De Hollandsche Lelie. Jaargang 24

[p. 248]

Gedachtenwisseling.

Aan Mevrouw J. van Rees-van Nauta Lemke.

De prettige toon, waarop U onze gedachtewisseling voortzet, verlokt mij die nog niet geheel voor geëindigd te beschouwen, te meer daar 't mij blijkt, dat U mij nog niet geheel begrijpt en wij in ons streven meer punten van overeenkomst hebben dan U dat uit mijn schrijven toeschijnt. Het is zoo jammer, dat de gedachten, die achter onze woorden staan, dikwijls zoo geheel anders zijn dan de voorstellingen door die woorden bij een ander opgewekt.

Zoo heeft mijn schrijven op u den indruk gemaakt, dat ik als orthodox geloovige voor geloovigen dacht te schrijven. Ik heb daarvan waarschijnlijk den schijn gegeven en toch is in werkelijkheid dat oordeel niet geheel juist. Ik zelf schaar mij niet aan een bepaalde zijde en hoewel ik met mijn schrijven nooit een bepaalde categorie van menschen op 't oog heb, zijn dat toch in ieder geval het minst de waarlijk geloovigen, hoe de naam van hun kerkgenootschap of van hun richting ook moge zijn.

Juist uw wensch om het oog te openen voor de onzichtbare dingen voor hen, ‘die slechts zien met de oogen in hun hoofd’ juichte ik toe en 't was daarom met eenige aarzeling, dat ik mijn standpunt stelde tegenover dat van U, waar wij toch in ons streven aan denzelfden kant staan. Ik zou dan ook gaarne de woorden van U over willen nemen: ‘maar hen zou ik willen bereiken, die door niet kunnengelooven ongelukkig en onbevredigd zijn. Ook las ik nog eens uw artikel over ‘Geloof’ in de H.L. van 15 Juni over en kan juist in zoo heel veel opzichten met U meegaan, vooral, waar U levensstrijd noemt den weg om het geloof te verwerven.

En al heb ik nu met deze gedachtenwisseling met U den schijn op mij geladen, dat ik vergeet de velen, die als kinderen geloofden (voor waar aannemen) in werkelijkheid is dat toch zoo niet en kan dat ook zoo niet zijn, daar ik zelf geen vrede heb gevonden bij dat ‘geloof op gezag’, zelf het krachtlooze daarvan heb ondervonden en er zijn jaren noodig geweest, eer ik geloof eigen bezit meende te mogen noemen.

Maar hoe ook van gelijke richting in ons streven, de wijze waarop wij anderen tot gelooven op willen wekken is zeer verschillend. U komt met Uw ervaring, die zegt: eerst de bewijzen van 't bestaan der onzienlijke wereld en daaruit zou noodzakelijkerwijs geleidelijk moeten volgen 't geloof in Gods liefde, waar 't dan toch eigenlijk om te doen is. Van mijn standpunt zeg ik: eerst een vertrouwend gaan tot den tot dusver ons persoonlijk onbekenden God, tot den ‘God van verre’, ons alleen bekend op gezag van anderen, uit de verhalen in den Bijbel en wiens liefde ons in Jezus gegeven, niet zoo heel veel tot ons te zeggen heeft, in de tweede plaats daaruit volgend het ontvangen van de bewijzen voor Gods nabijheid en Gods liefde door de ervaring in het eigen leven.

En even goed als u voor het goede recht van uwe zienswijze mij bewijzen aan zult kunnen voeren, even zoo goed zijn er ook voor mij uitspraken en gedachten in den Bijbel, die mij versterken in mijn wijze van opvatting.

In mijn vorig schrijven haalde ik aan de woorden van Jezus: ‘Zoo iemand Gods wil wil doen, die zal van deze leer bekennen of zij uit God is.’ Hier de door mij voorgestane volgorde: eerst zich willen geven op den weg van Gods geboden - dan 't geloof in Jezus en zijn zending van Godswege.

Ook in 't Oude Testament trof mij die gedachtengang. Ik laat nu in 't midden of het door mij bedoelde verhaal geheel juist is opgeteekend, of de vertaling geheel juist is en dergelijke bijkomstigheden meer, alleen wil ik wijzen op de gedachte, die ligt in de woorden, waarmee Mozes moet gaan tot het volk Israël om in hen het vertrouwen op te wekken zich te laten verlossen en vooral spreekt tot mij de uitleg, dien Ds. Ulfers in zijn kinderbijbel er aan toevoegt. Even wil ik dit verhaal aanhalen:

‘Toen zeide Mozes tot God: Zie, wanneer ik tot de kinderen Israëls kom en zeg tot hen: De God uwer vaderen heeft mij tot u gezonden en zij mij zeggen: Hoe is zijn naam? wat zal ik dan tot hen zeggen? En God zeide tot Mozes: “Ik zal zijn, die Ik zijn zal.” Ook zeide Hij: Alzoo zult gij tot de kinderen Israëls zeggen: “Ik zal zijn” heeft mij tot ulieden gezonden.’ En Ds. Ulfers voegt hieraan toe, dat Mozes begreep, dat met dien naam Jehova (Jahwe) ‘Ik zal zijn, die Ik zijn zal’ God bedoelde, dat zijn volk dat wel ervaren zou, wie Hij was, als ze zouden zien, hoe trouw Hij was.

