De Hollandsche Lelie. Jaargang 24

Uit Christelijke Kringen.
Roman door Anna de Savornin Lohman.

(Vervolg van No. 1).

Geerte Stinia wierp de japonnen met een zekere onverschilligheid in den grooten geopenden koffer. - Die lamme, ouwerwetsche, stijve japonnen, die ze op bevel van haar man in Groningen moest laten maken, en dan nog niet eens in eerste magazijnen, wat konden ze háár schelen!

Buiten sloeg de regen tegen de vensterruiten. - Ze kon de trekvaart zien - en geen mensch op den weg natuurlijk - geen sterveling. -

Dat was nu haar leven, jaar in jaar uit. - God, wat was ze in 't begin in opstand geweest. -

En wat liet het haar nu onverschillig. Je wendde aan alles - als je oud werdt. -

Haar oog viel op den toilet-spiegel, op haar eigen figuur, dat ze daarin onderscheidde ten voeten uit. Aanleg tot corpulentie had ze altijd een beetje gehad. Maar, met haar firstrate corsetten en geregen middeltje, had ze dat als jonge vrouw weten te maskeeren. Nu zag ze wel, dat ze met den middelbaren leeftijd lomp was geworden, zwaar, vernegligeerd. - Govert Jaap wou immers in het begin niet hebben, dat ze wat ook uit den Haag liet komen, bewaakte haar als een tyran, in zijn dweepzieke overtuiging, dat hij haar moest leeren daardoor haar zonde goed te maken. - Van lieverlede had ze zich geschikt. Wat kon het háár ook ten slotte helpen zich mooi te maken, hier op dit eenzame goed, waar niemand haar te zien kreeg dan de een of ander ‘provinciaal’ op een stijve visite. -

- En toen, van lieverlede, was ze het gaan zoeken in lekker eten en drinken, en in zich zelve toegeven en zich verwaarloozen.

Wat moest ze toch hebben ten slotte! He, wat zag ze er uit, met die slecht-zittende zwarte japon, en dat achteloos opgemaakte haar! Ze werd al grijs ook. Ze leek wel vijftig! - In 't begin, als ze voor 'n dag of twee mee mocht naar den Haag, had het haar wèl gehinderd, had ze haar best gedaan er zoo chic uit te zien als vroeger. Maar 't gaf toch niets. Haar man liet haar niet uit zijn

[p. 22]

oogen; nam haar, dadelijk als het doel van hun komst was afgeloopen, - ééns 'n plotselinge ongesteldheid van haar vader, ééns 't afscheid-nemen van Ellen die naar kostschool ging en grootpapa moest goeden dag zeggen, - weer mee terug naar de negerij hier. - Nu, allang liet dat alles haar koud; had ze geen illusies meer voor haar eigen leven. -

Dáárom, omdat ze zoo volslagen getemd was, mocht ze nu zeker mee naar tante Holt; nu vond hij er zeker geen gevaar meer in dat ze daar ging logeeren, waar hij haar tot hiertoe nooit had willen laten heengaan. Wat haar-zelve betreft was ze trouwens eigenlijk zelfs liever thuis gebleven. Als het niet om het kind geweest was, - dat toch immers onder de menschen moest! Dáár had tante Anna wel gelijk aan. - -

En, voor haar, voor Ellen, behoefde hij, Stinia, geen angst te hebben dat die onder tante's wereldschen invloed geraakte! Dat was wèl zijn kind; net zoo overdreven vroom stijfkoppig was zij als hij. - -

Met een bitterheid herdacht ze, ophoudend met haar pakken, hoe hij bij die vreeselijke ruzie, die om Fredi ten Have tusschen hen was voorgevallen, er aan had getwijfeld of 't kind wel van hèm was! Nu had hij toch zeker allang gezien, hoe daaraan geen twijfel kon zijn; hoe ze alleen van hem-zelf die ingeboren behoefte kon hebben aan godsdienst en aan zelfverloochening. -

