De Hollandsche Lelie. Jaargang 24

Parijsche Brieven.
1. Langs de straat. 2. De staking.

Jour de pluie!

Wat beter te doen dan in deze veel-bewogen dagen de indrukken en feiten weer te geven, aan de lezers der Holl. Lelie, welke onder mijn aandacht kwamen.

Gisteren de derde dag van de zich steeds verder uitbreidende staking, begaf ik mij op weg naar de Gare du Nord, om 'n kijkje te nemen van de stakingsactie.

Gemakkelijk ging het niet. De boulevards en straten in den omtrek waren gevuld met dichte massa's belanghebbenden en nieuwsgierigen, de eersten minder vroolijk kijkende dan de laatsten.

Tal van reizigers, bewakende groote en kleine valiezen hadden zich bij de ingangen der stations geposteerd, in de vage hoop, dat de deuren zich ontsluiten zouden en ze met een der enkele nog vertrekkende treinen mee konden.

Voor de meesten bleek het een ijdele hoop.

Wel ging er nu en dan een deur open, maar enkel om chefs en autoriteiten door te laten, waarbij de toeschouwer, in de hallen heel even een blik mocht nemen, van de compagnie soldaten die het gebouw, overigens als uitgestorven, bewaken.

[p. 246]

Geschetter en geklaag achter me van politie met een landverhuizersfamilie, willende doordringen in het gebouw. Hun geld is verteerd, ze hebben geen onderkomen, de kinderen schreien en hun bestofte en besmeurde bagage sliert langs het trottoir, waar voorbijgangers er achteloos tegen optrappen. 'n Jonge vrouw met jong kindje in den schoot geeft de borst op 'n met ouden rommel gevulde mand, de man staat troosteloos naast haar, af en toe verbiedende twee kleuterkes, die zich te ver verwijderen, ze onder weerbarstig gekrijt terughalende.

M'n keel wordt dichtgesnoerd.

Langs de rue Maubeuge heeft een loven en bieden plaats met automobilisten en meer bezittende voyageurs.

De chauffeurs, gebruik makende van de gelegenheid, stellen onmogelijke eischen, de reizigers kijken hunne portefeuilles na.

Vierhonderd francs van daag nog voor Brussel monsieur, morgen minstens vijf; faut savoir n'importe moi, y a bien d'autres.

Voor Rijssel 150 francs, ce n'est pas trop cher. Vous n'y aurez nulle part à bon marché!

De rijke industrieel stapt in, laat z'n bagage opladen, de auto snelt weg, maar.... hij, de minder bevoorrechte, de arme provinciaal, de schamel gekleede werkman, blijft staan langs het trottoir, met droeven trek om den mond, ondergaande het noodlot, dat niet wijkt.

We komen in een restaurant om te dejeuneeren. N'y a pas de poisson aujourd'hui Madame; c'est la grève!

Maar vleesch, dat is er nog en het ontbreekt ons gelukkig dus aan niets.

Na het déjeuner vervolgen we onzen weg, komen langs de lijnen van de Gare de l'Est, ze liggen er doodsch en zwart met even flikkering van zon nu en dan op de staven, maar van menschelijk beweeg geen spoor. Toch trekt het ons aan d'être dans la rue, nu eens een omnisbus nemende, dan weer trotteerende tot we ongemerkt naar rue Clignancourt op Mommartre zijn afgedaald, waar het volksleven z'n zelfden gang gaat, nu vermenigvuldigd met tal van zwart ziende cheminots in werkpakjes met kinderen aan de hand, gelukkig; de sortir avec le père, qui est toujours en métier.

Ik luister gesprekken af.

- Travailler!.... Jamais de ma vie. La grève durera tant qu'ils ont donné, ce qu'ils ont promis, les sales compagnies... le gouvernement.

- Certainement.

Voor een vischwinkel.

- Vingtcinq francs et hier j'ai donné dix?

- Peut bien; c'est la grève.

De kooper gaat heen. Wij bespreken de zaken, beginnen een beetje vrees te krijgen dat ook wij leelijk dupe van de historie kunnen worden, als de staking voortduurt, doch worden afgeleid door een in-zich-zelf mompelend straatfiguur als ik nimmer nog in werkelijkheid zag. Een ongeveer vijftigjarige man met vervuilden baard en lang kleverig zwart haar, onder viezig-groene pet met breede klep sluw uitkijkend. De schouders omhangen met wijden, tot de knieën reikenden rafelmantel, in reepen van 10 à 15 centimeter met wit garen aan elkaar genaaid. Pantalon, glad van vet en vuilheid, met naslepende franje, slobberschoenen zonder zool. Ik zou hem den naam van Koning der voddenrapers willen geven. Hij is 't misschien, want uit z'n gemompel versta ik alleen:

- Les sales grèvistes, peut pas expédier mes affaires, tant de sacs!....

In een magazijn op de Butte, waar we dagelijks ansichten koopen en min of meer bevriend zijn met Monsieur en Madame, vertelt de laatste mij:

- Demain la grève sera proclamée dans tous les rèseaux.

- Le Métropolitain et les Electriques ne suivront-ils pas?

- Mais certainement, on veut la révolution.

Al geloof ik dat nu niet zoo dadelijk, er flitst toch zoo iets van schrik door m'n brein.

Parijs is een heerlijke stad om voor een poosje te genieten van alles wat kunst en wetenschap door alle tijden heen tot en met heden als 't meest sublieme bieden kan, maar gedwongen te zijn en een revolutie bij te wonen, merci, hoe interessant het ook zou kunnen wezen. Mocht die ramp ook ons hier boven 't hoofd hangen, dan hoop ik de Holl. Lelie op de hoogte te kunnen houden van den loop der dingen, zooals ik dit nu van de eerste dagen der staking kan doen.