Om dus verlost te kunnen worden moesten de Israëlieten eerst vertrouwend den God hunner Vaderen, maar den, hun zelf nog onbekenden God, volgen en Egypteland, het diensthuis verlaten.

Eerst als zij zelf dien stap hadden gedaan, kon God hen voeren naar het ‘Beloofde land.’ Wel leidde de weg daarheen door een woestijn, wel moesten ze veel afleeren wat hun verhinderde dat land binnen te trekken, maar hoe onvolmaakt ook nog, eindelijk werden ze toch daartoe geschikt bevonden. Ze vertrouwden ook dikwijls God nog zoo weinig, ze twijfelden zoo dikwijls of hun weg wel de rechte was, ze waren zoo dikwijls ongehoorzaam en aan het oude gehecht. En als dan de twijfel bij hen opkwam klonk het hun, om het vertrouwen weer op te wekken, bemoedigend in de ooren: Ik ben (toch) de Heer (Jahwe), uw God, die u uit Egypteland, uit het diensthuis, uitgeleid heb.

Ook de zielen, waarvan u spreekt, die zoo gedrukt gaan onder den last van het leven, die niet weten, waar het te zoeken, zouden ze in vertrouwen ook niet dien weg kunnen gaan?

Toen het gelooven op gezag hen nog bevredigde, hadden ze daarin, hoewel een uiterlijke, toch een steun, een kracht, die in evenwicht hield de macht der zonde. Hoe minder dat geloof hun had te zeggen, hoe meer ze hebben ervaren het krachtlooze ervan, des te meer zal ook in hun leven de zonde het karakter van latente kracht verloren hebben en beslag hebben gaan leggen op hun gedachten en zich vertoond hebben in allerlei vorm van zelfzucht en ongeloof. ‘Ze

[p. 249]

zullen dreigen schipbreukelingen te worden op de groote levenszee.’ Waar dan gevonden wordt dat zich verlaten en verloren voelen, waar dit met zich brengt ‘een snakken en hongeren en dorsten naar licht’ zal 't toch zoo'n waagstuk niet zijn zich over te geven aan den ‘God op gezag.’ Voor wie zoo diep in den put zit en er bepaald uit wil, is er maar één weg, en die is naar boven en zonder hulp is dien weg niet te gaan.

Wien God de eerste stap heeft laten doen op den weg naar boven, door van hem te vragen zijn liefde, zich zelf te geven aan den naaste zonder iets terug te vragen, heeft weer vasten grond onder den voet. Aan de woorden van Jezus geeft God dan voor hem persoonlijk leven, Hij leert er hem naar luisteren, helpt er hem naar handelen. Jezus zelf gaat voor hem persoonlijk leven en leidt hem dan weer met zachtheid en dan weer met gestrengheid, al naar dat 't noodig is. We zijn dikwijls zoo blind voor onze zonden en geven dan nog van veel wat ons wedervaart de schuld aan de zonde van anderen.

Jezus opent onze oogen voor den ernst van de zonde door ons den ernst der gevolgen te laten zien. Hij zal ons op dien moeilijken weg leeren onze schuld te belijden en berouw daarover te hebben en God toont ons Zijn vergevende liefde door zelfs de gevolgen, die ons zoo drukten, zooveel mogelijk weg te nemen.

De weg, waarop wij Jezus hebben te volgen, zal ons niet altijd gemakkelijk vallen. - Met weemoed in 't hart zullen we indirect misschien een beetje goed mogen maken, waar dit op directe wijze onmogelijk is geworden, en we zullen daarin voelen Gods vergevende liefde. Altijd zal 't ons daarbij echter in de ooren klinken: Zorg, dat de gedachten altijd het licht kunnen verdragen, zorg in alles waar te zijn. Wij voelen, dat alleen in een sfeer van waarheid Jezus bij ons kan zijn Als we zelf dan weer dien toestand verstoren, zal ons in het gemis van Jezus' nabijheid duidelijk worden, wat ons leven is zonder Hem, en dat Hij het is, die leven geeft aan ons leven. En de woorden van Jezus: ‘Ik ben de weg, de waarheid en het leven: Niemand komt tot den Vader dan door Mij’ (Joh. 14:6) krijgen beteekenis voor ons.

