De Hollandsche Lelie. Jaargang 23

Gedachtenwisseling.

De zaak Ferrer.

Daar ik van de onderstelling uitga dat het U om waarheid te doen is en daar ik gezien heb, dat gij ook het woord hebt gelaten aan personen, die zich tegen Ferrer verklaarden, mag ik aannemen, dat gij ook mij in de gelegenheid zult stellen om de zaak Ferrer eens wat nader toe te lichten.

Ferrer was vrijdenker, vrijmetselaar, anarchist - dit geeft allicht aanleiding voor menschen die dit ook zijn om dadelijk zijn partij op te nemen.

Ferrer was een persoonlijk vriend van mij, alweer een reden om zich aan zijn zijde te scharen.

Dat geef ik altemaal gereedelijk toe.

Maar daar is iets wat mij gaat boven geest-

[p. 489]

verwantschap en vriendschap en dat is de waarheid.

Kon ik hem niet verdedigen naar waarheid, ik zou het niet doen ondanks de genoemde omstandigheden, ik zou liever zwijgen dan onwaar zijn.

Maar men moet ook leeren om de zaken juist voor te stellen en er niet alles bij te halen wat er niet hij behoort.

Zoo haalt men er Ferrers partikulier leven bij en wij vragen elkeen of dit iets te maken heeft met zijn zaak. Ferrer is gevonnist en gefusileerd voor een bepaald feit en dat is: hij zou de aanstoker geweest zijn van het oproer te Barcelona.

Zietdaar het kardinale punt, waar men o zoo graag over heenstapt, maar wij bepalen ons hierbij. Niet omdat wij de diskussie over het andere vreezen, o neen, wij durven haar gerust aan, maar wat hoofdzaak is, moet hoofdzaak blijven.

Zoo gaat het lasterpraatje rond, dat Ferrer zelf in weelde leefde en zijn kinderen verwaarloosde. Noch het een noch het andere is waar. Ferrer was een hoogst eenvoudig man, die geheel en al leefde voor en opging in zijn scholen om daar alles voor ten offer te brengen.

En ziethier wat een dier verwaarloosde en verongelijkte kinderen, Trinidad Ferrer, zelve schreef:

‘hij is een beste en rechtvaardige vader geweest voor àl zijn kinderen. Hij heeft geen van allen voorgetrokken. Hij heeft ze allen even lief gehad. Mijn vader heeft veel gewerkt en bescheiden geleefd, aangezien hij wenschte, dat zijn geld evenals zijn bemoeiïngen, de Moderne School ten goede zouden komen, dat werk, waarop hij zoo trotsch was en waarvoor hij zijn leven heeft gelaten.’

Dat klinkt anders dan de uitgestrooide leugens. En om aan de getuigenis van den vuilen Max Harden zooveel waarde toe te kennen als de Telegraaf deed, dat pleit meer tegen dan voor dit blad.

Maar nu ter zake.

Een Fransch rechtsgeleerde Jean Jacques Kaspar heeft alle stukken van het proces juridisch onderzocht en hij komt daarna tot deze konklusie:

1^o. dat Ferrer uit een aantal officieren een verdediger mocht kiezen, doch zich niet door een advokaat mocht laten bijstaan;

2^o. dat hij niet in hooger beroep kon komen;

3^o. dat hij na het sluiten van het onderzoek geen bewijzen meer mocht bijbrengen;

4^o. dat het onderzoek niet plaats had volgens hoor en wederhoor en dat het gewichtigste deel geschiedde buiten den verdediger om;

5^o. dat de verdediger slechts 24 uren tijd had om de stukken te bestudeeren.

En Kaspar merkt hierbij verder op:

1^o. dat men Ferrer heeft belet zijn verklaringen aan te vullen, ofschoon hij daarop recht had volgens het Spaansche militaire strafwetboek;

2^o. dat men hem heeft geweigerd de boeken van zijn scholen te laten komen, die hij voor zijn verdediging noodig had;

3^o dat men den verdediger heeft geweigerd ontlastende getuigen te doen hooren, doch wel allerlei getuigen heeft geloofd die in het voorloopig onderzoek iets ten nadeele van Ferrer hebben beweerd;

4^o. dat allerlei geheime stukken dienst hebben gedaan, die eerst na de veroordeeling zijn opgesteld en die de verdediger niet mocht zien.

Men ontzenuwe deze bezwaren eens en dan zullen wij verder zien.

Laisant, de 70jarige wiskunstenaar, die niets meer ambieert en die geen partijman is, stuurde de volgende verklaring aan den krijgsraad:

1^o. dat Ferrer plotseling is opontboden naar Spanje wegens familieomstandigheden, nl. ziekte zijner schoonzuster en zijner nicht, welke laatste dan ook is overleden;

2^o. dat Ferrer zich te Barcelona uitsluitend heeft bezig gehouden met zijn uitgeverszaak en geenszins met het voorbereiden van een opstand;

3^o. dat de plotselinge, geheel spontane beweging in Barcelona hem verrast heeft evenals overigens de geheele wereld;

4. dat de eerste huiszoeking bij hem een negatief resultaat opleverde;

5. dat de tweede huiszoeking niets anders als bewijsstukken gaf van de ontdekking van valsche dokumenten, die men gevonden heeft, omdat men ze vooraf daar geplaatst had waar men ze wilde ontdekken.

Dit stuk is niet voorgelezen en toen Ferrer verzocht hem en eenige anderen als getuigen te hooren, toen werd dit geweigerd.

Eigenaardig hoe de eerste rechter, die Ferrer in verhoor nam en de zaak onpartijdig scheen te willen behandelen, op zij werd geschoven om plaats te maken voor een ander.