Madame zei me verder nog:

- Paris, la France, c'est la corruption. Frankrijk gaat onder. Men heeft de priesters verjaagd, maar de ouders die hunne kinderen een Katholieke opvoeding willen geven, zenden ze naar het buitenland in pensionnaat religieus, de afstand is te ver om wat ze lief hebben dikwijls te zien en de ouders volgen, verlaten Frankrijk en met hen ver-

[p. 247]

dwijnt ook het geld uit het land. U kunt niet gelooven, hoeveel schade wij in onze zaken hebben sedert de verbanning der kerkelijke scholen.

- De bevolking van Frankrijk gaat buiten dat al zoo sterk achteruit, zeg ik.

- Oh madame, je vous le dis, la France c'est tout ce qui est de mauvais.

Dat veel hiervan waar is, heb ik reeds geobserveerd, want behalve dat ik als guide in 'n gezelschap alles laat zien, wat schoon en veredelend is, bestudeer ik ook het volksleven, waartoe ik door m'n verblijf in het hôtel du Rocher Suisse op het hoogste punt van de Butte, uitstekend in de gelegenheid ben, en, naast bezoeken aan opéra en theater van den 1^sten rang heb ik ook uitspanningen van inférieur-gehalte bezocht. Wat ik daar, walgend van alles om me heen, heb gehoord en waargenomen wettigt, in dat opzicht althans, de uitspraak van madame, zoowel als de wandeling er heen door het verdorvenste gedeelte van Clignancourt, waarover ik een andermaal eens iets hoop te vertellen.

Even vóór donker in ons hôtel teruggekeerd moesten we de afternoon tea gebruiken zonder melk, daar de leverancier z'n tweede zending niet had ontvangen en de omliggende melkhuizen al waren uitverkocht.

Het eerste wat we vanmorgen deden, toen we gekleed waren, was, ons ‘La Petite République’ verschaffen, om den stand der staking na te gaan.

Het is er niet op verbeterd en de voorspelling omtrent het sluiten van alle stations is uitgekomen. Wel zijn van sommige, waaronder ook dat du Nord enkele treinen vertrokken, maar omtrent de plaats van aankomst, kan de directie niet de minste zekerheid verschaffen, daar het kleine getal der werk willigen meer en meer afneemt en de machinist weigert verder te gaan, waar het hem goed dunkt.

Men kan berekenen dat Parijs nog voor vijf dagen voldoende levensmiddelen bezit en wie dus geld heeft zich tegen verhoogde prijzen van het noodige voorzien kan.

De beambten van de Métro en de bovengrondsche electrische trams zijn eveneens van plan aan de staking deel te nemen, en die te manifesteeren op het oogenblik, dat hun goeddunkt. Verder werven de stakingscomités, wat ze kunnen om alle mogelijke vakcorporaties in hunne actie deel te doen nemen en ik twijfel er niet aan of binnen twee dagen staat alles stil en zijn we van licht en vuur verstoken.

De regeering en niet 't minst Briand acht deze staking van een revolutionair karakter en heelemaal niet professioneel, waartoe voor 't oogenblik niet de minste reden bestond.

Bij al het minder aangename van ons vooruitzicht, geloof ik dat het een geluk is, dat we hier boven op de Butte onze residentie hebben, waar bij een eventueele revolutie het minste gevaar heerscht, om ons in de lucht te laten springen.

Wat de regeering en de maatschappijen zullen doen, is nog niet te bepalen, wel hebben er al verschillende arrestaties plaats gehad en zullen de saboteurs volgens de toepassing der wet worden gestraft, luidende:

Si le crime prévu par l'article 16 a été commis en réunion séditieuse, avec rébellion, pillage, il sera imputable aux chefs, auteurs, instigateurs, et provocateurs de ces réunions, qui seront punis comme coupables du crime et condamnés aux mêmes peines que ceux qui l'auront personnellement commis, lors même que la réunion séditieuse n'aurait pas eu pour but direct et principal la destruction de la voie de fer.

Toutefois, dans ce dernier cas, lorsque la peine sera applicable aux auteurs du crime elle sera remplacée à l'égard des chefs auteurs, instigateurs et provocateurs de ces réunions par la peine des travaux forcés à perpétuité.

L'article 18 prévoit la menace:

Quiconque aura menacé par écrit anonyme ou signé, de commettre un des crimes prévus en l'article 16, sera puni d'un emprisonnement de trois á cinq ans, dans la cas où la menace aura été faite de déposer une somme d'argent dans un lieu indiqué ou de remplir tout autre condition. Si la menace n'a été accompagnée d'aucun ordre ou condition, la peine sera d'un emprisonnement de trois mois á deux ans et et d'une amende de 100 à 500 francs. Si la menace avec ordre ou condition a été verbale, le coupable sera puni d'un emprisonnement de quinze jours á six mois et d'une amende de 25 à 300 fr.

De camelots schreeuwen al weer onder m'n venster met nieuwe stakingsedities; ik vroeg daareven een voorbijganger, die een blad kocht: il-y-a des nouvelles? - Non, non, c'est encore la grève partout, was z'n antwoord.

Het weer klaart op, ik ga er zelf op uit en hoop een vergadering van de Bourse du Travail te kunnen bijwonen, waar het wel vurig zal toegaan.

Parijs, 13 October 1910.

RARDA LIEFTINK.