Háár kind leek 't bijna niet, dat zedige, schuchtere Gretchen-figuurtje. -

Met een jaloezie bedacht ze dat. - Het was haar een voortdurende bittere levenskwelling geworden dat ééns-zijn van Ellen en Govert-Jaap geestelijk, waar zij, de moeder, buiten stond. Na haar eerste wanhoop, toen haar man haar had gedwongen hem te volgen naar de Ekenhuize, omdat Fredi ten Have, met wien ze echtbreuk had gepleegd, inplaats van haar partij te kiezen en haar te helpen, gauw, gauw was gaan trouwen met 'n ander ten einde zijn eigen positie te redden, na haar eerste schrijnende pijn om de désillusie van dat alles, was haar tot hiertoe sluimerend moeder-instinct ontwaakt voor haar kleine meisje, had ze haar best gedaan in hàár opvoeding, in de zorg voor háár, een verdooving te vinden voor den kreet van levens-smart, die aldoor in haar jammerde, een vervulling voor haar leegheid van leven. -

Maar haar man, argwanend, had altijd tusschen hen gestaan, had haar nooit meer vertrouwd waar het de opvoeding gold van het kind. Zij had dat zoo goed gevoeld; gevoeld in de beslistheid waarmede hij wilde dat de vrome Engelsche nurse bij haar zou blijven, jaar in jaar uit, gevoeld in de zorgvuldigheid waarmede hij-zelf leidde haar avond-gebedjes, tegenwoordig wou zijn bij hare lessen, haar vergezelde op hare wandelingen. En later, toen hij haar naar kostschool had gezonden, naar Gnadenfrei, toen hij in elke vacantie waarin zij overkwam met angstvallige nauwgezetheid informeerde wat zij dacht, wat men haar onderwees, hoe zij straks haar toekomstig leven hoopte in te richten! Tot over den eenvoud van haar japonnen had hij gewaakt - in overleg met de nurse, gepromoveerd tot dame de compagnie met het grooter worden van het kind. - - Altijd, altijd, had ze gevoeld hoe hij haar, de moeder, wou verre houden van haar eigen dochtertje, om die vlek in haar verleden, waardoor ze zich zelve zóó had bezoedeld, dat hij vreesde hoe óók hun kind er door zou verontreinigd worden. -

Misschien had hij ook wel gelijk daaraan dacht ze soms in een wreede zelfpijniging. Zij was immers haar kind ook niet waard. Zij had immers de zonde begaan, die nooit een vrouw vergeven wordt. -

Maar het was toch zoo hard, zoo hard!

Want zij voelde het toch, met elk jaar duidelijker, hoe lief dat kind haar was, hoe onbeschrijflijk dierbaar. En ook, hoe het haar veroordeelde, zonder te weten of te begrijpen, omdat het zag dat de vader dat deed. En omdat het dien vader aanbad.

Ja, dat was de heele questie, vader en dochter stonden als twee intieme vrienden, die elkaar verstonden, zwijgend gesloten tegenover haar, de vreemde. De eerste wist wáárom zij dat was voor hem; de laatste begreep het instinctmatig hoe ze slecht moest zijn - omdat de aangebeden vader niet van haar weten wilde. -

- Soms ook waren er oogenblikken waarin zij het kind haatte, om die deemoedige zelfvernederende vroomheid, die toch zoo onbewust-eigengerechtig was. - Als ze uit de dorpskerk thuis kwamen bijvoorbeeld, en ze haar bijbeltje met zulk een waardigen ernst kon opbergen, en zoo als iets dat van-zelf-sprak kon zeggen: ‘Ik zal maar gauw koffie-drinken; de Zondagschool begint van daag wat vroeg.’ -

God, was dat nu 'n kind dat jong was, dat in zich had temperament, en jong stroomend rood menschenbloed! Wat was zij anders geweest op dien leeftijd! - Wat had zij de kunst verstaan te genieten. - Dit was wel de dorre, stijve, droge Stinia-natuur; niet de hare! -

- - ‘Moeder - Ik heb nog een paar boeken, die ik graag ingepakt wou hebben, als U nog plaats hebt.’ - -

Het was Ellen, die de deur met deze woorden opende. - Zij was lang en slank; mager een beetje in hare onvoordeelige strakke

[p. 23]

blauw-serge japon. - In twee dikke blonde vlechten hing haar mooi blond haar om haar achterhoofd gestrengeld. Van hare moeder had zij het frissche teint, de groote blauwe oogen, van haren vader den beslisten, bijna dweepzieken mond, die wilskracht zeide. -

