De Hollandsche Lelie. Jaargang 23

Toerekenbaar?
door Mevr. Ovink-Soer.

Met vuurrood gelaat en bevende lippen, stond Mevrouw van Hohenheim midden in de kamer, den vinger nog gebiedend uitgestrekt in de richting der deur, die zoo even met een luiden knal in 't slot was geslagen.

Toen bracht ze de hand aan 't fel jagend hart en viel op een stoel neêr. Ze kon bijna niet op adem komen, prangde de hand al vaster tegen de hijgende borst. Lieve Hemel! wat ging dat hart weer aan, of 't breken zou.

Natuurlijk ook ná zulk een scène!

De dokter waarschuwde haar onophoudelijk: ze mocht zich niet opwinden of boos maken, maar welk mensch, die met een schepsel als die Gretel moest samen wonen, kon zich altijd bedwingen?

Voortdurend had mevrouw von Hohenheim verdriet en ergernis, betreurde den dag toen ze dat juffertje in huis had genomen.

'k Lijkt wel idioot of gek, dat ik zoo'n plaag van mijn leven, de deur niet uitzet, sprak ze telkens weêr, nà elke nieuwe scène. Maar tot nu toe was 't bij 't dreigement gebleven. Meestal was Gretel haar daarmee zelfs vóór. 'k Ga morgen heen, ik bedank er voor mij door ‘Frau Baronin’, voor al wat leelijk is, te laten uitmaken,’ gilde 't twintig jarig kind, bleek van woede. Den volgenden morgen bad ze deemoedig: ‘Wil Frau Baronin, mij vergeven? 'k Heb zoo'n spijt en zal nooit meer brutaal zijn.’ Dan knikte de meesteres kortaf: ‘'t Is goed, blijf maar; voor ditmaal zal ik Uw ergerlijk gedrag nog eens door de vingers zien.’ En bij zich zelve dacht ze: ‘Als 't niet om Henri was....’

Want haar oude, hulpbehoevende man was bepaald gehecht aan zijn vroolijk, altijd opgewekt gezelschapsjuffertje. Hij luisterde graag naar haar lustig gebabbel, lachte hartelijk om de kinderachtige grappen, die ze vertelde. De tijd was lang voorbij, toen slechts geestige kout hem boeien kon.

Al kwamen haar dikwijls de tranen in de oogen, als ze zag welk een ruïne haar man langzamerhand geworden was, toch wenschte mevrouw von Hohenheim de dagen van vroeger niet terug, toen hij als knap, galant man veel meer gezocht en gevierd werd, in de kleine residentie, dan haar jaloezie verdragen kon. De herinnering er aan deed haar nu nog huiveren. Ja, ze was heftig jaloersch geweest, doch haar ijverzucht was maar al te gegrond.

Want ook zonder de vele bedekte zinspelingen van zoogenaamde goede vrienden (waarop ze steeds een hooghartig stilzwijgen bewaarde) wist ze zelve zeer goed, dat hij haar bedroog.

Ondanks herhaalde eeden en beloften, ver-verviel hij telkens weêr tot de oude zonde en, al kwam hij steeds berouwvol tot haar terug, zij zelve alleen wist wat 't haar gekost had altijd op nieuw te vergeten en te vergeven. Want hoeveel leed hij haar ook aandeed, hij bleef haar dierbaar, ze kon haar liefde voor hem niet uit haar hart rukken, en dit was tegelijk haar kruis en haar kroon.

Voor de wereld droeg ze een masker van koude onverschilligheid, doch 't heimlijk verdriet pijnde en knaagde des te meer van binnen. -

Nu had ze eindelijk rust, de vleugels van haar adelaar waren geknot, hij kon niet meer uitvliegen en bleef tevreden naast haar. Met algeheele toewijding leidde en verzorgde zij haar groot kind, doch in ruil daarvoor verlangde zij van zijn kant een blind volgen en gehoorzamen. Want haar liefde was niet zonder heerschzucht.

Hij toonde zich willig en onderworpen genoeg, waagde verzet noch tegenwerping,

[p. 442]

als zij nadrukkelijk besliste: ‘Neen dat kan niet man, heusch ik weet wat goed voor je is.’

Ze was altijd zacht en vriendelijk voor hem. Mocht haar stem wel eens beslist of kortaf klinken, haar oogen en mond glimlachten hem intusschen toe, den indruk van 't gesproken woord verzachtend. Liefderijk en teeder steunde haar hand zijn wankele schreden, geld noch moeite, niets was haar te veel om zijn leven te veraangenamen, en hem de vreugden te geven, die hij in staat was te genieten.

