De Hollandsche Lelie. Jaargang 24

Hoewel het begin van dit artikel reeds in den vorigen jaargang van dit Blad werd geplaatst, plaatsen wij het nogmaals wegens den belangrijken inhoud ten behoeve van de nieuwe abonnés der Hollansche Lelie.

Matti Aikio.

Matti Aikio is de eerste Lap, die in de litteratuur optreedt. Hij is te Karasjok geboren, in het hartje van Finmarken dicht bij de grens van Finland. Hij was 18 jaar toen hij naar het seminarium te Tromsö gezonden werd; de jongen had een goed hoofd en zijn vader wilde hem een goede opvoeding geven. Daar leerde hij voor 't eerst Noorsch. Op het seminarium maakte hij zulke goede vorderingen, dat zijn ouders hem - hoewel met tegenzin - de toestemming gaven om in Christiania zijn studie voort te zetten. Hij was 24 jaar toen hij aan de Universiteit aldaar zijn studie in de rechten begon. Maar hij had een zwaren strijd te strijden, vooral omdat hij geen geld had. Zijn ouders konden hem niet helpen. Er waren nog andere broers, die ook vooruit moesten in de wereld, al voelden die ook niet den minsten lust hun geboortestreek en hun vrije leven daar vaarwel te zeggen. Matti Aikio gaf lessen om aan het allernoodigste geld te komen. Maar voor het koopen van boeken schoot er zoo weinig over, dat hij 's avonds na 8 of 9 uur de boeken van zijn kameraden leende, als die ze niet meer noodig hadden. In de vacanties was hij geregeld huisleeraar bij familie's buiten. Zoo sukkelde hij door tot hij zijn candidaats examen deed. Verder heeft hij 't met de studie in de rechten niet gebracht. De moeilijkheden, waarmee hij te kampen had, werden steeds grooter. - Toen heeft hij jarenlang rondgezworven - dan zes maanden huisleeraar hier, dan een jaar aan een gemeenteschool, dan weer eenige maanden bij een familie daar - enz. Hij kon zich moeilijk aan een geregeld leven wennen en zich slecht schikken naar de zeden van de menschen in ‘'t Zuiden.’ (= 't Zuiden van Noorwegen.) Onderwijl schreef hij reeds: kleine vertellingen, gedichten, kritieken enz. terwijl er in hem de hoop ontwaakt was eens als schrijver te kunnen optreden en naam te maken. Zijn eersteletterkundige voortbrengselen vielen wel in den smaak, maar de vorm liet veel te wenschen over.

De Noorsche taal was zijn groote struikelblok.

Zijn eerste roman ‘Kong Achab’ kwam

[p. 124]

te Kopenhagen uit, maar maakte weinig opgang, niettegenstaande er uitstekende karakterteekeningen en eigenaardige natuurbeschrijvingen in voorkomen.

Zijn tweede roman maakte hem plotseling bekend. Zijn naam ging over ieders lippen. Een ieder wilde dien Lap leeren kennen, die uit de groote eenzaamheid in 't Noorden weggetrokken was en zulk een groot eigenaardig schrijverstalent bleek te bezitten. Dezen roman geven we onze lezers en lezeressen van dit blad hier te lezen.

De schrijver trekt nog steeds onrustig rond van 't eene plaatsje van zijn heerlijk land naar het andere. Maar de ster van zijn hoop glinstert met meer kracht - hij heeft zich een naam verworven en tracht nu ernstig en geregeld aan 't werk te blijven, zoodat wij mogen hopen op nieuwe voortbrengselen van zijn hoogst eigenaardig dichter-talent.

‘Onder de Rendieren.’
uit het Noorsch van Matti Aikio.

De gerechtszaal van het kleine Laplandsche stadje was propvol. Op het platform was juist plaats genoeg voor den rechter, de twee procureurs en den tolk.

Biettar Oula (= Peters Ole, Ole Petersen) en zijn vrouw leunden tegen de rechtbank. Zij hadden hun mooiste kleeren aan, alsof zij naar een bruiloft moesten, inplaats van wegens rendierdiefstal voor het gerecht te zijn geroepen.