‘Geef maar hier,’ - zei Geerte, en wierp de boeken achteloos neer op haar eigen kleeren, zoodat die kreukten. - Het was 'n Duitsche Hernhutters-gezangbundel, en een Duitsch vroom romannetje van Nathusius; en de cahiers van de Zondagschool waren er ook bij, keurig met Ellens nog wat schoolmeisjes-achtig handschrift genommerd. -

‘Wat, moeten die nu óók mee?’ - vroeg de moeder, ineens die cahiers opmerkend. ‘Je houdt in den Haag toch geen Zondagschool, wèl?’ - -

Haar toon klonk onwillens scherp, zooals zoo dikwijls tegen het kind, juist omdat ze haar zoo lief had, omdat ze die vervreemding niet kon verdragen, die vervreemding waaraan de vroomheid schuld was van haar man. -

‘Ik moet ze wat bijwerken’ - zei Ellen kalm. ‘Er is een en ander dat ik wou overschrijven en uitvoeriger toelichten. U weet wel, dat ik van al mijn kinderen een klein karakter-overzicht opschrijf, om ze beter te leeren kennen. - Ik heb nu juist pas twee nieuwe gekregen: Teun van den melkboer, en dan Gijs Everts. - Het is een heele overwinning dat we dien zoo ver gekregen hebben. Zijn moeder zei altijd, dat hij geen kleeren had, - maar dominee heeft haar nu toch overreed.’ - -

Geerte lachte smadelijk, ondanks haar-zelve. Het kwam haar zoo bespottelijk voor, dat dit kind van achttien jaar, dat nog niets afwist van leven ‘karakter-overzichten’ opschreef van de kinderen die zij meende te kunnen leeren reeds van het leven; net even bespottelijk als die blauwe knoop, die zij Ellen, zoo gewichtig droeg aan haar japon, die beteekende dat ze geheel onthouder was. - Net als of zoo 'n kind, zoo'n jong meisje, nu óóit in de verzoeking kwam zich aan den drank te buiten te gaan!

‘Om het voorbeeld voor anderen’ - had Ellen haar geantwoord, toen zij dat had gezegd. - Maar begreep ze dan niet, dat háár achttien-jarig freuletjes-voorbeeld niets zeide aan die arbeiders en ruwe menschen, die zij daarmede dacht te ‘bekeeren’, juist omdat ze wel wisten hoe háár de geheel-onthouding geen offer kon zijn?

‘Ben je blij dat je naar den Haag gaat’ - zei zij nu, meenende dat zij Ellen had gekwetst door haar lachen - dat die gegriefd keek; in een omslaan van gevoel dat haar dreef goed te maken dadelijk. -

Nu kwam er toch een zonnige jonge uitdrukking op het lieve kindergezicht; een glans van blijdschap.

- - ‘Ja’ - zei ze heel volmondig - ‘Dien eenen dag, dien ik bij grootpapa ben geweest, vóór ik naar kostschool ging, was wèl gezellig. En tante Anna schrijft altijd zulke lieve brieven, en zendt zulke mooie cadeaux.’ -

Toen, ineens, keerde ze zich af van het raam waarbij ze stond, kijkend naar de steeds nog kletterende regen, die neerdrupte in de trekvaart.

‘Moeder,’ - vroeg ze heel op den man af, - ‘waarom is vader eigenlijk uit den Haag gegaan; vader had dáár toch óók zooveel goed kunnen doen voor de partij.’

Het was Geerte een ergernis, dat Ellen óók zich had aangewend, op het voetspoor van haren vader, steeds te praten van ‘de partij’. -

‘Ik heb je 't al zoo dikwijls gezegd - om zijn gezondheid,’ - zei ze strak. -

Ellen kende inderdaad dat antwoord - dat óók haar vader haar gaf steeds. Maar in hare blauwe kinderoogen was een vraag, een twijfel. Zij geloofde niet. En zij voelde instinctief, dat hare moeder met dat wat voor haar werd verborgen in verband stond. -

De gedachte, dat zij in den Haag misschien zou te weten komen, door grootpapa of door tante Anna Holt, kwam met prikkelende nieuwsgierigheid in haar op, verwierp ze dadelijk daarop weer als ‘zonde’. - - -

(Wordt vervolgd).