Hij kon Godlof, nu weêr op straat komen. Ná dien eersten aanval van beroerte, was hij maanden lang verlamd gebleven, en 't had een geruimen tijd geduurd vóór hij 't gebruik van armen, beenen en tong terug kreeg. Maar 't spreken bleef hem moeite kosten, hij kon bij 't loopen den steun van arm of stok niet ontberen, en moest bij 't kleeden steeds geholpen worden.

Een jaar lang had zijn vrouw hem geheel alleen verpleegd, toen werd de taak haar te zwaar.

Hoewel statig en forsch van gestalte was ze verre van sterk, leed bovendien sinds jaren aan een hartgebrek.

Ze kreeg hevige hartkloppingen, viel herhaaldelijk flauw. Haar oude, vertrouwde dokter drong ernstig aan op rusthouden. Mevrouw mocht zich niet langer zoo inspannen met de verzorging van den baron. Ze moest hulp in huis nemen. En die hulp mocht geen oppasser of oude meid zijn, maar integendeel een jong, vroolijk meisje.

Een opgeruimd gezicht, een lachenbekje, steeds gereed om met een of ander grapje zijn zwaarmoedigheid te verdrijven, dat had de baron noodig als brood.

Toen was Gretel gekomen.

Fräulein Gretel Hünert werd de barones gerecommandeerd door haar schoonzuster, bij wie zij twee jaar lang kinderjuffrouw was geweest. 't Mocht wáár zijn, dat Gretel zeer geschikt in haar omgang met kinderen, zich een bescheiden aardig meisje had getoond in 't gezin van haar schoonzuster, ze was dan echter, nà dien tijd, wel zeer tot haar nadeel veranderd, dacht mevrouw von Hohenheim.

Van 't eerste oogenblik af aan was Fräulein Hünert haar niet sympathiek geweest. Aan Henri wèl, die had zich onmiddelijk laten inpakken door 't uiterlijk: het beeldig gezichtje en ranke figuurtje. Want mooi was Gretel, dat kon niemand tegenspreken.

't Kwam Mevrouw von Hohenheim echter geheel onnoodig vóór, dat het meisje, in haar ondergeschikte betrekking, zoo veel werk maakte van haar uiterlijk, zoo alles deed om de attentie te trekken.

Die coquet kwijnende oogopslag en naïve uitdrukking in de groote donkere oogen, alles onnatuur, aanstellerij! Waarom behoefde zij haar kapsel, zoo zot (á la Cléo de Mérode) te dragen? Alleen om er de aandacht op te vestigen, dat de zachte golving van 't goud bruin haar zoo mooi tegen den blanken hals afstak.

't Eenvoudigste japonnetje kleedde Gretel aardig; kon ze 't echter overdreven opschikken met een lintje hier, een kwikje daar, dan liet ze 't niet.

Natuurlijk had de baronnes dadelijk getracht een einde te maken aan al die behaagzieke kuren, 't meisje verboden zich zoo in 't oog vallend te kappen en te kleeden. 't Was kloppen aan doovemans deur, Gretel sloeg geen acht op hare aanmerkingen, tartte elk verbod. 't Ondeugend kind voelde zich sterk tegenover haar meesteres, zoolang zij ‘Herr Kammerherr’ aan hare zijde had.

Wat haar werk aanging: de verzorging van den kamerheer, een handreiking in 't huishouden af en toe, daar viel ook heel wat op aan te merken. Ze vergat bijna alles, rende eeuwig heen en weer, en voerde eigenlijk niets uit. Nu eens liep haar meester met een torn in zijn jas, dan weer met een slikrand aan den broekspijp of een gedeukten hoed. Werd op de wandeling een of ander euvel ontdekt, dan gaf dit aanleiding tot veel pret. Gretel lachte zich de tranen in de oogen, en de kamerheer lachte mee.

In weerwil harer ergernis, had mevrouw von Hohenheim zelve dikwijls moeite zich goed te houden, wanneer zij zulk een dwaze scène bij woonde. Zooals bijvoorbeeld gisteren nog: Voetje voor voetje liep haar man aan Fräulein's arm voort, toen 't malle kind op eens stil stond, en luide uitriep: ‘O, Herr Kammerherr, denk toch eens aan, daar heeft de “Kammerherr” aldoor met een slipje van den zakdoek uit den zak geloopen en dat slipje is erg vuil op den koop toe. 'k Heb vergeten den Kammerherr een schoonen zakdoek te geven.’