Lasse, de eigenlijke beschuldigde, luisterde in een van de twee kleine arrestantenkamers aan de deur. Hij wilde weten wat Biettar Oula vertelde. Lasse had moeilijkheden gemaakt, zoodat 't er wel eens leelijk kon uitzien voor Biettar Oula.

‘Zes vrouwelijke rendieren,’ fluisterde een man bij de deur hem toe, die schijnbaar in druk gesprek was met zijn buurman. ‘Zes vrouwelijke rendieren,’ herhaalde de man en Lasse was zoo dom nog niet, of hij begreep dat 't een nieuw bod van zijn meester was. Hij overwoog 't eens. Je leerde nog wat Noorsch en manieren ook daar in het huis van arrest te Trondhjem. En de stad was het zien ook wel waard. De gevangenis moest er ook vrij wat beter en lichter zijn dan het oude, donkere hok hier.

De waarnemende rechter keek Biettar Oula eens onderzoekend aan en zeide: ‘Hoe is 't mogelijk dat je in zoo korten tijd de rijkste Lap uit het district bent geworden?’

Biettar Oula glimlachte verlegen en streek eens met zijn hand over zijn zwarten, en voor een Lap zeer dichten baard. ‘Als je je kudde maar goed verzorgt,’ zeide hij en hij kreeg 't gevoel alof een beetje grootspraak hier niet misplaatst zou zijn. ‘Het luie leventje hier in de stad is me nog niet zoo lief geworden, dat ik mijn kudde aan anderen overlaat.’ Hij hield zijn anders zoo onrustig dwalende oogen, nu kalm op den grond gericht. 't Was of hij in de verste verte niet vermoedde, dat men hem een strik wilde spannen. Vast overtuigd dat de kleeren den man maken, had hij zijn beste plunje aangedaan. De leeren gordel om de heupen was dicht bezet met vierkante ‘söljer’ (een soort broche) en de ronde metalen hangertjes schitterden bij de minste beweging in de zon. Hij had een vuurrooden zijden das om zijn hals, waarvan de franjes op zijn breede borst neervielen. Zwarte, kortharige ‘bellinger’, (broekspijpen) omsloten zijn rechte, sterke beenen. Zijn geheele krachtige gestalte bewees dat er rijkelijk Lappenbloed in zijn aderen vloeide en wel van de beste soort.

Elle, Biettar Oula's welgedane echtgenoote, wier blauwe oogen zeker wel op de een of andere manier in 't ras binnen gesmokkeld waren, had in de pauze, terwijl de rechter schreef, de slimme antwoorden vergeten, die Biettar Oula haar 's morgens haastig had voorgezegd. Zij was geheel verdiept in de beschouwing van dien jongen, blonden, mooien rechter. Wat had hij een mooi blond, ovaal gezicht, zulke kleine, dikke handen.... en dan al dat goud gallon op zijn uniform. Hij was voor haar een soort openbaring, iemand die vijfduizend kronen 's jaars verdiende en zoo mooi was als onze Lieve Heer in eigen persoon. Maar, het was niet alleen de eerbiedige, half vreesachtige aanbidding, die een Lap gewoonlijk koestert voor een ambtenaar van het Koninklijk Noorsche gouvernement - het binnengesmokkelde Germaansche bloed begon ook te spreken en warm te worden.

De kuiltjes in haar dikke wangen en haar ronde lippen gingen over in een pikanten glimlach, terwijl haar neusvleugels begeerig trilden.

Zij werd uit haar droom gewekt door kleine Andi, die voortdurend ‘Tsjidsji, Tsjidsji,’ riep en aan haar rokken trok.

Elle ging op den grond zitten, opende haar blouse en legde Andi aan haar borst.

Haar boezem was bizonder ontwikkeld en kleine Andi begroef er zijn tien kleine vingers

[p. 125]

in, terwijl zijn lippen gulzig de moedermelk opzogen. Hoewel hij reeds twee en een half jaar oud was, had hij zijn zuigelingen gewoonte nog niet kunnen afleeren.