Maar het merkwaardigste stuk in deze droeve zaak is ongetwijfeld de verdedigingsrede van zijn verdediger, de kapitein van de genie Francisco Galceran Ferrer.

Ferrer ontving een lijstje van toegevoegde officieren, opgemaakt door den krijgsraad en bestaande uit kreaturen, waarop deze vast meende te kunnen rekenen. Hij kende geen van allen en koos dezen officier op goed geluk, waarschijnlijk omdat hij toevalligerwijze denzelfden naam droeg.

Deze officier nu is in den korten tijd, die hem gegeven werd om het dossier te bestudeeren - hij ontving dit slechts 24 uur vòòr de behandeling der zaak - bekeerd geworden, want hij bespeurde direkt te doen te hebben met een tendens-proces en dat Ferrer een slachtoffer was van het klerikalisme.

Zoo zei hij: ‘men heeft mij alle door mij gevergde bewijzen geweigerd; ik heb niet verkregen, dat de getuigen die wilden spreken, verhoord werden, omdat het vastgestelde tijdstip reeds verloopen was; men heeft zijn toevlucht genomen tot personen van de tegenstrevende partij, die door allerlei middelen ertoe gekomen zijn, den man, dien ik verdedig, te bezwadderen.’

Dan zet hij uiteen, hoe alle aanvallen tegen hem gericht zijn, ‘uit haat en schrik wegens de opvoeding door hem aan de werkende klas gegeven, hetzij in zijn Moderne School, hetzij door een reeks boeken, gepubliceerd door de uitgeverszaak die hij heeft gesticht, uit schrik, ik herhaal het, dat de ongelukkigen, eenmaal verlicht, zouden opstaan en de onwaardige jukken van het

[p. 490]

menschelijk ras zouden afwerpen. Daarom hebben ze verminkte paragrafen van tekstboeken uitgegeven, om lichtgeloovige menschen te overtuigen dat die boeken slechts over anarchie spraken, omdat ze niet handelden over een godsdienst, dien degene moet verlaten, die niet kan vergeven en die de wraak als gedragslijn heeft.

Die soms behendige, maar andermaal zeer onbehendige aanvallen, hebben hunne vrucht gedragen; zij hebben een machtige en tegenstrevende meening tegen den beschuldigde, dien ik verdedig, gevormd; hij is nu omgeven door een vijandige atmosfeer, bekwaam een man te dooden, die minder dan hij gewend is, onrechtvaardig behandeld te worden; zij hebben onwaardige aantijgingen weten te verspreiden, die onder opzicht der politie ernstig zijn en die zekere personen den tijd hebben gehad te overwegen in de moedige en vrijwillige opsluiting, die ze zich hardnekkig hebben opgelegd gedurende de beroemde week.’

En dan rafelt hij de afgelegde verklaringen der getuigen uiteen, waarvan de een bekend ‘niets te weten omdat hij op 15 Juli niet te Barcelona was’, de ander dat hij sprak ‘volgens inlichtingen voor wier echtheid hij onmogelijk kon borg staan’, een derde, de belangrijkste getuige volgens de beschuldiging, zegt ‘niets te weten van het aandeel door Ferrer aan de gebeurtenissen genomen.’ Alles gaat af op hetgeen ‘men zegt’.

En hij eindigde met deze woorden:

‘daar wij gezien hebben dat hij geen deel nam aan den militairen opstand, noch als aanvoerder, noch als dader, waarom roepen wij dan zijn vrijspraak niet uit? Geven wij hem zijn vrijheid weder, stellen wij hem in het bezit zijner goederen, en laten wij hem toe van te midden der liefkoozingen zijner familie, op verbannings grond, te gaan vertellen hoe men gerechtigheid pleegt in het leger. Ik wil u niet verbergen dat gij alzoo menschen zult vinden om aan uw moed te twijfelen, menschen verblind door haat, die, welke geen gerechtigheid verstaan zonder kastijding; maar onze rechtvaardiging zal zich niet laten wachten en de huidige verblinden zullen uw onwankelbaarheid toejuichen. En indien ongelukkiglijk voor hen, het licht der rechtvaarheid heeft opgehouden hen te leiden, weet dan dat de toejuichingen der meening vol bitterheid zijn en dat ze wroegingen voorbereiden. Als wedervergelding is 't eene voordeelige vergoeding de toejuiching van het geweten te genieten.’

Deze officier, eerst waarschijnlijk vooringenomen tegen Ferrer, is door de nadere kennismaking tot het inzicht gekomen, dat men hier te doen had met een slachtoffer van het klerikalisme, dat tegen elken prijs moest worden opgeruimd, om daarna ook zijn werk, de moderne scholen onmogelijk te maken.

Zietdaar werkelijk onverdachte getuigen, want een Max Harden ons als zoodanig te willen voorstellen, dat is ons wat al te sterk.

Zeker uit eigen oogen kijken, dat is onder alle omstandigheden zeer gewenscht en dan raden wij S.v.G. en anderen aan, om zich niet eenzijdig te laten voorlichten zooals hij deed. Wie anderen den raad geeft uit eigen oogen te kijken, moet beginnen met dat zelf te doen en uit niets blijkt dat hij zoowel het vóór als het tegen heeft getracht te onderscheiden.

Als het om waarheid te doen is, dan mag men zeker niet wegwisschen de getuigen, die wij hier hebben aangehaald en waaruit voor elkeen, die van goeden wille is, ten duidelijkste blijkt dat in dit proces niet de minste waarborgen geschonken zijn, dat men te doen heeft gehad met een onpartijdige rechtsspraak.

F. DOMELA NIEUWENHUIS.

Hilversum, Jan. 1910.