Dat alles kwam er zoo quasi verschrikt uit, dat de baron goedig lachend met de hand wuifde en beweerde, dat het ‘niets’ was, waarop Gretel smakelijk begon te lachen.

't Stond toch ook al te gek, en ze haalde

[p. 443]

den zakdoek voor den dag om den baron tusschen twee plooien van haar japon te laten zien hoe 't geweest was. ‘Ziet U, zoo rechtop stond de groezelige punt, net een harlekijnepoppetje. Zal ik hem eens laten dansen?’... 't Oude en 't jonge kind schaterden 't uit. En toen Henri haar aankeek of ze 't ook niet grappig vond, lachte zijn vrouw hem vol instemming toe, blij, dat hij vroolijk was.

Dat moest hij hebben: afleiding, opgewekte dwaasheid. Op zulke oogenblikken raakte Mevrouw von Hohenheim bijna verzoend met de gezelschapsjuffrouw.

‘Toe maar Fräulein, maak maar dwaze grapjes, houd hem vroolijk, dat is de beste medicijn, die je den armen man geven kunt...’

Neen, ze mocht Fräulein niet ontslaan, Henri kon haar niet missen.

Ook nu weêr, nà 't laatste heftige tooneel van daareven, was dit de slotsom van ‘Frau Baronin's’ overdenkingen. Ze moest in vredesnaam in 't vervolg wat water in haar wijn doen, en 't meisje toestaan te dragen wat ze wilde. Ditmaal had ze in elk geval nog eens flink de waarheid gehoord.

Als 't ondeugend nest nu maar niet koppig bleef mokken, zoodat Henri kon merken, dat er weêr wat geweest was, en dit hem verdrietig en onrustig zou maken. Laatst had 't hem bepaald achteruitgezet, toen Gretel een dag lang zoo bedrukt en stil was geweest, dat mocht in geen geval weêr voorkomen.

Over een half uur, wanneer Fräulein, hem als gewoonlijk, de courant voorlas, moest ze er niet meer behuild en verdrietig uitzien.... Zou zij.... Even aarzelde Mevrouw von Hohenheim, toen boog ze 't hoofd. Terwille van haar man viel de opoffering niet te zwaar om de minste te zijn. Ze zou zelve den eersten stap ter verzoening doen, en dan ook maar terstond.

Een kort tikje tegen de deur, en de barones trad bij Gretel Hünert binnen.

't Meisje lag op haar bed, nauw zag ze haar meesteres of ze vloog overeind, en riep half huilend, met kribbige stem: ‘'k Blijf toch niet langer hier; Frau Baronin moet maar een andere juffrouw voor “Herr Kammerherr” zoeken, ik bedank er voor uitgescholden en geslagen te worden.... ik....’

‘Koop dien grooten hoed dan maar,’ viel Mevrouw von Hohenheim Gretel in de rede, ‘en stel U niet zoo aan. 'k Heb je nauwelijks aangeraakt, kind.... 'k Zou mijn gezicht maar eens gaan wasschen en mijn toilet in orde brengen, want de kamerheer zit op U te wachten met 't voorlezen van de courant.’

Vlug gleed Fräulein van haar bed en streek haar verwarde haren glad. In haar hart was ze even blij als verrast over dezen loop van zaken. Want ze had er zich al op voorbereid vóór de avond viel, 't huis te moeten verlaten, en, met al haar groote woorden, zou ze haar makkelijke, voordeelige betrekking niet graag zijn kwijt geraakt. Maar Frau Baronin was zoo woedend geweest, en had zoo heftig gedreigd haar dien zelfden dag nog de deur te zullen uitzetten, dat Gretel 't ergste had gevreesd.

Een beetje verlegen lachend keek ze, van onder de lange wimpers haar meesteres aan, en pruttelde als een stout kind. ‘Frau Baronin is ook dadelijk zoo driftig, en wil ook nooit eens luisteren. 'k Wou dien hoed nu juist zoo dol graag hebben, ik kan hem heel goedkoop krijgen en de juffrouw zegt, dat hij mij snoezig staat.’

En ik zeg U nog eens: ‘'t Past U volstrekt niet zulk een opzichtigen hoed te dragen,’ besliste Mevrouw von Hohenheim, met moeite de weer opkomende ergernis bedwingend.

‘'k Wil er echter niet langer over praten.

Doe wat U niet laten kunt. En, Fräulein, nu verzoek ik U vriendelijk den kamerheer niets te laten merken van deze vervelende geschiedenis en gewoon opgewekt en vriendelijk te zijn.’

(Wordt vervolgd.)