Iederen keer dat de deur open ging stroomde er een koude windvlaag over den grond en over het platform, draalde even om de beenen van den kalen, pokdaligen advocaat en gleed weer weg. Maar in den vorm van droppels viel hij weer van het plafond op den grond. Eén groote droppel viel juist in den mond van kleine Andi, die zijn verontwaardiging daarover misschien wel een beetje hartiger uitdrukte dan hij oorspronkelijk van plan was. Hij zeide: ‘Baelgabab’, hij kon nog niet zeggen ‘Baergalak’ wat zooveel beteekent als ‘duivel’.

Door de warmte van de kachel kwamen er langzamerhand kleine openingetjes in de dik bevroren ramen. De straatjongens vochten buiten op de straat om een plaatsje op het venster om door een der openingetjes naar binnen te kunnen kijken. Ze waren niet allen zoo gelukkig geweest als Jussa de, zoon van Jongo, den voornaamsten Lap van het heele district. Jussa had nl. den agent van politie weten over te halen door allerlei mooie beloften van sleetoeren en de hemel weet wat al meer. En voor alle zekerheid had hij er een duren eed op gezworen dat hij over de vijftien was.

Tot dusver had Jussa zich achteraf gehouden, maar toen Andi begon met zijn ‘Tsjidsji,’ sloop hij moedig en haastig naar voren. Hij kon zijn oogen niet van Elle's boezem afhouden.

De gerechtsdienaar en de ‘aktor’ (procureur) fluisterde samen, terwijl de advocaat als gewoonlijk zat te gapen en in zich zelf te brommen. De agent van politie, die met een air aan de deur stond alsof hij de eenige politie-agent in heel Noorwegen was, kreeg order om Lasse te halen.

De deur van de arrestantenkamer werd geopend. Toen het licht van de lamp in Lasse's oogen viel, kwamen er plotseling twee lichte plekken in zijn anders zoo doffe pupillen te zien. Zijn blik zocht onwillekeurig dien van Biettar Oula. Deze had plotseling zijn groote, sterke oogen opgeslagen en scheen op eenmaal de laatste aarzelingen van zijn zwakken dienaar te hebben weg gezweept.

Lassa kwam naar voren en legde zijn treurig magere handen op de rechtbank. Hij stond op éen been en schommelde het bovenlijf zachtjes heen en weer. De dikke, vooruitspringende lippen schenen niet bij zijn gezicht te hooren, 't was alsof zij per ongeluk op zijn gezicht te recht waren gekomen. De onderlip hing dan ook hulpeloos naar beneden, alsof die er zich heelemaal niet thuis gevoelde. De schrale, dunne baardharen deden denken aan uitgehongerde rendieren op een bevroren vlakte. Er was iets aandoenlijk treurigs over zijn hulpeloos uiterlijk. Hij voelde zich nu echter bijna gelukkig over het feit dat Biettar Oula zijn laatste aarzelingen had doen verdwijnen.

Jussa was een eerbiedig bewonderaar van Biettar Oula. Maar wat had hij een medelijden met Lasse. Hij had bij vele andere menschen diezelfde uitdrukking van hulpelooze wanhoop opgemerkt. Een uitdrukking die hun bijbleef zelfs in voorspoed, alsof zij het lot met een vragenden blik aankeken en niet goed gelooven konden dat het 't goed met hen meende. Een gloed van weemoed voer hem plotseling door de leden en hij bad God uit het diepst van zijn gemoed Lasse toch bij te staan.

- Ja, Lasse moest bekennen dat hij toch de dief was. Bij die bekentenis slaakte hij een zucht van verlichting.

De uitspraak liet niet op zich wachten: zeven maanden.

Elle's borst ging zoo hevig op en neer dat haar neusvleugels er van trilden - 't was of zij een lang ingehouden liefde-zucht slaakte. De hemel weet wat er gebeurd zou zijn als de rechter haar de antwoorden had willen afpersen, die Biettar Oula haar 's morgens voorgezegd had, maar die onder den invloed van de verschillende indrukken haar één voor één ontgaan waren. Biettar Oula had haar met hel en vagevuur gedreigd, en had haar ook allerlei heerlijkheden beloofd en haar lieve woordjes ingefluisterd. Haar ziel was wel in opstand gekomen tegen zooveel leugen en bedrog, maar 't had allemaal niets, gegeven.

(Wordt vervolgd).