zien bij ons, waar men voor 't meerendeel de dieren niet alleen slecht be- neen zelfs mishandelt.

En ook de liefde der kinderen onderling in het gezin valt me op. Uit een der kamers zien we op een blanchisserie in de rue De la Barre, waar zes kinderen zijn, maar men roept mij soms op de kamer, om toch eens te kijken hoe allerliefst die groote tienjarige jongen met de broertjes en zusjes omgaat en hoe geestig en eendrachtig ze samen spelen.

Van den volksaard hier op de Butte krijg ik een allergunstigsten indruk, vrat betreft hulpvaardigheid voor elkaar en liefde in het gezin onderling. Ruwe taal heeft er mij nog geen enkele maal in de ooren geklonken en ook gescheld en gevecht zie ik nergens, wel het tegendeel, als madame die en die een vriendelijk woord ten beste heeft voor haar buurvrouw en de mannen staan vaak ook heel gemoedelijk, bij elkaar aan de deur,

M'n grootste grief is de vuilheid der woningen, wrant dat is verregaand.

Een andermaal hoop ik nog iets anders van het volksleven te mogen vertellen, nu wil ik nog de laatste dagen der staking behandelen.

Vrijdagmorgen vernamen we uit de ochtendbladen dat de électriciens wreer aan het werk gegaan waren en we besloten dus een en ander in het centrum der stad te bezichtigen.

Rue Lamarck afwandelende, zagen we voor het beeld van Chevalier de la Barre, die aan een paal gebonden is, om gegeeseld te worden, als straf dat hij in 1766 een processie niet gegroet had, zwaar geharnaste en gehelmde ruiters staan. Op onze vraag, waarvoor dit was, kregen we ten antwoord, dat men vreesde er een aanslag op de Basilique gepleegd zou worden en men deze in de lucht wou laten springen, juist heden, omdat het 14 October, de verjaardag van Ferrer's dood was.

Verder dikte men nog aan, dat dit zelfs de stille wensch der regeering is, die op de plaats van de Basilique een observatoire wil bouwen, daar dit 't hoogste en meest geschikte punt voor een sterrenwacht is.

[p. 286]

We achtten deze uitspraak niet geheel onpartijdig, want al mogen we hier in Parijs nu wel zoo'n beetje tot de conclusie zijn gekomen dat Briand een knap komediant is, en de regeering z'n best doet om met allerlei mooie praatjes het volk te winnen, dus op 't kussen te blijven, zulke veronderstellingen zijn voor een onpartijdig beoordeelaar wel een beetje al te mal.

Na een langen Métro-rit en een eind wandelen arriveerden we tegen half twaalf aan ‘Les Invalides’, om het musée met het graf van Napoleon I te bezichtigen, doch.... vonden ook hier cavaleristen en alles gesloten.

Op m'n vraag of alle staatsgebouwen gesloten waren, kreeg ik bevestigend antwoord en zoo bleven we een paar dagen betrekkelijk dupe van de nu als geheel geeindigd beschouwde staking der cheminots, metselaars en steenbakkers.

Parijs biedt echter zooveel schoons, dat we ons volstrekt niet hoeven te vervelen en in de Jardin des plantes, parken en boulevards een aangename afleiding vonden.

RARDA LIEFTINK.

Parijs, 19 - 10 - '10.