De Hollandsche Lelie. Jaargang 23

Kunsten en Wetenschappen.

Stedenprenten.

Topographisch liet men zich vroeger inlichten door groote en grootsche plattegronden in kopergravure, en als herinnering aan bezochte plaatsen schafte men zich stedenprenten aan, welke, veelal van groote afmeting zijnde, bijna ‘photographisch’ juist, het stadsbeeld of het landschap vastlegden.

Nu stelt men zich tevreden met kriebelplattegronden uit de reisboeken, met prentbriefkaarten, en met hoogstens eene duidelijk sprekende photographie, indien zij niet te veel geld kost.

Zijn de levensomstandigheden veranderd? Is het geld duurder geworden? Of werkte de betrekkelijk eenvoudiger levenswijze mede om de kunst te kunnen betalen? Deze sociaal-oeconomische vragen mogen elders beantwoord worden; wij, voor ons, stellen ons tevreden, met het feit te constateeren, dat de vroegere weelde in de topographische herinneringen, thans is vervangen door een armoedig gedoe.

We teren thans op prentbriefkaartenalbums, terwijl onze voorvaderen zich de kostbaarste werken aanschaften, waarin plattegronden en stadsgezichten het geziene opnieuw voor de oogen tooverden, of het niet geziene onder hun aandacht werd gebracht, om, zoo de reislust of het reisgeld, of de reisgelegenheid ontbrak, toch de kennis van werelden, landen en steden in den mensch te vergrooten.

Een en ander kwam ons voor den geest, toen we een prijscatalogus ontvingen en doorbladerden van oude kopergravures en teekeningen¹⁾ welke als vanzelf onze gedachten bepaalde bij de belangrijke kunstuitgaven op topographisch gebied van vroegere dagen, en waarbij we niet vergeten mogen te gedenken het groot Stedenboek der Vereenigde Nederlanden (in 2 uitgaven Lat. en Nederl.) van onzen eenigen Joan Blaeu, wiens grooten roem zelfs tot een Vorst, als Gustaaf Adolf, doordrong en door hem op prijs werd gesteld. Een brand in 1672 kon niet verhoeden, dat het belangrijke werk nu nog in al zijn waarde in bibliotheken te zien en te bewonderen is.

A.J. SERVAAS VAN ROOYEN.

Oud-Gemeente-archivaris.

Den Haag.

1) Anzeiger No. 24 van H. Helbing te München.