Als het ons werkelijk ernst is Jezus te volgen, zal het ons gaan hinderen, dat er geen éénheid in ons leven is, dat we niet altijd geheel ‘waar’ zijn, dat neiging en plicht niet altijd denzelfden weg gaan en op gevoelige wijze zal Jezus ons overtuigen van het onhoudbare van dien toestand. En God zal ons door Christus helpen, telkens en telkens weer, plicht tot neiging en neiging tot plicht te maken. Hoe langer hoe zeldzamer zal het evenwicht daartusschen verbroken worden tot er werkelijk éénheid in ons leven is gekomen en we zullen ons door de liefde en kracht van Christus verlost voelen van de verdeelende macht der zonde en daarmee op den weg tot God.

Op grond van deze ervaring dat God uit liefde ons persoonlijk Jezus als leidsman gaf; op grond dat we in ons leven de kracht van den levenden Christus hebben ervaren, zal het leven van Jezus op aarde met zijn liefde en lijden voor ons, zal ook Zijn opstanding tot ons gaan spreken.

Met Jezus zullen we vol vertrouwen dit zichtbare leven ingaan, zullen we ook vol vertrouwen de voortzetting daarvan in het ‘hiernamaals’ tegemoetgaan, al weten we ook niet hoe dat zal zijn. Wij hebben ervaren dat Jezus reeds hier ons het leven geeft, reeds hier ons voert tot God, waarom zou Hij dat dan niet verder doen? We vragen niet meer, maar vertrouwen alleen.

Toch zal nog wel de twijfel boven kunnen komen, als we zien op de vruchten van ons geloof, als we zien dat die zoo heelemaal niet beantwoorden aan wat God van ons mag vragen, als er weinig of niets van den geest van Christus in ons wordt gevonden; en de vraag komt op, zou mijn geloof in Gods oog toch nog ongeloof zijn?

Dan hebben we het zoo noodig, dat God ons voert langs stille wegen, waarop de wereld niets te geven heeft. Wij hooren dan in het:

‘Vergeet nooit één van zijn weldadigheden!
Vergeet ze niet; 't is God die z'u bewees!’ (Ps. 103:1).

Gods stem die ons herinnert aan de bewijzen, die Hij ons toch al eenmaal gaf van Zijn liefde, en Hij toont ons die liefde op nieuw, door middel van menschen. En als we dan weer Gods nabijheid gevoelen door den vrede, die er in ons is, vragen we bij ons zelf: zou mijn geloof in Gods oog misschien toch geloof mogen zijn?

U en ik, beide, hebben we voor ons geloof bewijzen noodig, die wij waar kunnen nemen, al is de volgorde verschillend.

Evenals U ben ik van meening, dat er menschen zijn, die meer geestelijk zijn aangelegd en zulke tastbare bewijzen niet noodig hebben. Ze zullen te vast staan in hun ‘gelooven op gezag’ om te vallen - ze zullen niet aanvankelijk blind zijn voor hun zonden, maar duidelijk zien, dat het de zonde is, die hen van Gods nabijheid scheidt. Ze zullen meer direct door Jezus tot God komen en meer in 't abstracte Gods vergevende liefde ervaren en zoo een persoonlijk geloof ontvangen. Maar hoe verschillend de wegen dan ook mogen zijn waarlangs wij tot het geloof worden gebracht, als God ten slotte maar iets in ons vindt, dat ons tot Zijne kinderen stempelt en Zijn Oordeel over ons mag luiden ‘Maar toch Mij lief gehad’ (gez 234)

Een enkel woord wilde ik hieraan nog toevoegen van meer geheel particulieren aard.

Toen ik Uwe gedichtjes las in de Holl. Lelie No 11 vermoedde ik en Uw antwoord aan mij bevestigde dit, dat ik een teere snaar heb aangeroerd bij u met mijn, wel wat streng oordeel over de verhouding tot onze dooden. Alleen het gevaar, dat ik zie, in het geven aan de dooden wat den levenden toekomt, deed mij zoo schrijven. Want ik vrees, dat séances den band met onze dooden zullen versterken en zoo voor ons een hinderpaal te meer zullen worden ons geheel aan Jezus te geven en dat zij daardoor ook het komen van éénheid in ons leven zullen bemoeilijken. Zoo ik gekwetst heb, vergeef mij, ik wist toen niet.

Met mijne vriendelijke groeten

A.C. FURNÉE-GOVERS.

Den Haag, 10 Oct. 1910.